Brief regering : Nederlandse inzet tijdens de 41ste ICAO Assembly van 27 september - 7 oktober 2022

Nr. 995
BRIEF VAN DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 23 september 2022

Van 27 september tot en met 7 oktober 2022 zal in Montreal de 41ste Algemene Vergadering plaatsvinden van de Burgerluchtvaartorganisatie van de Verenigde
Naties (ICAO Assembly). In deze brief wordt u geïnformeerd over de belangrijkste thema’s
van de ICAO Assembly en over de Nederlandse (en Europese) prioriteiten van deze bijeenkomst.

De agenda van de ICAO Assembly omvat een breed scala aan luchtvaartonderwerpen op
de volgende terreinen: economie, technisch, juridisch, administratief, milieu/klimaat,
beveiliging- en veiligheid.

Tijdens de Assembly zal er aan verschillende gesprekstafels over deze onderwerpen
gesproken worden. Om er voor te zorgen dat de delegatie die namens het Koninkrijk
der Nederlanden deelneemt een eensluidende inzet heeft is er een instructie opgesteld.
In bijlage 1 bij deze brief treft u deze instructie aan. De instructie is door de
Rijksministerraad op 26 augustus jl. vastgesteld.

De 41ste ICAO Assembly is ook een afsluiting van drie jaar Council lidmaatschap1 van het Koninkrijk der Nederlanden in de ICAO. Het duurt tenminste 18 jaar voordat
Nederland via het Abis-groep2 rotatiesysteem weer in aanmerking komt om een zetel te krijgen. De beurt is nu aan
Oostenrijk om zich kandidaat te stellen voor een zetel voor de komende drie jaar ter
vertegenwoordiging van de Abis-rotatiegroep waar Nederland ook deel van uit maakt.

Nederland maakt eveneens bij de Assembly gebruik van de gelegenheid om in het kader
van het MH17 dossier in internationaal verband aandacht te vragen voor vliegveiligheid
en vliegen over conflictgebieden.

Toelichting op belangrijke thema’s

1. De ICAO-procedure tegen de Russische Federatie (RF) vanwege de MH17

Dit onderwerp staat niet direct op de agenda van de Assembly, maar zal in de bilaterale
gesprekken met delegaties worden aangekaart en toegelicht om op termijn voldoende
steun te verkrijgen in de ICAO-Council. Het gaat om de geschillen-beslechtings-procedure
waarin Rusland door Nederland en Australië aansprakelijk wordt gesteld voor de rol
van dat land bij neerhalen van vlucht MH17 op 17 juli 2014. Het kabinet heeft steeds
aangegeven geen enkele juridische optie uit te sluiten in het streven naar waarheidsvinding,
gerechtigheid en rekenschap voor de 298 slachtoffers van het neerhalen van vlucht
MH17.

De procedure bij de ICAO-Council wordt gevoerd op basis van artikel 84 van het Verdrag
inzake de internationale burgerluchtvaart (het Verdrag van Chicago uit 1944). In dit
verdrag is bepaald dat, in geval van onenigheid tussen twee of meer verdragspartijen,
over de uitlegging of toepassing van het verdrag, de Council op verzoek van één van
de bij het meningsverschil betrokken partijen een besluit neemt. Het Verdrag stelt
onder meer dat staten zich dienen te onthouden van het gebruik van wapens tegen burgerluchtvaartuigen.
De procedure heeft tot doel om de Russische Federatie over te halen terug te keren
naar de onderhandelingstafel en zijn aansprakelijkheid voor het veroorzaken van de
vliegramp te erkennen. De onderhandelingen vinden plaats onder toezicht van de ICAO
Council.

Uw Kamer is op 14 maart 2022 per brief eerder geïnformeerd over deze procedure bij
de ICAO-Council3.

2. Nederland is in 2023 gastland voor het Safer Skies Forum (Flying over Conflict
Zones dossier)

Het neerhalen van Ukraine International Airlines vlucht PS752 op 8 januari 2020, waarbij
veel Canadese inzittenden zijn omgekomen, toonde, vijf en een halfjaar na MH17, aan
dat internationaal de risico’s van het vliegen over en nabij conflictgebieden nog
steeds de volle aandacht verdienen en dat verdere internationale initiatieven die
deze risico’s kunnen beheersen noodzakelijk zijn. Canada heeft Nederland benaderd
voor nauwe samenwerking op ministeriële en ambtelijke niveaus vanwege de voortrekkersrol
en de deskundigheid die Nederland in dit kader heeft opgebouwd als gevolg van MH17.

De samenwerking tussen Canada en Nederland heeft geleid tot actieve ondersteuning
van Nederland aan Canada. Op het gebied van het «Safer Skies Initiative» trekt Nederland
gezamenlijk op met Canada bij deelname aan een internationale strategie die voorziet
in het beschermen van de burgerluchtvaart boven conflictgebieden door wereldwijd de
betrokken risico’s beter te beheersen. Het Safer Skies Forum (SSF) dat jaarlijks wordt
georganiseerd in een gastland en dat uitsluitend gericht is op verbeteren van risicobeheer
inzake overvliegen conflictgebieden wordt volgend jaar in Nederland georganiseerd.
Zo blijft Nederland zich in de nasleep van MH17 sterk inzetten voor het verbeteren
van vliegveiligheid.

3. De duurzaamheidsagenda met twee klimaatonderhandelingen: LTAG en CORSIA

De twee belangrijke klimaatonderwerpen waarover tijdens deze Algemene Vergadering
onderhandeld wordt zijn de vaststelling van een lange termijn CO2-reductiedoel voor de internationale burgerluchtvaart (Long-Term Aspirational Goal oftewel LTAG) en de resultaten van de eerste periodieke evaluatie van het mondiale
CO2-reductie en -compensatiesysteem CORSIA.

In het licht van de LTAG vond in juli van dit jaar een «ICAO high level» bijeenkomst
met meer dan honderd landen plaats. De algemene uitkomst daarvan was steun voor een
LTAG van netto-nul CO2-emissies in 2050. De ICAO Council heeft eind augustus deze lijn omarmd en voorgesteld
aan de Assembly. In samenhang daarmee heeft de Council een compromis gesloten met
betrekking tot het ambitieniveau van CORSIA.

De inzet van het kabinet, samen met Europese partners, is een gebalanceerd en ambitieus
compromis op beide klimaatdossiers met als resultaat zoveel mogelijk mondiale CO2-reductie op de korte en lange termijn.

Resultaten ICAO Assembly

De ICAO Assembly biedt een goede mogelijkheid om ook juist met landen in gesprek te
gaan die (nog) niet geheel dezelfde ambities delen op deze thema’s als het Koninkrijk
der Nederlanden. Uiteraard zal ik de Kamer na afloop van de bijeenkomst over het resultaat
informeren.

De Minister van Infrastructuur en Waterstaat,
M.G.J. Harbers