Brief regering : Verzamelbrief opvang Oekraïne

36 045 Situatie in de Oekraïne

Nr. 2899 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 10 juni 2022

Door de voortdurende oorlog in Oekraïne zijn volgens de Europese Commissie inmiddels
meer dan 7 miljoen mensen hun land ontvlucht. Nog steeds worden de meesten van hen
opgevangen in de buurlanden, maar sommigen van hen reizen verder door binnen de EU,
onder meer naar Nederland.

In deze brief informeer ik uw Kamer over de laatste stand van zaken met betrekking
tot de aanpak huisvesting van Oekraïense ontheemden, de financiering van non-gouvernementele
organisaties (NGO’s), de overgang van het staatsnoodrecht naar reguliere onderbouwing,
de voorgenomen wijziging van het besluit structuur uitvoeringsorganisatie werk en
inkomen (SUWI) en de toelatingsexamens hoger onderwijs.

Ik wil mijn waardering uitspreken voor de inspanningen van gemeenten en veiligheidsregio’s
samen met het maatschappelijk middenveld, waaronder het Rode Kruis, Vluchtelingenwerk
en het Leger des Heils, om deze grote opgave te realiseren.

Momenteel zijn er 64.190 ontheemde Oekraïners ingeschreven in de Basisregistratie
Personen (BRP). Op dit moment verblijven 42.507 Oekraïners in de noodopvang en 433
in de crisisnoodopvang.1 Dit leidt tot een bezettingsgraad van 88% in de noodopvang.

Om die reden heb ik de gemeenten in Nederland en de veiligheidsregio’s verzocht om
hun inspanningen nog verder op te voeren en het aantal noodopvangplaatsen met 25.000
uit te breiden naar in totaal 75.000. Ik informeerde uw Kamer bij brief van 29 april
jl. hierover.2 Met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Veiligheidsberaad heb ik
afspraken gemaakt over de in te vullen randvoorwaarden bij dit verzoek. Ik heb uw
Kamer hierover geïnformeerd bij brief van 25 mei jl.3

Gezien de onderwerpen stuur ik deze brief mede namens de Minister van Volkshuisvesting
en Ruimtelijke Ordening, de Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs (MPVO) en
de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Versnelling Tijdelijke Huisvesting door transformatie en flexwoningen

Met de toestroom van Oekraïense ontheemden is ook de vraag naar woonruimte onvoorzien
toegenomen. Deze extra vraag komt in een tijd waarin veel mensen al moeite genoeg
hebben met het vinden van een woning. Deze ontwikkeling toont aan dat we nu niet alleen
voor de Oekraïners extra huisvesting moeten regelen. Er moet meer ruimte in de woningvoorraad
worden gecreëerd voor het absorberen van plotselinge schommelingen in vraag en aanbod
door een deel van de woningvoorraad structureel flexibel in te kunnen zetten.

Transformatie en de bouw van flexwoningen zijn bij uitstek geschikt om flexibel ingezet
te worden en maken daarom ook expliciet onderdeel uit van het programma Woningbouw
en het programma «Een thuis voor iedereen». Deze twee manieren van woningbouw zijn
bovendien ook de beste manieren om snel extra woonruimte toe te voegen. De woningen
kunnen worden ingezet voor het huisvesten van verschillende doelgroepen, zoals starters,
studenten, statushouders, dak- en thuisloze mensen, jongeren die het huis uit willen
gaan en mensen die vanwege een scheiding dringend woonruimte nodig hebben, of door
ontslag, schulden of ziekte hun huis niet meer kunnen bekostigen en op korte termijn
een nieuw onderkomen zoeken. En dus ook voor de huisvesting van Oekraïense ontheemden.
Het transformeren van bestaande panden kan zowel voor tijdelijk als voor permanent
gebruik plaatsvinden. Voor flexwoningen geldt dat we streven naar de realisatie van
kwalitatief hoogwaardige modulaire woningen en maximale herbruikbaarheid. Dit biedt
de beste mogelijkheden om woningen te verplaatsen als deze op een bepaalde plek niet
meer nodig zijn maar op een andere plek wel een dak boven het hoofd kunnen bieden.
Ik verwijs naar de heden verzonden brief aan uw Kamer door de Minister van Volkshuisvesting
en Ruimtelijke Ordening over het nationaal transformatieplan en de brede aanpak op
het gebied van transformatie en flexwoningen.

Taskforce Versnelling Tijdelijke Huisvesting en extra financiële middelen

De Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft de Taskforce Versnelling
Tijdelijke Huisvesting opgericht om gemeenten en andere betrokken partijen hierbij
actief te ondersteunen. Ook stelt hij financiële middelen ter beschikking om deze
woonruimte versneld te realiseren.

Onder de noemer Taskforce versnelling tijdelijke huisvesting gaat de commissie inclusief
uitvoeringsorganisatie aan de slag om de totstandkoming van de flexibele schil een
flinke impuls te geven. Dit zullen zij onder andere doen door vraag en aanbod bij
elkaar te brengen, haalbaarheidsstudies uit te voeren, projecten aan te jagen en impasses
te doorbreken. De toegevoegde waarde hiervan is de afgelopen periode aangetoond uit
een verkenning naar de ondersteuningsbehoefte onder ruim vijftig woningmarktpartijen
waaronder gemeenten, bouwers, ontwikkelaars en corporaties.

Gelet op de urgentie heeft de Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening
besloten om zo spoedig mogelijk een taskforce in te richten. Voor de verkenning en
de opstart van de Taskforce is eerder budget vrijgemaakt. De Taskforce bestaat uit
een commissie met drie leden die de versnelling aanjagen en een uitvoeringsorganisatie
die gemeenten en ander woningmarktpartijen ondersteunt. De uitvoeringsorganisatie
bestaat uit extern ingehuurde deskundigen die hun werkzaamheden verrichten via een
stichting en daarnaast het expertteam Woningbouw van de Rijksdienst voor Ondernemend
Nederland (RVO). De uitvoeringsorganisatie werkt nauw samen woningcorporaties, gemeenten,
provincies, het Rijksvastgoedbedrijf en andere woningmarktpartijen. Teneinde de werkzaamheden
van de taskforce tot eind 2023 te kunnen verzekeren zal het kabinet 12 miljoen euro
extra aan de begroting van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
(BZK) toevoegen.

Bij het realiseren van deze extra flexwoningen en transformaties kunnen gemeenten
tegen financiële tekorten en onzekerheden aanlopen in business cases en projecten.
Zonder financiële steun komen projecten niet tot stand, ondanks dat partijen verder
al overeenstemming hebben. Zo worden de Nationale Opvang Organisatie en het Ministerie
van BZK de afgelopen tijd ook regelmatig gevraagd om financiële bijdragen of garantstellingen.
Om op korte termijn kansrijke opties voor de huisvesting van Oekraïense ontheemden
en andere doelgroepen te kunnen benutten en om vertragingen te voorkomen, is het noodzakelijk
om gemeenten financieel te ondersteunen. Hiervoor wordt 100 miljoen euro vrijgemaakt
door het naar voren halen van de Woningbouwimplus (Wbi)-middelen uit het jaar 2026.
Op basis van het aantal ontheemden dat naar verwachting langer in Nederland zal blijven
(geregistreerden), worden deze ingezette Wbi-middelen weer aangevuld door het kabinet.
De woningen die door de financiële bijdrage kunnen worden gerealiseerd kunnen op langere
termijn beschikbaar komen voor andere doelgroepen. Met deze aanpak gericht op versnelling
via transformatie en flexwoningen realiseren we sneller de woningbouwambities ten
aanzien van flexwonen waarbij verdringing van andere woningzoekenden zoveel mogelijk
wordt voorkomen.

Subsidies NGO’s ten bate van inzet Oekraïne

Op 25 mei jl. bent u geïnformeerd over het beschikbaar stellen van middelen aan NGO’s
voor hun acute ondersteuning tijdens de eerste fase waarbij ontheemden uit Oekraïne
zijn opgevangen.4 U bent toen onder andere geïnformeerd over 7,2 miljoen euro voor Vluchtelingenwerk
voor hun inzet op de gemeentelijke opvanglocaties voor Oekraïense ontheemden en over
822.660 euro voor de opstart en eerste fase van het project particuliere opvang. Zie
hiervoor ook de toelichting onder de budgettaire tabel in deze brief. Er zijn aanvullende
middelen beschikbaar gesteld voor ondersteuning gedurende 2022.

Voor de ondersteuning van de opvang van Oekraïense ontheemden is de samenwerking aangegaan
met verschillende NGO’s, ook verenigd in een samenwerking. Om particuliere opvang
zo veilig mogelijk te laten verlopen heeft het Ministerie van Justitie en Veiligheid
met het Rode Kruis, Vluchtelingenwerk, TakeCareBNB en het Leger des Heils afgesproken
dat deze organisaties de particuliere opvang coördineren en faciliteren. Deze organisaties
opereren onder de naam RefugeeHomeNL.

RefugeeHomeNL screent en informeert gasthuishoudens en koppelt en ondersteunt gasthuishoudens
en ontheemden. Voor de opschaling van de particuliere opvang hebben de organisaties
een subsidie aangevraagd. De kosten hiervoor zijn geraamd op 13,1 miljoen euro. Met
deze middelen kan RefugeeHomeNL maximaal 32.250 ontheemden matchen aan gasthuishoudens.

Inmiddels zijn 11.590 gasthuishoudens gescreend en geschikt bevonden – en bieden ruimte
voor ongeveer 32.250 ontheemden. Momenteel zijn 164 gasthuishoudens aan 358 ontheemden
gekoppeld. Vanwege onder andere zorgvuldigheid, verschillende nieuwe werkzaamheden
voor de NGO’s en te werven en op te leiden medewerkers verloopt het koppelen van gasthuishoudens
langzaam. De eerste resultaten zijn positief; ongeveer de helft van de aanmeldingen
valt af bij de screening en nog eens ongeveer de helft gedurende het matchingproces.
Dit heeft ertoe geleid dat er geen sprake is van grote problemen of spijtoptanten.
RefugeeHomeNL biedt daarnaast diensten aan voor gasthuishoudens en gemeenten zoals
de (WhatsApp)hulplijnen van het Rode Kruis en de inloopspreekuren van VluchtelingenWerk.
Gemeenten die geïnteresseerd zijn kunnen zich aanmelden via de website van RefugeeHomeNL5.

Middelen die niet worden gebruikt vloeien terug naar de schatkist. Daarnaast ondersteunt
het Rode Kruis de gemeentelijke opvanglocaties met uiteenlopende dienstverlening zoals
Humanitaire Servicepunten, ondersteuning bij de organisatie en inrichting van (crisisnood)opvanglocaties,
gespecialiseerd vervoer, hygiëne kits. De geraamde kosten voor laatstgenoemde dienstverlening
bedragen 12,8 miljoen euro. Met het beschikbaar stellen van deze middelen en de ondersteuning
van gemeenten en veiligheidsregio’s bij de opvang door het Rode Kruis, komen we tegemoet
aan de voorwaarden die wij met de Veiligheidsregio’s en gemeenten hebben afgesproken
voor het organiseren van extra noodopvangplaatsen.

Overgang van staatsnoodrecht naar reguliere onderbouwing

Zolang de oorlog in Oekraïne voortduurt en het COA de instroom van Oekraïense ontheemden
niet aankan is, om de crisissituatie het hoofd te bieden, noodzakelijk de opvangtaak
elders te beleggen. Dat vergde een afwijkende regeling en die is vormgegeven met het
inzetten van het staatsnoodrecht, dat momenteel van kracht is. Met uw Kamer ben ik
van mening dat het staatsnoodrecht niet langer in werking moet zijn dan strikt noodzakelijk.
Een bijzondere regeling voor de opvang is in twee gevallen niet langer noodzakelijk:
het aantal ontheemde Oekraïners dat in Nederland verblijft is dermate laag dat het
COA in de opvang kan voorzien of er komt een einde aan de oorlog in Oekraïne waardoor
de ontheemde Oekraïners terug naar huis kunnen. Zoals het er nu uitziet moeten we
er rekening mee houden dat dit niet op korte termijn het geval zal zijn. Daarom wil
ik, zoals ook eerder aan uw kamer gemeld, overgaan op een andere (tijdelijke) juridische
basis. Er zal via de normale wetgevingsprocedure een voorstel voor een Tijdelijke
wet in procedure worden gebracht. Zodra de tijdelijke wet in werking is getreden (door
publicatie in het Staatsblad) zal de werking van het staatsnoodrecht worden beëindigd.

Ik wil het voorstel voor de tijdelijke wet zo snel mogelijk aan uw Kamer sturen. Tegelijkertijd
geldt dat opstellen van een tijdelijke wet zorgvuldig moet gebeuren en dat kost, net
als bij andere wetten, tijd. Op dit moment wordt er hard gewerkt aan het afstemmen
van de elementen van deze wet en het opstellen van deze wet. Mede daartoe wordt momenteel
gesproken met medeoverheden om te komen tot bestuurlijke afspraken om zo ook voor
de langere termijn hun huidige inzet en taken te borgen. Ik verwacht deze zomer nog
uw Kamer nader per brief over die afspraken te kunnen berichten. In die brief zal
ik dan ook het verdere tijdpad voor de totstandkoming van de Tijdelijke Wet nader
kunnen schetsen.

Voorgenomen wijziging Besluit SUWI

Sinds 1 april 2022 geldt met terugwerkende kracht vanaf 4 maart 2022 een vrijstelling
van de tewerkstellingsvergunningsplicht, voor ontheemden die onder de richtlijn tijdelijke
bescherming vallen en arbeid in loondienst willen verrichten.

Het is belangrijk dat Oekraïense ontheemden die dat willen zo soepel mogelijk aan
het werk kunnen gaan. Vaak lukt dat op eigen kracht, in een aantal gevallen hebben
ze wellicht ondersteuning nodig. Daarom is het wenselijk ontheemden die het nodig
hebben, hulp te bieden bij het vinden van werk.Hierdoor kunnen Oekraïense ontheemden
die moeilijkheden ervaren bij toetreding van de arbeidsmarkt ondersteuning ontvangen
zodat de stap naar de arbeidsmarkt vergemakkelijkt wordt. De ontheemden kunnen gebruik
maken van de reguliere private routes (onder andere via vacaturesites en uitzendbureaus)
om werk te vinden. Voor het deel van de mensen dat vrijwel direct inzetbaar is op
de arbeidsmarkt is dit voldoende. Zo waren er begin juni 13.200 meldingen van Oekraïense
ontheemden die aan het werk zijn. Daarnaast is het wenselijk dat de ontheemden, die
het nodig hebben, passende publieke ondersteuning kunnen krijgen bij het vinden van
werk. Vanwege de snelheid en beperkte impact voor de uitvoering is het wenselijk zoveel
mogelijk gebruik te maken van de bestaande infrastructuur.

In de praktijk ervaren gemeenten op dit moment een hulpvraag van deze groep en hebben
de behoefte om deze te kunnen beantwoorden. De ontheemden zijn onbekend op de Nederlandse
arbeidsmarkt. Hierdoor bestaat een groter risico op misstanden. Bemiddeling via publieke
infrastructuur en inzet van publieke dienstverlening kan ook bijdragen aan het verkleinen
van dit risico.

Gemeenten zijn in algemene zin verantwoordelijk iedereen die kan werken waar nodig
ondersteuning te bieden. Een grondslag om ondersteuning te bieden aan deze groep ontbreekt
echter vooralsnog. Om op grond van de Participatiewet in aanmerking te komen voor
ondersteuning bij arbeidsinschakeling door gemeenten is het wenselijk de ontheemden
aan te merken als niet-uitkeringsgerechtigden. De definitie van niet-uitkeringsgerechtigde
vereist onder andere een registratie als werkloze werkzoekende bij het UWV. Met de
voorgenomen wijziging van Besluit SUWI wordt het voor de ontheemden mogelijk zich
te (laten) registeren als werkzoekenden. Door deze wijziging worden gemeenten via
de Participatiewet verantwoordelijk voor de groep en kan worden aangesloten op bestaande
infrastructuur en uitvoering voor matching en dienstverlening.Indien het type dienstverlening
van de gemeente (naar het oordeel van de gemeente) niet kan voorzien in de ondersteuningsbehoefte,
kan aanvullende dienstverlening via het Regionale mobiliteitsteam (RMT) ingezet worden.
Binnen het RMT kan gebruik gemaakt worden van de expertise en dienstverlening van
vakbonden, werkgeversorganisaties, UWV en gemeenten.

Gemeenten krijgen via het Europees Sociaal Fonds (ESF) 2014–2020 extra middelen voor
de ondersteuning van werkzoekenden. Gemeenten kunnen deze ondersteuning ook aan Oekraïense
werkzoekenden bieden. Het gaat om 50 miljoen euro, waarvan 12,5 miljoen euro al eerder
is toegezegd. Deze middelen worden toegevoegd aan de tot uiterlijk 1 april 2023 lopende
projecten. Centrumgemeenten van de arbeidsmarktregio’s zijn inmiddels geïnformeerd
over het verhoogde subsidiebedrag voor hun project. Met deze middelen kunnen gemeenten
begeleiding naar werk en de inkoop van externe trajecten bekostigen, waaronder voor
de ondersteuning aan Oekraïense werkzoekenden. De benodigde aanpassingen van het Operationeel
Programma van ESF 2014–2020 en de bijbehorende nationale subsidieregeling worden deze
zomer doorgevoerd.

Over de implicaties voor de uitvoering van de voorgenomen wijziging van Besluit SUWI
heeft met het UWV (voor de registratie van de werkzoekenden) en de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten (voor de verantwoordelijkheid voor deze doelgroep) overleg en
afstemming plaatsgevonden. Zowel UWV als VNG achten de wijziging wenselijk en uitvoerbaar.

Een snelle inwerkingtreding van de wijzigingsregeling is van groot belang, en wordt
beoogd op 1 augustus 2022. Vooruitlopend daarop wordt vanaf 1 juli 2022 instemming
gegeven op anticiperen op de voorgenomen wijziging.

Toelatingsexamens hoger onderwijs

De Oekraïense ambassade in Nederland en het Oekraïense Ministerie van Onderwijs en
Wetenschap hebben een verzoek ingediend om toelatingsexamens voor het hoger onderwijs
te faciliteren.

Op basis van de resultaten van de toelatingsexamens worden de leerlingen toegelaten
tot het Oekraïense hoger onderwijs. Meerdere EU-landen zijn al ingegaan op dit verzoek
en ook OCW staat welwillend tegenover dit verzoek. De toelatingsexamens vinden eind
juli en in augustus plaats. Er wordt verkend of MBO, HBO of WO-instellingen bereid
zouden zijn en ruimte zouden hebben om de examens te faciliteren. Dit is waarschijnlijk
niet overal mogelijk, daarom wordt in de berekening nu uitgegaan van commerciële (evenementen)locaties.
Omdat dit om een voorziening voor de Oekraïense ontheemden gaat, wordt dit eenmalig
centraal gedekt. Het gaat om een bedrag van 315.000 euro, onderuitputting vloeit terug
naar de schatkist.

Het Ministerie van OCW houdt zich niet bezig met de inhoud, noch met het verloop van
het examen. Dit valt onder de Oekraïense wet- en regelgeving. De Oekraïense ambassade
in Nederland en het Oekraïense Ministerie van Onderwijs en Wetenschap verschaffen
alle nodige informatie om de examens goed te kunnen faciliteren, waaronder in ieder
geval het aantal deelnemers. De Oekraïense ambassade in Nederland zorgt dat er voldoende
surveillanten worden aangewezen en dat deze ook aanwezig zijn tijdens het examen.
Het Ministerie van OCW en het Oekraïense Ministerie van Onderwijs en Wetenschap, vertegenwoordigd
door de Oekraïense ambassade in Nederland, leggen de afspraken omtrent het faciliteren
van de examens vast in een overeenkomst.

Budgettaire tabel

In onderstaande budgettaire tabel zijn enkel maatregelen opgenomen waar reeds door
het kabinet toe besloten is, inclusief een raming van het budgettaire beslag.

Dit betekent dat ook maatregelen die reeds in eerdere brieven aan uw Kamer zijn gecommuniceerd
in deze tabel zijn opgenomen.

Er zijn andere maatregelen in voorbereiding dan wel besluitvorming.

Maatregel

Budgettair beslag (mln. euro’s)

Departement

Gemeentelijke en particuliere opvang (GOO en POO)

1.195

JenV

Gereedmaken Rijksvastgoed voor opvang

64

JenV

Uitvoeringskosten Rijksvastgoedbedrijf opvang

1,2

BZK

Verkenning tijdelijke uitvoeringsorganisatie

2

BZK

Subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg aan onverzekerden

23

VWS

Tolken

1,6

JenV

Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS)

1,8

VWS

Zorgkosten medische evacuees

24

VWS

Transportkosten medische evacuees

8

VWS

Extra ondersteuning LOWAN en uitvoering

0,6

OCW

Tijdelijke compensatie Oekraïense studenten

2,5

OCW

Nieuwkomersonderwijs

79,3

OCW

Ambulante begeleiding

3

OCW

Leerlingenvervoer

9,2

OCW

Gelijkstelling voorzieningenniveau ontheemden aan asielzoekers

3,2

JenV

Tijdelijke onderwijshuisvesting

136,3

OCW

Veiligheidsregio’s en GGD´en

119

JenV

Oprichting DG OEK en NOO

6,9

JenV

Subsidies NGO's tbv inzet Oekraïne

34

JenV

Convertibiliteit Oekraïense hryvnia

0,45

Fin

Rijkdienst voor Identiteitsgegevens BRP

0,54

BZK

Meerkostenregeling gemeentelijke zorg

20,5

VWS

Realisatie van extra woningen

100

BZK

Taskforce versnelling tijdelijke huisvesting

12

BZK

Toelatingsexamens

0,315

OCW

Toelichting Gemeentelijke en particuliere opvang

Deze maatregel betreft de compensatie voor gemeenten voor de realisatie van noodopvangplekken
en verstrekkingen aan ontheemden. Dit bedrag is geraamd voor zes maanden, gezien de
regeling voorzien wordt voor drie maanden met eventueel verlenging met drie maanden
en uitgaande van 75.000 ontheemden. Met deze middelen betalen gemeenten ook de huur
voor het Rijksvastgoed uit (zie post hieronder). Gemeenten mogen opvanglocaties tot
12 maanden vastleggen, de kostenraming hiervoor wordt meegenomen bij de uitwerking
van bovenstaande regeling. De raming van andere kosten in deze tabel is nog gebaseerd
op 50.000 ontheemden. U wordt in een komende kamerbrief geïnformeerd over de budgettaire
effecten van een instroom van meer dan 50.000 ontheemden op deze andere kosten.

Toelichting gereedmaken Rijksvastgoed voor opvang

Het Rijksvastgoedbedrijf (RvB) zal in overleg met gemeenten bestaand Rijksvastgoed
beschikbaar stellen voor de tijdelijke noodopvang van ontheemden uit Oekraïne. Om
hen een waardig onderkomen en noodzakelijke voorzieningen te bieden, moeten aanpassingen
worden gedaan aan de gebouwen.

Uitvoeringskosten Rijksvastgoedbedrijf opvang

Om de extra werkzaamheden van het RvB mogelijk te maken zijn middelen nodig ten bate
van projectleiding en juridische/contractuele werkzaamheden.

Verkenning tijdelijke uitvoeringsorganisatie

Dit betreft een verkenning naar een tijdelijke uitvoeringsorganisatie die kan ondersteunen
in het realiseren van tijdige en goede huisvesting voor ontheemden. De bijbehorende
kosten worden gedekt binnen de begroting van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
De uitkomsten van deze verkenning worden politiek gewogen alvorens verdergaande stappen
richting vormgeving van de tijdelijke organisatie worden ondernomen.

Subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg aan onverzekerden (SOV)

Ontheemden uit Oekraïne die naar Nederland komen zijn momenteel onverzekerd voor medisch
noodzakelijke zorg. Voor onverzekerden bestaat de SOV-regeling, op basis waarvan aanbieders
gecompenseerd worden voor medisch noodzakelijke zorg die zij aan hen verlenen. Het
kabinet heeft besloten de uitgaven in de SOV voor ontheemden uit Oekraïne generaal
te compenseren tot en met het tweede kwartaal van 2022 en raamt het budgettaire beslag
hiervan op 23 miljoen euro.

Tolken

De wet verplicht zorgverleners om begrijpelijk te communiceren met patiënten. Dat
betekent dat bij een taalbarrière een professionele talentolk moet worden ingezet.
Omdat de ontheemden uit Oekraïne niet onder het COA vallen, waar talentolken voor
asielzoekers beschikbaar worden gesteld, wordt gebruikt gemaakt van het inkoopcontract
van het Ministerie van Justitie en Veiligheid om 1,6 miljoen euro hiervoor beschikbaar
te stellen.

Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS)

De Europese Commissie heeft haar lidstaten gevraagd te inventariseren hoeveel capaciteit
er in de lidstaat beschikbaar is om medische evacuaties van Oekraïense patiënten uit
EU-buurlanden uit te voeren en de betreffende patiënten op te vangen en zorg en ondersteuning
te bieden. De coördinatie en organisatie hiervan wordt aan Nederlandse zijde uitgevoerd
door het LCPS, onderdeel van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ). Het gaat om
een bedrag van 1,8 miljoen euro voor zes maanden.

Zorgkosten medisch evacuees

Nederland kan in het tweede kwartaal 2022 maximaal dertig patiënten per dag opvangen
en raamt het budgettaire beslag van de zorgkosten voor medische evacuees op 24 miljoen euro.
De zorgkosten voor de medische evacuees worden vergoed via de SOV-regeling.

Transport medische evacuees

Voor de evacuatie van Oekraïense patiënten uit EU-buurlanden wordt gebruik gemaakt
van een Europees matchingsysteem. Na acceptatie door het ontvangende land, wordt het
transport vervolgens geregeld door het land waar de patiënt zich bevindt voor overplaatsing.
Binnen de EU is afgesproken dat de kosten van transport voor het ontvangende land
zijn. Hiervoor is een bedrag van 8 miljoen euro geraamd.

Extra ondersteuning LOWAN en uitvoering

Via LOWAN (de door OCW gesubsidieerde ondersteuningsorganisatie voor het nieuwkomersonderwijs)
worden scholen ondersteund om kinderen uit Oekraïne zo snel mogelijk les te kunnen
geven. Het ministerie verhoogt de subsidie aan LOWAN-po (via de PO-Raad) en LOWAN-vo
voor extra fte ondersteuning.

Tijdelijke compensatie Oekraïense studenten

Dit betreft een compensatie voor zittende Oekraïense studenten in het studiejaar 2021–2022
in het hoger onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. Deze compensatie loopt
via instellingen en bedraagt maximaal 1.000 euro (betreft de kosten voor leefgeld
en studie, bedrag conform Nibudnorm) per student per maand voor in beginsel drie maanden
(maart–mei 2022). Dit wordt via een subsidieregeling aan instellingen uitgekeerd.

Toelichting Nieuwkomersonderwijs

Nieuwkomers uit Oekraïne in zowel het primair als het voortgezet onderwijs komen in
aanmerking voor de nieuwkomersbekostiging (po circa 11.000 euro per jaar, vo circa
12.300 euro per jaar). Op basis van beschikbare cijfers dient naar verwachting voor
18.000 nieuwkomers met leerplichtige leeftijd nieuwkomersonderwijs georganiseerd te
worden. Dit budgettaire beslag geldt voor de periode van 1 maart 2022 tot 16 juli
2022 (einde schooljaar).

Toelichting Ambulante begeleiding

Een aantal van de Oekraïense leerlingen komen nog op reguliere scholen terecht. Deze
scholen hebben vaak niet de expertise om een nieuwkomersleerling les te geven zoals
een nieuwkomersschool dat wel heeft. Ambulante begeleiding vanuit de nieuwkomersscholen
voor deze reguliere scholen zorgt ervoor dat ook reguliere scholen expertise tot hun
beschikking hebben. Het gaat hierbij om twee fte voor 15 van de 25 veiligheidsregio’s.
De middelen worden in overleg met de PO en VO raad ingezet en zijn beschikbaar voor
een jaar.

Toelichting Leerlingenvervoer

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het inrichten van leerlingenvervoer. Nieuwkomersonderwijs
wordt zo veel als mogelijk centraal georganiseerd, waardoor de afstand tussen opvanglocaties
en de onderwijsinstellingen kan toenemen. Daarom worden gemeenten gesteund in het
organiseren van leerlingenvervoer voor nieuwkomersonderwijs. Dit betreft een eenmalige
decentrale uitkering voor de periode 1 maart 2022–16 juli 2022 (exclusief schoolvakanties).

Gelijkstelling voorzieningenniveau ontheemden aan asielzoekers

Ontheemden hebben recht op hetzelfde voorzieningenniveau als asielzoekers. De Regeling
Medische zorg Asielzoekers (RMA) bevat op bepaalde onderdelen een bredere dekking
dan het basispakket. Het voorzieningenniveau gelijkstellen leidt naar verwachting
tot extra zorgkosten. Tot en met het tweede kwartaal van 2022 worden deze geraamd
op 3,2 miljoen euro. Dit kan budgettair verwerkt worden zodra het uitvoeringscontract
gereed is.

Toelichting Tijdelijke onderwijshuisvesting

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het regelen van voldoende onderwijshuisvesting.
Het plan is om de middelen via een specifieke uitkering (SPUK) aan gemeenten te verstrekken.
Uitgangspunt is dat gemeenten zelf de kosten voorschieten en achteraf vergoed krijgen
op basis van gerealiseerde kosten, hierbij geldt een maximum bedrag per leerling.
De maatregel is bedoeld voor het huren van bestaande, soms in de vorm van noodlocaties
die op een schoolplein kunnen worden bijgeplaatst, soms in de vorm van een externe
locatie zoals tijdens corona ook wel is gedaan. Dit budgettaire beslag geldt voor
de periode van 1 maart 2022 tot 16 juli 2022 (einde schooljaar). Onderuitputting op
budget vloeit terug naar de schatkist.

Toelichting Veiligheidsregio» s en GGD» en

Voor de bedrijfsvoering en kosten voor GGD en veiligheidsregio’s en gemeenten met
een coördinerende taak moet een systeem voor vergoeding worden opgericht. Het gaat
om kosten die bij reguliere asielzoekers via COA worden gefinancierd. Hieronder vallen
in principe de extra kosten voor regie en coördinatie (een deel van de coördinatie
zit in de reguliere bekostiging) en eerste medische zorg en tolken (die niet al via
een andere route gefinancierd worden). Om de 25 veiligheidsregio’s in de periode van
9,5 maanden (half maart t/m december 2022) te kunnen ondersteunen is een bedrag van
ca. 500.000 euro per maand per regio geschat, wat de 119 miljoen euro maakt. Onderuitputting
op budget vloeit terug naar de schatkist.

Oprichting DG OEK en NOO

Het kabinet heeft besloten tot oprichting van Directoraat-Generaal Oekraiense ontheemden
(DG OEK) en de Nationale Opvang Organisatie (NOO). DGOek wordt belast met beleidscoördinatie,
ondersteuning en planvorming ten behoeve van de opvang van Oekraïense ontheemden.
De NOO heeft als taak om bij te dragen aan het realiseren van voldoende opvanglocaties
en het beschikbaar stellen van de benodigde basisvoorzieningen. Voor de eerste zes
maanden heeft dit een budgettair beslag van 6,9 miljoen euro.

Subsidies NGO's tbv inzet Oekraïne

Voor de ondersteuning van de opvang van Oekraïense ontheemden is de hulp ingeroepen
van verschillende NGO’s. Vluchtelingenwerk Nederland is door het Ministerie van Justitie
en Veiligheid gevraagd om het particuliere hulpaanbod te coördineren en te faciliteren
– en om (juridische) ondersteuning en begeleiding te bieden op de gemeentelijke opvang
locaties. De kosten hiervoor worden geraamd op 7,2 miljoen euro. Het Leger des Heils,
Rode Kruis en TakeCareBNB helpen het Ministerie van Justitie en Veiligheid om op een
veilige en zorgvuldige manier gebruik te kunnen maken van particuliere opvang, om
mensenhandel en uitbuiting tegen te gaan en malafide huishoudens geen kans te geven.
Voor deze opdracht is in twee fases 822.660 euro en 13,1 miljoen euro beschikbaar
gesteld. Met deze middelen kan kunnen maximaal 32.250 ontheemden worden gekoppeld
aan gasthuishoudens. Middelen die niet worden gebruikt vloeien terug naar de schatkist.
Daarnaast ondersteunt het Rode Kruis de gemeentelijke opvanglocaties met uiteenlopende
dienstverlening zoals Humanitaire Servicepunten, ondersteuning bij de organisatie
en inrichting van (crisisnood)opvanglocaties, gespecialiseerd vervoer, hygiëne kits.
De geraamde kosten voor laatstgenoemde dienstverlening bedragen 12,8 miljoen euro.

Convertibiliteit Oekraïense hryvnia

Conform de raadsaanbeveling van de Europese Commissie wordt er een regeling opgezet
voor Oekraïense ontheemden om Oekraïens contant geld (hryvnia's) om te kunnen wisselen
voor euro's. Om de regeling in Nederland in werking te kunnen laten treden is naar
verwachting een bedrag oplopend tot maximaal 23,3 miljoen euro nodig om de valuta
te kunnen opkopen. Hier staat tegenover dat deze valuta verkocht zullen worden. Hierdoor
komt de gesaldeerde reeks voor deze uitgaven op 0. Volgens de raadsaanbeveling dienen
geen transactiekosten in rekening te worden gebracht. De uitvoeringskosten, onder
andere transactiekosten en verwerkingskosten, worden geschat op 0,45 miljoen euro.

Rijkdienst voor Identiteitsgegevens BRP

De Rijkdienst voor Identiteitsgegevens ontvangt een bijdrage voor haar werkzaamheden
in verband met het registreren van ontheemden uit Oekraïne in de Basisregistratie
Personen.

Meerkostenregeling gemeentelijke zorg

Als gevolg van de toestroom van Oekraïense ontheemden naar Nederland maken gemeenten
extra kosten ten aanzien van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), Jeugdwet,
Jeugdgezondheidszorg, het Rijksvaccinatieprogramma en het prenataal huisbezoek. Het
kabinet heeft besloten om gemeenten te compenseren voor extra kosten in het jaar 2022
die zij ten aanzien van bovengenoemde taken maken. De compensatie wordt vastgesteld
op basis van een raming gebaseerd op het daadwerkelijke aantal opgevangen Oekraïense
ontheemden. De komende periode wordt de compensatie en verdeling, in overleg tussen
het Rijk en VNG, nader uitgewerkt.

Realisatie van extra woningen

Voor de doorstroming van Oekraïense ontheemden van noodopvang naar reguliere huisvesting,
zijn extra woningen nodig. In lijn met het programma Een thuis voor iedereen en het
Woningbouwprogramma wordt vanuit de middelen voor de Woningbouwimpuls versneld ingezet
op de transformatie van bestaande gebouwen en de bouw van nieuwe flexwoningen. Op
basis van het aantal ontheemden dat langer in Nederland verblijft, worden deze kosten
(deels) generaal gecompenseerd. Op langere termijn kunnen de woningen beschikbaar
komen voor andere doelgroepen. Met deze aanpak wordt verdringing van andere woningzoekenden
zoveel mogelijk voorkomen.

Taskforce versnelling tijdelijke huisvesting

De taskforce biedt operationele uitvoeringsondersteuning aan gemeenten en andere woningmarktpartijen.
Het betreft het zo snel mogelijk bijeenbrengen van vraag en aanbod, het inzetten van
kennis en kunde bij gemeenten en het bevorderen van de besluitvorming over projecten.
Deze taskforce vloeit voort uit de verkenning naar een tijdelijke uitvoeringsorganisatie.

Toelatingsexamens

Deze eenmalige uitgave voor noodsteun gaat uit van het faciliteren van toelatingsexamens
voor 2.500 leerlingen eind juli en augustus. Daarbij worden kosten gemaakt voor zaalhuur,
surveillanten en laptophuur en een onvoorziene post van 20%. Dit is het maximumbedrag
en kan nog naar beneden worden bijgesteld wanneer minder leerlingen deelnemen of de
kosten lager uitvallen. In dat geval vloeit onderuitputting terug naar de schatkist.

Budgettaire verwerking

Uw Kamer ontvangt hiertoe een (Incidentele) Suppletoire Begroting van de betreffende
departementen.

Conclusie

Tot slot benoem ik wederom dat de ontwikkelingen op het gebied van migratie en aangrenzende
werkvelden zich ten gevolge van de oorlog in Oekraïne razendsnel kunnen opvolgen,
zowel op nationaal, Europees als internationaal niveau. Ik blijf mij, samen met mijn
collega’s, inspannen om uw Kamer tijdig en adequaat te blijven informeren.

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, E. van der Burg