Brief regering : Inzicht grondstofstromen en kosten

30 872
Landelijk afvalbeheerplan

Nr. 210
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 oktober 2022

In het commissiedebat van 11 mei jl. (Kamerstukken 32 852 en 30 872, nr. 191) verzocht de heer Haverkort (VVD) mij om een overzicht van grondstofstromen in de
afvalketen, waarbij hij refereerde aan afvalstromen die vrijkomen bij huishoudens
en bij bedrijven waar afval vrijkomt dat soortgelijk is aan huishoudelijk afval. In
Europees verband spreken we dan van stedelijk afval. Verder werd gevraagd naar de
mogelijkheid om de kosten voor het verwerken van deze grondstofstromen inzichtelijk
te maken.

Transparantie van de grondstofstromen en de kosten vind ik erg belangrijk. Zeker waar
dit de inzameling van stedelijk afval betreft, waar burgers zelf aan bijdragen. Daarom
ontsluit mijn ministerie actief de afvalgegevens van stedelijk afval.1 Deze cijfers laten zien hoeveel afval van een bepaalde stroom in het stedelijk afval
gescheiden wordt ingezameld en welk percentage daarvan wordt hergebruikt, gerecycled,
verbrand of gestort. Deze gegevens zijn onlangs geüpdatet en online te raadplegen.
Een vereenvoudigd overzicht van het stedelijk afval uit 2020 heb ik als bijlage toegevoegd
aan deze brief (zie de tabel in bijlage).

Ten aanzien van de kosten geeft de Benchmark Huishoudelijk Afval meer inzicht. Dit
is een prestatiemeting op het gebied van afval en grondstoffenbeheer waaraan gemeenten
en inzamelbedrijven vrijwillig deel kunnen nemen. De Benchmark geeft de inzamelings-
en verwerkingscijfers van deze gemeenten en inzamelbedrijven weer en geeft inzicht
in de kosten van inzameling en verwerking van de grondstofstromen die vrijkomen bij
huishoudens. Ook deze is online te raadplegen.2 Uit de Benchmark blijkt maar weer dat afval scheiden ook financieel loont. De kosten
voor de inzameling en verwerking van restafval zijn bijvoorbeeld veel hoger (gemiddeld
196 euro per ton in 2020) dan die van gescheiden ingezamelde stromen, zoals oud papier
en karton (gemiddeld 82 euro per ton in 2020). Hierin zijn de vergoedingen voor gemeenten
in het kader van een UPV zelfs niet in meegenomen. Wanneer inwoners het afval meer
en beter scheiden, scheelt dit dus in de kosten.

Tegelijkertijd is het duidelijk dat voor nog betere resultaten (nog) meer transparantie
in de keten nodig is. Bijvoorbeeld als de ingezamelde afvalstromen vervuiling bevatten
die recycling bemoeilijkt, dan wordt daarover niet altijd gecommuniceerd met de gemeente
waar het afval van afkomstig is. Met het programma Van Afval Naar Grondstof (VANG),
waarmee het ministerie ondersteuning biedt aan gemeenten op het gebied van afvalscheiding
en -inzameling, worden maatwerktrajecten aangeboden om door meer transparantie in
de keten de kwaliteit van de in te zamelen materiaalstromen te verbeteren. Dit gebeurt
door samen met de betreffende gemeente(n), inzamelaar(s) en verwerker(s) op locaties
te kijken naar de mogelijkheden voor de verbetering van de kwaliteit van materiaalstromen.
Zo draagt een «maatwerktraject kwaliteit» bij aan meer transparantie, feedback en
uiteindelijk interventies voor het verbeteren van de kwaliteit van materiaalstromen.

Transparantie realiseren in de keten van inzameling en verwerking van stromen die
vrijkomen in de kantoor-, winkel- en dienstensector is een stuk complexer. Inzicht
in de totale kosten hiervan wordt bemoeilijkt doordat het hier zowel aan de kant van
de ontdoeners als aan de kant van de inzamelaars veelal private ondernemingen betreft
en dit grotendeels bedrijfsvertrouwelijke informatie is. Bedrijfsafval wordt echter
in toenemende mate onder uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor specifieke
producten geschaard, en daarmee onder de verplichtingen tot melding en verslaglegging.
Ik verwacht dat dit op termijn meer transparantie in de keten zal genereren.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat,
V.L.W.A. Heijnen

Bijlage

Cijfers 2020 van in Nederland geproduceerd stedelijk afval3

 

Nuttige toepassing (kton)

Verwijderen (kton)

 

Aandeel (%)

 

Voorbereiden hergebruik + recycling

Inzet brandstof + nuttige toepassing overig

Verbranden

Storten

Lozen + verwijderen overig

Totaal

Voorbereiden hergebruik + recycling

gft-afval en swill

3.274

67

–

46

–

3.388

97

textiel / kleding

75

20

3

3

–

100

74

metalen

196

0

0

14

–

211

93

glas

516

1

–

0

–

517

100

papier en karton

1440

26

–

–

–

1.467

98

kunststof en/of rubber

112

21

–

24

–

157

71

gemengde verpakkingen

291

91

–

–

–

382

76

wit- en bruingoed

276

36

4

3

0

320

86

steenachtig afval

445

–

–

0

–

445

100

grond, zand en stenen

117

–

–

4

–

121

97

zuiveringsslib

8

57

2

5

3

74

11

KCA

2

–

16

2

–

20

12

oliehoudend afval

103

36

16

1

68

224

46

gemengd stedelijk afval

275

5.007

4

40

93

5.418

5

overig niet-gevaarlijk afval

562

206

3

70

89

931

60

overig gevaarlijk afval

235

31

32

84

57

439

54

Totaal

8.086

6.091

79

297

311

14.863

54