Brief regering : Vaststelling Actieprogramma Veilig Ondernemen 2023-2026

Nr. 385
BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 14 december 2022

Inleiding

Criminelen en criminele organisaties maken misbruik van ondernemers en het bedrijfsleven
door bijvoorbeeld drugs te smokkelen in ladingen, hun criminele verdiensten wit te
wassen met de aankoop van een pand of digitale systemen te versleutelen voor losgeld.
Dit raakt ondernemers in hun bedrijfsvoering en veiligheid. Daarom voelen steeds meer
ondernemers en brancheorganisaties de urgentie om zichzelf, hun personeel en hun branche
weerbaar te maken tegen criminaliteit. Dit vraagt een gezamenlijke aanpak van de overheid
en het bedrijfsleven.

De afgelopen vier jaar is middels het Actieprogramma Veilig Ondernemen (2019-2022)
door overheid en bedrijfsleven intensief samengewerkt om criminaliteit te voorkomen
en terug te dringen.1 Het Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing stimuleert deze publiek-private samenwerking
op nationaal, regionaal en lokaal niveau.2 Het platform doet dit door criminaliteitsvraagstukken te agenderen die het bedrijfsleven
raken en in gezamenlijkheid aan de slag te gaan met passende interventies en het opwerpen
van barrières.

Vandaag, op 14 december 2022, heeft het Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing
het Actieprogramma Veilig Ondernemen 2023-2026 (zie bijlage) vastgesteld. Dit programma
borduurt voort op het Actieprogramma Veilig Ondernemen 2019-2022. Met het Actieprogramma
geef ik samen met het bedrijfsleven invulling aan continuering van de gerichte aanpak
van criminaliteit tegen en (onbewust) gefaciliteerd door ondernemers.

Actieprogramma Veilig Ondernemen 2023-2026

Het programma focust op drie hoofdlijnen: preventie cybercrime in het (niet-vitale)
bedrijfsleven, georganiseerde ondermijnende criminaliteit en gebiedsgerichte (vermogens)criminaliteit.
Deze prioriteiten zijn geselecteerd op basis van een onderzoek onder ondernemers3, een publiek-privaat samenwerkingscongres en een ondernemersdiner met bestuurders
van publieke en private partijen. Relevante ervaringen, behoeften en voorstellen vanuit
zowel de publieke als private sector zijn in kaart gebracht en is een compleet en
actueel beeld gevormd van de criminaliteitsvormen die de maatschappij en het bedrijfsleven
het meest raken.

In de uitwerking van deze thema’s zijn goede praktijkvoorbeelden van de afgelopen
jaren geïdentificeerd en is onder meer bezien hoe deze breder kunnen worden toegepast.
Daar waar nog best practices of barrières missen worden nieuwe pilots gestart en aanpakken vormgegeven. Hieronder
schets ik kort op hoofdlijnen wat we met het Actieprogramma willen bereiken.

1. Aanpak preventie cybercrime voor het (niet-vitale) bedrijfsleven:

Nog steeds wanen veel ondernemers zich ten onrechte veilig in de digitale wereld,
omdat ze denken dat bij hen betrekkelijk weinig te halen valt. Tegelijkertijd neemt
de bedreiging van cybercrime de afgelopen jaren alleen maar toe. In het Cybersecuritybeeld
Nederland (2022) wordt opnieuw aangegeven dat bedrijven veel te vrezen hebben van
cybercrime en in het bijzonder van ransomware en cyberaanvallen op leveranciersketens.

Cyberweerbaarheid is en blijft in de basis een verantwoordelijkheid van de ondernemer
zelf. Overheid en private partijen, zoals de brancheverenigingen, hebben een gezamenlijke
rol in het faciliteren van ondernemers door het vergroten van de bewustwording van
de risico’s en gedragsverandering te stimuleren. Hierop zien de maatregelen uit het
Actieprogramma. Dat wordt bijvoorbeeld gedaan via het platform Samen Digitaal Veilig,
van VNO-NCW en MKB-Nederland. Het platform is een praktische tool om medewerkers van
ondernemers op te leiden in digitale veiligheid.

2. Aanpak georganiseerde ondermijnende criminaliteit:

Georganiseerde, ondermijnende criminaliteit zorgt in bedrijfstakken voor forse economische,
fysieke en psychische schade en bemoeilijkt ondernemerschap. Het tast het vestigings-
en investeringsklimaat in Nederland aan. Deze combinatie van factoren maakt dat ondernemers
dit onderwerp opnieuw als prioriteit beschouwen. De acties die uit dit actieprogramma
voortvloeien zien op weerbare mensen, weerbare bedrijfsprocessen en een weerbaar netwerk
in onder andere de agrarische sector, transportsector, vastgoedsector en horeca. Zo
wordt bijvoorbeeld ingezet op nieuwe barrièremodellen. Barrièremodellen brengen in
kaart waar legitieme bedrijfsprocessen het criminele proces kunnen faciliteren en
welke barrières opgeworpen kunnen worden om misbruik tegen te gaan. Zo wordt een barrièremodel
voor ondermijning op vakantieparken ontwikkeld en wordt een barrièremodel voor ondermijning
in de transportsector ontwikkeld. Een tweede voorbeeld is de inzet van vertrouwenspersonen
in verschillende branches. Vertrouwenspersonen kunnen een brug slaan tussen de overheid
en ondernemers in de branche waarvoor zij worden ingezet.

3. Gebiedsgerichte aanpak (vermogens)criminaliteit:

Er is sterke behoefte criminaliteitsproblemen beter inzichtelijk te maken en de afstand
tussen de ondernemer en de overheid te verkleinen. Bij dit thema komt de inzet voor
veilige winkelgebieden, bedrijventerreinen, binnensteden en buitengebied als diefstal
en agressie en de aanpak van overvallen en jeugdcriminaliteit aan de orde.

De Platforms Veilig Ondernemen hebben hierin een belangrijke rol. Zij zijn een laagdrempelige
digitale en fysieke ontmoetingsplek voor publieke en private partijen die zijn betrokken
bij criminaliteitsbeheersing. Ze helpen de partijen elkaar te leren kennen, elkaars
taal te spreken en samen acties uit te voeren. De doorontwikkeling van de Platforms
Veilig Ondernemen zorgt voor een structurele basis, waar ondernemers en overheid direct
samenwerken op het gebied van veilig ondernemen: regionaal, dicht bij de ondernemer
en lokale problematiek. Over deze doorontwikkeling is de Tweede Kamer op 4 november
jl. geïnformeerd.4

Tot slot

Voor de bedrijvigheid en welvaart van Nederland en het versterken van leefbaarheid
is het van essentieel belang om in te zetten op het verhogen van de veiligheid. Dit
is niet een taak van de overheid alleen, maar een gezamenlijke opgave en gedeelde
verantwoordelijkheid van overheid, burgers en bedrijven. Het nieuwe Actieprogramma
Veilig Ondernemen intensiveert de onderlinge publiek-private samenwerking op basis
van wederkerigheid, met het doorpakken op successen en opzetten van nieuwe initiatieven
waar dat nodig is om de aanpak aan te vullen.

De Minister van Justitie en Veiligheid,
D. Yeşilgöz-Zegerius