Brief regering : Uitvoeringsprogramma Waddengebied 2021-2026, Integraal Beleidskader Natuur Waddenzee, trilaterale regeringsconferentie 2022 en kennisregisseur

Nr. 230
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT EN VOOR NATUUR EN STIKSTOF

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 5 september 2022

Met deze brief willen wij u informeren, mede namens de Minister voor Klimaat en Energie,
over enkele onderwerpen aangaande de Waddenzee en het Waddengebied zoals deze zijn
besproken in het Bestuurlijk Overleg Waddengebied (BO Waddengebied) en marge van de
Toogdag voor de Wadden op 20 juni 2022.

Uitvoeringsprogramma Waddengebied 2021–2026

De partijen in het BO Waddengebied hebben geconcludeerd dat er op dit moment onvoldoende
basis is om het concept Uitvoeringsprogramma Waddengebied 2021–2026 (verder: Uitvoeringsprogramma)
ter instemming voor te leggen, aangezien er nog een aantal aandachtspunten zijn. Dit
wordt ook onderkend door het Omgevingsberaad Waddengebied (verder: Omgevingsberaad).

Dit betreft onder meer de financiering. Het gaat hierbij zowel om procesmiddelen voor
het Uitvoeringsprogramma, als ook om middelen voor (mogelijk) te nemen maatregelen
tot 2026 maar ook daarna. Dit laatste raakt de discussie over het wegvallen van investeringsmiddelen
in het Waddengebied na 2026 vanwege het beëindigen van het Waddenfonds. Afgesproken
is dat betrokken partijen, zowel Rijk als regio de komende periode de financiële mogelijkheden
gaan bespreken.

Ook een aantal – vaak al langlopende – dilemma’s zoals ook benoemd in de brief van
20 januari 20221, vraagt nog nadere aandacht. Afgelopen voorjaar is in een informeel BO Waddengebied
verkennend gesproken over twee van die dilemma’s, namelijk landbouw versus natuur
bij zoet-zout overgangen en natuur Waddenzee versus bereikbaarheid en leefbaarheid
in het Waddengebied. Dit was een goed gesprek waarbij de verschillende kanten van
de beide dilemma’s zijn verkend. Tegelijkertijd hebben we moeten constateren dat de
dilemma’s zich niet zomaar laten oplossen en dat we daarvoor samen een zorgvuldig
en goed onderbouwd proces inzetten.

Het streven is om voor de dilemma’s als ook voor het financiële vraagstuk en de andere
aandachtspunten te komen tot voorstellen die voldoende basis geven om begin 2023 met
het Uitvoeringsprogramma in te kunnen stemmen.

Integraal Beleidskader Natuur Waddenzee

Een gemeenschappelijke noemer bij bovengenoemde dilemma’s betreft de verhouding tussen
(economische) activiteiten en de natuur van de Waddenzee. Momenteel wordt onder verantwoordelijkheid
van de Minister voor Natuur en Stikstof gewerkt aan een Integraal Beleidskader Natuur
Waddenzee (verder: Beleidskader). Het Omgevingsberaad heeft aangegeven dat er geen
discussie is over nut en noodzaak van het Beleidskader. Conform de motie van de leden
Tjeerd De Groot en Bevers2 wordt er gewerkt aan draagvlak voor dit Beleidskader. Dat vergt een zorgvuldig te
doorlopen proces, gelet op de vele belangen in het gebied.

Het streven is dat de Minister voor Natuur en Stikstof de Kamer in het najaar informeert
over de hoofdlijnen van het Beleidskader.

Trilaterale regeringsconferentie 2022 te Wilhelmshaven

De veertiende trilaterale regeringsconferentie voor de bescherming van de Waddenzee
vindt van 28 november tot 1 december 2022 plaats in Wilhelmshaven (Duitsland). De
Nederlandse regering is hierbij vertegenwoordigd door de Minister voor Natuur en Stikstof.
Het is de intentie om tijdens de conferentie de «Verklaring van Wilhelmshaven» te
ondertekenen. Daarnaast werken Denemarken, Duitsland en Nederland aan een gezamenlijk
beheerplan: het Single Integrated Management Plan (SIMP). De consultatie van de conceptversie
van de «Verklaring van Wilhelmshaven» en het SIMP vinden tegelijk plaats. Het Omgevingsberaad
en de Beheerautoriteit Waddenzee zijn om advies gevraagd.

Uw Kamer wordt in aanloop naar de regeringsconferentie nog apart geïnformeerd over
de trilaterale regeringsconferentie en de inzet van de Nederlandse regering.

Kennisregisseur – duurzame kennishuishouding Waddengebied

Naar aanleiding van het BO Waddengebied van juni 20213 is de Waddenacademie gevraagd zich om te vormen tot een onafhankelijke kennisregisseur
(Waddenacademie 2.0). Ook is de Waddenacademie gevraagd om, op basis van een geschetst
eindbeeld, een meerjarig operationeel plan (MOP) inclusief meerjarige financiering
op te stellen en toe te werken naar een duurzame inrichting en aansturing van de kennishuishouding.
Het afgelopen jaar is er door de Waddenacademie veel werk verzet aan het MOP, de contouren
voor een meerjarige kennisagenda 2023–2027 en de onderzoeksopgave 2023. De partijen
in het BO Waddengebied hebben echter moeten vaststellen dat het concept-MOP de door
het Waddenfonds beschikbare middelen overschrijdt. De komende periode gaan de betrokken
partijen met elkaar in overleg om te komen tot een MOP passend bij het beschikbare
budget.

De inzet is om het MOP eind dit jaar in het BO Waddengebied vast te stellen, tezamen
met de contouren en de onderzoeksopgave.

Tot slot

De Toogdag Wadden vond dit jaar plaats in Delfzijl, na een digitale editie in 2021.
Aan de rand van de Eems-Dollard is goed te zien hoe partijen samenwerken om de waterkwaliteit
en de natuur in het gebied te herstellen en tegelijkertijd (nieuwe) kansen te creëren
voor de economische sectoren. Maar ook werd maar al te duidelijk dat we voor grote
uitdagingen staan in de toekomst. Mede als gevolg van de klimaatverandering, welke
zorgt voor zeespiegelstijging waardoor wadplaten niet meer droog zullen vallen en
extreme weeromstandigheden als droogte en daarmee verzilting en beperkte zoetwaterbeschikbaarheid
in het gebied. Ook leidt een temperatuurstijging ertoe dat bepaalde soorten en planten
zich gaan ontwikkelen ten koste van andere. Hierdoor ontstaat een verstoring in de
balans in het ecologisch systeem van het gebied.

Dit vraagt om «waarkhanden dij t laand plougen»4 zoals muzikaal werd verwoord tijdens de Toogdag. Maar bovenal vraagt het, voor nu
en in de toekomst, om een gezamenlijke inzet om de doelstellingen voor de Waddenzee
én het Waddengebied te kunnen realiseren.

De Minister van Infrastructuur en Waterstaat,
M.G.J. Harbers

De Minister voor Natuur en Stikstof, Ch. van der Wal-Zeggelink