Brief regering : Voortgang compensatieprojecten gemeenschap Hawija, Irak

Nr. 918
BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 1 november 2022

Conform toezegging aan de vaste commissie voor Defensie1, informeer ik u hierbij over de voortgang van de compensatieprojecten voor de gemeenschap
in Hawija, Irak. Deze brief volgt op de brief van 22 april 2022 (Kamerstuk 27 925, nr. 899). Ik ga hieronder in op de uitvoering van de opgestelde plannen en de specifieke
besteding van de toegezegde middelen.

Vergoeding getroffen gemeenschap Hawija

Op 15 december 2020 is de Kamer geïnformeerd dat door een tweetal gerenommeerde organisaties
in opdracht van Nederland projecten worden uitgevoerd ten gunste van de gemeenschap
in Hawija, die in de nacht van 2 op 3 juni 2015 werd getroffen door een Nederlandse
wapeninzet (Kamerstuk 27 925, nr. 766). Het betreft projecten van de International Organization for Migration (IOM) en het United Nations Development Programme (UNDP) – Funding Facility for Stabilization (FFS).

Project IOM

Het contract met IOM is in april 2021 ondertekend en in mei 2021 is het project gestart.
Het project heeft een looptijd tot en met 31 oktober 2022. De hoofddoelstelling van
het project is bij te dragen aan het post-conflict herstel van het district Hawija,
door de infrastructuur te herstellen ter bevordering van het economisch herstel, door
het scheppen van werkgelegenheid en het herstel van basisvoorzieningen. De lokale
gemeenschap en autoriteiten worden nauw bij iedere stap van het proces betrokken,
om het project zo goed mogelijk te laten aansluiten op de behoeften van de begunstigden.

Het project van IOM bestaat grofweg uit drie componenten: herstel van de industriële
infrastructuur, herstel van de landbouwinfrastructuur en puinruimen in de industriële
zone. Met betrekking tot het herstel van de industriële infrastructuur had IOM aanvankelijk
± 170 bedrijfspanden (waaronder winkels, showrooms, werkplaatsen) geïdentificeerd
voor herstelwerkzaamheden. Dit is gedurende deze rapportageperiode naar boven bijgesteld
naar ± 260. Dat was mogelijk omdat er financiële middelen konden worden overgeheveld
vanuit het bedrag dat aanvankelijk was begroot voor herstel van de landbouwinfrastructuur
(zie hieronder). Alle eigenaren van de bedrijfspanden ontvangen van IOM een subsidiebedrag
waarmee zij het herstel binnen een bepaalde termijn kunnen uitvoeren. Inmiddels hebben
60 van de 260 pandeigenaren de herstelwerkzaamheden volledig afgrond, waardoor deze
bedrijven nu weer volledig operationeel zijn. IOM verwacht dat de overige 200 pandeigenaren
de herstelwerkzaamheden in oktober af kunnen ronden.

Parallel hieraan werkt IOM aan herstel van de landbouwinfrastructuur. IOM heeft in
de vorige periode meerdere focusgroepen en key informant interviews georganiseerd om de behoeften van de gemeenschap te identificeren. Hieruit
kwam naar voren dat de huidige landbouwinfrastructuur ontbrekende en/of beschadigde
sluizen bevat, wat de distributie en stroming van het irrigatiewater beïnvloedt. IOM
heeft uiteindelijk zeven projecten kunnen identificeren, inclusief het herstel van
drie verschillende irrigatiekanalen in Hawija middels het leveren en installeren van
nieuwe sluisdeuren en hijssystemen. Ook zullen twintig winkelpanden op de lokale groentemarkt
worden hersteld om de afzet van producten te bevorderen. Omdat er minder projecten
konden worden geïdentificeerd dan aanvankelijk was voorzien, is het begrootte bedrag
voor deze projecten naar beneden bijgesteld. Via een cash-for-work (CfW) programma zullen naar verwachting 180 mensen aan deze projecten werken. Op
basis van het huidige projectvoorstellen, verwacht IOM circa 1500 begunstigden (werknemers
in de agrarische productieketen).

Voor het puinruimen in de industriële zone is in mei 2022 een CfW-programma van start
gegaan, waaraan 220 mensen meewerken. Vanaf mei is men aan de slag gegaan met het
fijnmaken, sorteren en voorbereiden van puin voor verwerking in de puinruimer. De
werkzaamheden vinden plaats op twee door de autoriteiten veilig verklaarde locaties
met inachtneming van de veiligheid en beveiliging van de arbeiders. Uiteindelijk zullen
twee grote delen van het industriegebied door deze werkzaamheden van puin worden vrijgemaakt.
Het verwerkte puin kan vervolgens onder meer worden gebruikt door de gemeente voor
de aanleg van wegen.

Project UNDP

Het contract met UNDP/FSS is in juli 2021 ondertekend. De projectuitvoering is daaropvolgend
gestart. De hoofddoelstelling van het project is het verbeteren van het elektrische
distributienetwerk van Hawija, ten gunste van het industriegebied en de omliggende
woonwijk. Het project van UNDP bestaat uit twee componenten. Enerzijds werkzaamheden
aan het elektriciteitsdistributienetwerk, anderzijds het installeren van een extra
mobiel onderstation. Dit onderstation is bedoeld om het beschikbare vermogen te stabiliseren
en reguleren zodat het ook de zware industrie stabiel kan faciliteren en dat verschillende
apparatuur, inclusief hoogspanningsapparatuur, kan worden gebruikt zonder beschadigd
te raken.

Zoals in de vorige rapportage is aangegeven zijn de werkzaamheden voor het herstel
van het elektriciteitsdistributienetwerk reeds afgerond. Er zijn 325 elektriciteitspalen
geplaatst en twintig transformatoren. Het netwerk is nu overgedragen aan de eindgebruiker.
Zij zijn verantwoordelijk voor het onderhoud en eventuele uitbreiding. De twintig
geïnstalleerde transformatoren hebben er toe geleid dat de stroomaanlevering in het
industriegebied is gestabiliseerd.

De fabrieksfabricage van het mobiele onderstation is in deze rapportageperiode voltooid.
De testfase van het onderstation duurde langer dan gepland vanwege bureaucratische
processen in Irak. Het onderstation is inmiddels in Hawija gearriveerd en wordt momenteel
geïnstalleerd en getest. UNDP verwacht alle nog benodigde werkzaamheden betreffende
het onderstation dit kalenderjaar af te kunnen ronden. Omdat de levering van het onderstation
enige vertraging opliep heeft UNDP in augustus een budgetneutrale verlenging van de
looptijd van het project aangevraagd tot 31 december 2022. Deze verlenging is toegekend.

Contact met de lokale autoriteiten en gemeenschap

IOM en UNDP betrekken de lokale autoriteiten en inwoners van Hawija bij de uitvoering
van hun projecten om te zorgen dat deze zo goed mogelijk aansluiten op de lokale behoefte.
Beide organisaties hebben regelmatig contact met de Iraakse autoriteiten op verschillende
niveaus, waaronder de gemeente Hawija, de provincie Kirkuk en verschillende ministeries.
Zo werkt UNDP nauw samen met de gouverneur van Kirkuk en het Iraakse Ministerie van
Elektriciteit. Ook informeert UNDP de gemeente van Hawija consequent over de voortgang.
IOM heeft contact met het Iraakse Ministerie voor Mijnactie en de gemeente van Hawija.
IOM nodigt de burgemeester van Hawija met regelmaat uit voor besprekingen.

Projectverloop

IOM en UNDP streven ernaar de afgesproken projectdoelstellingen binnen de afgesproken
tijdspaden te behalen, met een budgetneutrale verlenging voor het project van UNDP
tot 31 december 2022. Zoals in de eerdere brief aan uw Kamer gemeld hebben beide organisaties
op verschillende fronten vertraging ondervonden ten aanzien van hun oorspronkelijke
projectplanning. Dergelijke ontwikkelingen zijn niet ongebruikelijk en beide projectorganisaties
hebben ruimschoots ervaring in hoe hiermee om te gaan.

Het kabinet is zich er van bewust dat het voltooien van werkzaamheden in deze regio
uitdagingen met zich meebrengt en er ontwikkelingen kunnen optreden die de planning
beïnvloeden. Voorop staat dat de hoofddoelstellingen moeten worden behaald.

Financiering

In totaal is een bedrag van $ 5.398.323 (€ 4.424.855) aan de projecten van IOM en
UNDP besteed, waarvan $ 3.640.777 aan IOM en $ 1.757.546 aan UNDP. Beide projecten
zijn gefinancierd in twee termijnen. De eerste termijnbetalingen zijn bij de start
van de projecten voldaan. Voor IOM bedroeg de eerste termijnbetaling $ 3 miljoen,
voor UNDP $ 1.25 miljoen. Beide organisaties hebben inmiddels tevens het resterende
bedrag ontvangen.

Monitoring en rapportage

Het Ministerie van Defensie heeft contractafspraken met UNDP en IOM waar monitoring
en rapportage een onderdeel van zijn. Beide organisaties rapporteren ieder kwartaal
over de voortgang van de projecten. Ook is er geregeld tussentijds contact tussen
het Ministerie van Defensie, de Nederlandse ambassade in Irak, UNDP en IOM over de
uitvoering van de projecten. Beide organisaties zullen tevens voorzien in een eindrapportage.

Op respectievelijk 9 en 27 juni jl. heb ik ook persoonlijk kennisgenomen van de voortgang
van de projecten van UNDP en IOM in de vorm van een virtueel werkbezoek. Ik bied de
vaste commissie voor Defensie hierbij aan om na afronding van beide projecten een
soortgelijk virtueel werkbezoek af te leggen. UNDP en IOM hebben aangegeven een dergelijk
werkbezoek te kunnen faciliteren.

De toezegging aan de vaste commissie van Defensie is dat ik u, namens het kabinet,
halfjaarlijks informeer over de uitvoering van de projecten en zo vaak als er relevante
ontwikkelingen zijn. Ik verwacht u binnen een half jaar te kunnen informeren over
de eindresultaten van beide projecten.

De Minister van Defensie,
K.H. Ollongren