Brief regering : Stand van zaken Friese taal

Nr. 146 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 25 april 2022

Met deze brief wil ik u op de hoogte brengen van de ontwikkelingen van de Friese taal,
zoals aan u is toegezegd in de brief van 16 december 20191. Daarbij bied ik u de tussenrapportage aan over de voortgang van de Bestuursafspraak
Friese taal en cultuur 2019–2023, de inbreng over deze Bestuursafspraak van (het orgaan
voor de Friese taal) DINGtiid, en een evaluatie van de Taalskipper, een rol die wordt
vervuld door de provincie Fryslân2. Ook ga ik in op de motie van de leden Van der Molen en Aukje de Vries over de zichtbaarheid
van het Fries3.

Tussenrapportage BFTK 2019–2023

Zoals aan u is toegezegd in de brief van 16 december 20194 informeer ik u over de voortgang van de implementatie van de afspraken in de Bestuursafspraak
Friese taal en cultuur 2019–2023 (BFTK).

Met de BFTK geven het Rijk en de provincie Fryslân invulling aan de gezamenlijke verantwoordelijkheid
en zorgplicht voor de Friese taal en cultuur, die voortvloeien uit de geratificeerde
maatregelen uit het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden
en de Wet gebruik Friese taal. In de BFTK zijn afspraken gemaakt op het gebied van
onderwijs, cultuur, media, rechterlijke en bestuurlijke autoriteiten, het economische
en sociale leven en uitwisselingen met andere meertalige regio’s in Europa.

In de bijlage treft u de tussenrapportage van de BFTK aan, waarin wordt ingegaan op
de geleverde inspanningen, de behaalde doelen en de aandachtspunten in de periode
van begin 2019 tot half 2021.

Het grootste deel van de overeengekomen afspraken is halverwege de looptijd al uitgevoerd,
een kleiner deel is nog niet volledig uitgevoerd en een aantal afspraken is van doorlopende
aard. Naast deze lopende afspraken zijn het Rijk en de provincie overeengekomen de
rest van de looptijd van de Bestuursafspraak volop in te zetten op de zichtbaarheid
van de Friese taal in de publieke ruimte en in communicatie-uitingen en het gebruik
van de Friese taal in de rechtspraak en in het onderwijs.

Op 17 december 2020 (Handelingen II 2021/22, nr. 39, item 36 stemde uw Kamer in met de motie5 van de leden Van der Molen en Aukje de Vries over een akkoord met de provincie Fryslân
om de zichtbaarheid van het Fries en de communicatie in het Fries te versterken. In
navolging van deze motie zal ik op 25 april met de provincie Fryslân een zichtbaarheidsakkoord
ondertekenen. Ik zal uw Kamer dit akkoord doen toekomen.

In 2019 heb ik met de provincie Fryslân aan het adviesorgaan DINGtiid gevraagd om
inbreng te leveren voor de tussenrapportage van de BFTK. In reactie hierop heeft DINGtiid
met partijen uit onder andere media, wetenschap en de culturele sector gesprekken
gevoerd om de Bestuursafspraak te evalueren en nieuwe ambities op te stellen voor
de volgende Bestuursafspraak die in 2024 ingaat. U vindt de inbreng van DINGtiid in
de bijlage.

DINGtiid zou graag zien dat de volgende Bestuursafspraak 2024–2028 aan de betrokken
organisaties nog meer ruimte biedt om vanuit hun eigen creativiteit en expertise invulling
en uitvoering te geven aan hun ambities voor het Fries. Het stimuleren van de onderlinge
samenwerking tussen de betrokken organisaties verdient daarbij extra aandacht. Verder
geeft DINGtiid aan dat het belangrijk is de inwoners van Fryslân actief bij het taalbeleid
te blijven betrekken en er zo voor te zorgen dat de Friese taal voor hen een vanzelfsprekend
onderdeel blijft van het dagelijks leven.

Evaluatie Taalskipper

De provincie Fryslân heeft als meest betrokken bestuurslaag de coördinerende rol van
«Taalskipper». Als Taalskipper zorgt de provincie in overleg met het Rijk voor heldere
aansturing, ambitie en samenwerking in het Friese taaldossier in de provincie Fryslân.
Zoals afgesproken in de Bestuursafspraak Friese taal en cultuur 2019–2023 is deze
rol van Taalskipper halverwege de looptijd geëvalueerd. Uit deze evaluatie blijkt
dat de betrokken partijen in grote lijnen tevreden zijn over de wijze waarop de provincie
de rol van Taalskipper vervult; de Taalskipper verbindt, bepaalt de koers en geeft
overzicht. Er is meer aandacht gekomen voor het taalbeleid op de lange termijn, bijvoorbeeld
met het Taalplan Frysk 2030. Uit de evaluatie komt verder naar voren dat sommige geïnterviewden
vraagtekens plaatsen bij de toegevoegde waarde van de rol van de Taalskipper ten opzichte
van werk dat de provincie eerder al deed. Verder kan de Taalskipper nog in zijn rol
groeien en bredere bekendheid krijgen.

In de besprekingen voor de Bestuursafspraak Friese taal en cultuur 2024–2028 neem
ik de uitkomsten van de tussenrapportage, de inbreng van DINGtiid en de evaluatie
van de Taalskipper mee. Ik ben dankbaar voor wat op het gebied van de Friese taal
is bereikt en voor de inzet die door de betrokken partijen wordt getoond om de gemaakte
afspraken uit te voeren.

Oangeande: Stân fan saken Fryske taal

Mei dizze brief wol ik jimme op de hichte bringe fan de ûntjouwingen fan de Fryske
taal, lykas oan jimme tasein is yn de brief fan 16 desimber 20196. Dêrby bied ik jimme de tuskenrapportaazje oan oer de fuortgong fan de Bestjoersôfspraak
Fryske taal en kultuer 2019–2023, de ynbring oer dy Bestjoersôfspraak fan (it orgaan
foar de Fryske taal) DINGtiid, en in evaluaasje fan de Taalskipper, in rol dy't ferfolle
wurdt troch de provinsje Fryslân. Ik gean ek yn op de moasje fan de leden Van der
Molen en Aukje de Vries oer de sichtberens fan it Frysk7.

Tuskenrapportaazje BFTK 2019–2023

Lykas oan jimme tasein yn de brief fan 16 desimber 20198 ynformearje ik jimme oer de fuortgong fan de ymplemintaasje fan de ôfspraken yn de
Bestjoersôfspraak Fryske taal en kultuer 2019–2023 (BFTK).

Mei de BFTK jouwe it Ryk en de provinsje Fryslân ynfolling oan de mienskiplike ferantwurdlikheid
en soarchplicht foar de Fryske taal en kultuer, dy't folgje út de ratifisearre maatregels
út it Europeesk Hânfêst foar regionale talen of talen fan minderheden en de Wet gebrûk
Fryske taal. Yn de BFTK binne ôfspraken makke op it mêd fan ûnderwiis, kultuer, media,
rjochterlike en bestjoerlike autoriteiten, it ekonomyske en sosjale libben en útwikselingen
mei oare meartalige regio's yn Europa.

Yn de bylage fine jimme de tuskenrapportaazje fan de BFTK, wêryn't yngien wurdt op
de levere ynspanningen, de behelle doelen en de oandachtspunten yn de perioade fan
begjin 2019 oant heal 2021.

It grutste part fan de oerienkommen ôfspraken is healwei de rintiid al útfierd, in
lytser part is noch net folslein útfierd en in oantal ôfspraken is fan trochrinnende
aard. Neist dy rinnende ôfspraken binne it Ryk en de provinsje oerienkommen om de
rest fan de rintiid fan de Bestjoersôfspraak folop yn te setten op de sichtberens
fan de Fryske taal yn de publike romte en yn kommunikaasje-uteringen en it gebrûk
fan de Fryske taal yn de rjochtspraak en yn it ûnderwiis.

Op 17 desimber 2020 stimde jimme Keamer yn mei de moasje9 fan de leden Van der Molen en Aukje de Vries oer in akkoart mei de provinsje Fryslân
om de sichtberens fan it Frysk en de kommunikaasje yn it Frysk te fersterkjen. Yn
neifolging fan dy moasje sil ik op 25 april mei de provinsje Fryslân in sichtberensakkoart
ûndertekenje. Ik sil jimme Keamer dat akkoart takomme litte.

Yn 2019 haw ik mei de provinsje Fryslân oan it advysorgaan DINGtiid frege om ynbring
te leverjen foar de tuskenrapportaazje fan de BFTK. Yn reaksje dêrop hat DINGtiid
mei partijen út ûnder oaren media, wittenskip en de kulturele sektor petearen fierd
om de Bestjoersôfspraak te evaluearjen en nije ambysjes op te stellen foar de folgjende
Bestjoersôfspraak dy't yn 2024 yngiet. Jimme fine de ynbring fan DINGtiid yn de bylage.

DINGtiid soe graach sjen dat de folgjende Bestjoersôfspraak 2024–2028 oan de oanbelangjende
organisaasjes noch mear romte biedt om út harren eigen kreativiteit en ekspertize
wei ynfolling en útfiering te jaan oan harren ambysjes foar it Frysk. It stimulearjen
fan de ûnderlinge gearwurking tusken de oanbelangjende organisaasjes fertsjinnet dêrby
ekstra omtinken. Fierder jout DINGtiid oan dat it wichtich is om troch te gean mei
it aktyf beheljen fan de ynwenners fan Fryslân by it taalbelied en der noed foar te
stean dat de Fryske taal foar harren in fanselssprekkend ûnderdiel bliuwt fan it deistich
libben.

Evaluaasje Taalskipper

De provinsje Fryslân hat as meast belutsen bestjoerslaach de koördinearjende rol fan
«Taalskipper». As Taalskipper stiet de provinsje yn oerlis mei it Ryk noed foar in
heldere oanstjoering, ambysje en gearwurking yn it Fryske taaldossier yn de provinsje
Fryslân. Lykas ôfpraat yn de Bestjoersôfspraak Fryske taal en kultuer 2019–2023 is
dy rol fan Taalskipper healwei de rintiid evaluearre. Út dy evaluaasje docht bliken
dat de oanbelangjende partijen yn grutte halen tefreden binne oer de wize dêr't de
provinsje de rol fan Taalskipper op ferfollet; de Taalskipper ferbynt, bepaalt de
koers en jout oersjoch. Der is mear omtinken kommen foar it taalbelied op de lange
termyn, bygelyks mei it Taalplan Frysk 2030. Út de evaluaasje komt fierder nei foaren
dat guon minsken dy't ynterviewd binne, fraachtekens sette by de tafoege wearde fan
de rol fan de Taalskipper neffens it wurk dat de provinsje earder al die. Fierder
kin de Taalskipper noch yn syn rol groeie en bredere bekendheid krije.

Yn de besprekkingen foar de Bestjoersôfspraak Fryske taal en kultuer 2024–2028 nim
ik de útkomsten fan de tuskenrapportaazje, de ynbring fan DINGtiid en de evaluaasje
fan de Taalskipper mei. Ik bin tankber foar wat op it mêd fan de Fryske taal berikt
is en foar de ynset dy't troch de oanbelangjende partijen toand wurdt om de ôfspraken
dy't makke binne, út te fieren.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, De Minister fan Ynlânske Saken en Keninkryksrelaasjes, H.G.J. Bruins Slot