Brief regering : Stand van zaken omtrent de naleving en handhaving van de EU-sancties tegen Rusland in Nederland

Nr. 70 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 april 2022

Zoals toegezegd aan uw Kamer informeer ik u hierbij graag mede namens de Ministers
van Financiën, van Economische Zaken en Klimaat, van Infrastructuur en Waterstaat,
van Justitie en Veiligheid, de Ministers voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking,
voor Rechtsbescherming en voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en namens
de Staatssecretarissen van Toeslagen en Douane en van Fiscaliteit en Belastingdienst
over de stand van zaken omtrent de naleving en handhaving van de EU-sancties tegen
Rusland in Nederland.

Allereerst wil ik benadrukken dat het kabinet veel belang hecht aan het eensgezind
blijven opleggen van zo streng mogelijke EU-sancties tegen Rusland. Het kabinet heeft
zich sinds 24 februari steeds ingespannen om de opeenvolgende sanctiepakketten zo
breed en effectief mogelijk te laten zijn. Het kabinet is gecommitteerd aan de volledige
naleving van de sancties en de handhaving ervan.

Vanaf het moment dat de sancties tegen Rusland werden ingevoerd, hebben financiële
instellingen financiële tegoeden van (rechts-)personen op de sanctielijst bevroren.
Ook is het vanaf de instelling van de sancties verboden transacties te faciliteren
voor gesanctioneerde personen en entiteiten, zoals de verkoop van vastgoed. Jachten
in aanbouw mogen niet verkocht worden aan personen en entiteiten op de sanctielijst.
Daarnaast is het niet meer toegestaan om allerlei goederen naar Rusland te exporteren.
Een overtreding van de sancties betreft een economisch delict en bij vermoedens van
overtreding wordt onderzoek gedaan door de handhavende instanties. Deze brief gaat
allereerst in op de bevindingen en resultaten van de op 4 april jl. (Kamerstuk 36 045, nr. 60) aangestelde nationaal coördinator sanctienaleving en handhaving. Op 8 april jl.
stelde de EU een nieuwe ronde sancties in, waarin onder meer sectorale verboden voor
de transportsector zijn ingevoerd. Deze brief gaat daarom ook kort in op de uitvoering
van deze nieuwe maatregelen.

Categorie

Resultaat naleving

Bevroren financiële tegoeden

€ 632,9 miljoen

Tegengehouden financiële transacties

€ 274,3 miljoen

Vaartuigen

20 vaartuigen in beeld

Vliegtuigen

1 aan de grond, 5 «ingepakt»

Vracht

33.500 containers gecontroleerd

63.000 uitvoeraangiften beoordeeld

Vastgoed

Geen signalen

Na onderzoek de afgelopen weken blijkt dat er bij de naleving van sancties in Nederland
in het algemeen spoedig en naar behoren is gehandeld door zowel de private partijen,
de toezichthouders als de uitvoeringsorganisaties. In de financiële sectoren heeft
dat geleid tot bevriezing van tegoeden van ruim een half miljard euro. De Douane heeft
twintig vaartuigen onder verscherpt toezicht gesteld, waarvan twee vaartuigen «bevroren»
zijn omdat ze aan Russische (rechts)personen op de sanctielijst toebehoren. In sommige
media is een beeld geschetst van miljarden aan bezittingen van gesanctioneerde Russische
partijen die zich zouden bevinden in Nederland, of miljarden die zouden zijn weggelekt
doordat Nederland te laat zou hebben gehandeld. Dat beeld was aanleiding om onderzoek
en navraag te doen bij zo veel mogelijk betrokken partijen. Uit dat onderzoek en navraag
komt naar voren dat er geen sprake lijkt te zijn van substantiële niet bevroren bezittingen
van gesanctioneerde (rechts)personen. Daarbij moet worden aangetekend dat niet geheel
valt uit te sluiten dat er kort voor of kort na de bekendstelling van sancties, bezittingen
zijn of werden weggesluisd. Er zijn echter geen aanwijzingen om te veronderstellen
dat na het instellen van de sancties grootschalig vermogen is onttrokken, zoals in
deze brief nader wordt toegelicht. Indien zulke onttrekking gebeurt na de bekendstelling
van sancties betreft dit een strafbaar feit. De FIOD beschikt over een aantal aanwijzingen
van mogelijke schendingen en doet daar onderzoek naar.

Het anticipatie-effect voor het instellen van sancties is een algemeen probleem bij
sancties dat niet specifiek voor Nederland geldt en dat kan worden verminderd door
onderhandelingen over sancties geheim te houden en te zorgen dat marktpartijen direct
beschikken over de juiste data. Ook kan niet geheel worden uitgesloten dat er zich
Russische bezittingen in Nederland bevinden die zijn verbonden met gesanctioneerde
(rechts)personen maar waar de relatie lastig is vast te stellen door doelbewust complex
opgezette eigendomsstructuren. Hier vindt eveneens nader onderzoek naar plaats.

Om na te gaan of er bij het implementeren van de sancties in Nederland toch zaken
gemist zijn, bijvoorbeeld vanwege doelbewust complex opgezette eigendomsstructuren,
is door middel van een aangepaste nationale sanctieregeling gegevensverstrekking mogelijk
gemaakt tussen verschillende betrokken instanties. Dit werk gaat onverminderd voort;
daartoe is een Datateam opgericht waar meer dan 20 overheidsorganisaties bij zijn
aangesloten. Grote uitdaging daarbij blijft het ontwarren van de genoemde complexe
eigendomsstructuren, vooral die met een grensoverschrijdende component.

In een aantal sectoren zoals vastgoed, eigendomsstructuren van bedrijven en kunst
en erfgoed zijn in aangepaste nationale sanctieregelingen bevoegde autoriteiten aangewezen.
De behoefte aan verdere aanpassingen aan wet- en regelgeving om het toezicht op de
naleving van sancties beter te verankeren wordt geïnventariseerd.

De afgelopen periode heeft de coördinator gesproken met direct betrokkenen zoals ministeries,
uitvoeringsinstanties en toezichthouders, maar ook met beroepsgroepen en marktpartijen
die direct betrokken zijn bij de naleving van sancties. Uit deze gesprekken en de
beschikbare data komt het beeld naar voren dat de omvang van de bevroren activa zich
goed laat verklaren door de structuur van de Nederlandse economie. Op basis van de
gesprekken, de data-analyses en het werk van de stuur- en taakgroep zal de coördinator
een rapport opstellen met aanbevelingen omtrent de organisatorische verankering van
(het toezicht op) de naleving van sancties, evenals nodige en/of mogelijke veranderingen
aan wet- en regelgeving.

Deze brief biedt hierna per sector een overzicht van de stand van zaken omtrent sanctienaleving
vanuit de daarvoor aangewezen instantie. Aan het einde van dit stuk volgt een eerste
internationale vergelijking, gebaseerd op openbare (nieuws)bronnen. Vooralsnog bestaat
er geen officieel document op internationaal of EU-niveau voor een dergelijke vergelijking.
Ten slotte bevat deze brief een nadere uiteenzetting van het werk van het Datateam
en de daaruit voortvloeiende gegevensverstrekking.

Nationaal coördinator sanctienaleving en handhaving

Op 4 april jl. is de nationaal coördinator sanctienaleving en handhaving begonnen.
Hij zit de Rijksbrede stuurgroep voor die bestaat uit deelnemers op DG- en directeurenniveau
en die op hoogambtelijk niveau de naleving van sancties en het toezicht daarop stroomlijnt.
Tevens is hij direct betrokken bij de aansturing van de taakgroep waarin alle betrokken
ministeries en instanties op werkniveau een persoon hebben vrijgemaakt om knelpunten
te identificeren, deze zo snel mogelijk weg te nemen en mogelijke verbeteringen op
gebied van organisatie en regelgeving op de middellange termijn aan te wijzen en uit
te werken.

Voor sectoren waar dat voorheen nog niet gedaan was (o.a. vastgoed, eigendomsstructuren
van bedrijven, kunst en erfgoed) is een bevoegde autoriteit aangewezen. Deze aanwijzing
is vastgelegd in een aantal sanctieregelingen van de Minister van Buitenlandse Zaken.
In deze regelingen is eveneens gegevensverstrekking mogelijk gemaakt tussen Belastingdienst,
Kamer van Koophandel, Kadaster en het Ministerie van EZK (Bureau Toetsing Investeringen,
BTI) om te zien of er zaken zijn gemist bij de implementatie van de sancties. Inmiddels
werken er zoals hierboven genoemd meer dan 20 organisaties samen in een Datateam.
Hiermee is met terugwerkende kracht (sinds het instellen van de sancties) geverifieerd
dat er ook op basis van deze gegevensverstrekking geen zaken gemist zijn in de sanctienaleving.
Het beeld bij toezichthouders, uitvoeringsdiensten en betrokken marktpartijen is dat
snel na het publiceren van de sanctielijst verwerking in hun signaleringssystemen
heeft plaatsgevonden en dat er geen reden is te veronderstellen dat er daarna nog
grootschalig vermogen kon worden onttrokken. Een verdiepende analyse van dataspecialisten
van betrokken organisaties en gesprekken met marktpartijen hebben dit beeld verder
bevestigd. Een oorzaak van toch nog niet bevroren vermogen kan zijn dat het verwerken
door marktpartijen van de ingestelde sancties niet van het ene op het andere moment
is geregeld, aangezien dit vaak handwerk betreft. Het Datateam, waar verderop in deze
brief op wordt ingegaan, zoekt naar nieuwe mogelijkheden om dit te onderzoeken, maar
constateert op basis van de huidige informatie dat niets is gemist. De mogelijkheid
om vermogen te verhullen met behulp van doelbewust complexe eigendomsstructuren vormt
daarbij een uitdaging. De FIOD en het OM doen onderzoek naar mogelijke overtreding
van de Wet economische delicten.

Verschillende partijen wijzen daarnaast op een anticipatie-effect vlak voor publicatie
van de EU sanctielijst. Partijen die vreesden op de sanctielijst te komen, hebben
mogelijk op het allerlaatste moment maatregelen kunnen nemen om daar onderuit te komen.
Met betrokken organisaties wordt geanalyseerd of dit risico verder kan worden verkleind.
Deze problematiek is niet uniek voor Nederland en zal onderdeel zijn van de (middel)lange-termijnlijst
van verbeteringsmogelijkheden omtrent toezicht, handhaving en eventueel benodigde
nieuwe regelgeving. Hierover rapporteert de coördinator aan het einde van zijn termijn.
Deze aanbevelingen zullen verder ter hand worden genomen door de hiervoor ingerichte
interdepartementale structuur en ook met partners in de EU worden besproken.

Nederland handels- en vestigingsland, ook voor Russische (rechts-)personen

De Nederlandse economie dankt ongeveer een derde van het inkomen aan handel met het
buitenland. Al jaren staat Nederland in de internationale top tien van meest concurrerende
economieën en staat het internationaal bekend om zijn gunstige vestigingsklimaat voor
bedrijven. Dit komt met name door een goede geografische ligging, een excellente fysieke
en digitale infrastructuur, een stevige kennisbasis en een duidelijke, eerlijke en
stabiele politieke, wetgevende en administratieve omgeving. Om die redenen vestigen
en ontwikkelen zich jaarlijks honderden bedrijven in Nederland, goed voor duizenden
banen en miljarden aan investeringen. De aantrekkelijkheid van Nederland gaat niet
voorbij aan Russische bedrijven.

Aan de andere kant is Nederland als gevolg van het internationaal georiënteerde belastingstelsel
onbedoeld aantrekkelijk geworden voor partijen die ons belastingstelsel gebruiken
om constructies te ontwerpen om belasting te ontwijken. Dit heeft bijvoorbeeld ook
de Commissie doorstroomvennootschappen geconstateerd.1 Door kenmerken van het belastingstelsel, het algemene gunstige vestigingsklimaat,
het flexibele ondernemingsrecht en door Nederland gesloten investeringsbeschermingsovereenkomsten
heeft Nederland volgens deze commissie een positie gekregen als land waarin relatief
veel (tussen)houdstermaatschappijen van multinationale bedrijven zijn gevestigd. Dergelijke
maatschappijen kunnen aanzienlijke belangen in dochterondernemingen buiten Nederland
op de balans hebben staan, terwijl hun economische activiteiten in Nederland relatief
beperkt zijn. Er is bij deze bedrijven sprake van een grensoverschrijdende keten van
juridische entiteiten, waar de Nederlandse toezichthouders niet altijd zicht op hebben
en waarbij het overgrote deel van de reële activa niet fysiek in Nederland aanwezig
is.

Trustkantoren spelen een belangrijke rol bij de dienstverlening aan doorstroomvennootschappen.
Ze verlenen verschillende diensten aan doorstroomvennootschappen, zoals het aanbieden
van een geregistreerd adres in combinatie met administratieve diensten en het aanbieden
van een directeur van een vennootschap. Uit het rapport van de commissie doorstroomvennootschappen
blijkt dat circa 65 procent van de doorstroomvennootschappen gebruik maakt van de
diensten van een trustkantoor.2 Het kabinet heeft in Europees verband gepleit voor sancties gericht op trustdienstverlening.
Recentelijk zijn er sancties op dit terrein opgenomen in het vijfde sanctiepakket,
maar deze sancties betreffen niet alle trustdienstverlening. Daarom heeft de Minister
van Financiën op 13 april jl. (Kamerstuk 36 080) een spoedwetsvoorstel bij uw Kamer aanhangig gemaakt om alle dienstverlening door
trustkantoren gericht op Rusland te verbieden. Daarnaast heeft het kabinet zorgen
in bredere zin over de vraag of de integriteitsrisico’s die samenhangen met trustdienstverlening
voldoende te mitigeren zijn. Daarom wordt nu onderzoek uitgevoerd naar de toekomst
van de trustsector in Nederland. De resultaten, voorzien van een appreciatie, worden
deze zomer aan uw Kamer aangeboden.

Het feit dat veel van de fysieke activa zich buiten Nederland bevinden, leidt ertoe
dat het effectieve bereik van de uitvoering door Nederland en Nederlandse partijen
van het EU-sanctiebeleid aan grenzen onderhevig is. In zulke gevallen valt er in Nederland
weinig te bevriezen. Weliswaar dient de Nederlandse eigenaar de aandelen en andere
rechten van gesanctioneerde personen in deze houdstermaatschappijen en tussenhoudstermaatschappijen
te bevriezen, maar de effectiviteit daarvan is beperkt als de fysieke vermogensbestanddelen
verderop in de keten zijn ondergebracht in een rechtspersoon gevestigd buiten Nederland.

Stand van zaken sanctienaleving, toezicht en handhaving

Het vijfde EU-sanctiepakket van 8 april jl. is geïmplementeerd door middel van een
wijziging van de Sanctieregeling territoriale integriteit Oekraïne 2014 en een wijziging
van de Sanctieregeling Belarus 2006. Sinds 13 april jl. is het strafbaar de meest
recente sanctiemaatregelen te overtreden. Tot de nieuwe sanctiemaatregelen behoren
onder andere verdergaande financiële sancties en handelsbeperkingen voor de import
van kolen en luxegoederen, sancties op het gebied van scheepvaart en wegtransport,
en op voorspraak van Nederland een verbod op trustdienstverlening. De sancties betreffen
daarnaast een verbod op het gunnen van overheidsopdrachten aan zowel Russische partijen
als dochterondernemingen van Russische partijen. Ook moeten alle lopende contracten
met Russische partijen of dochterondernemingen worden stopgezet voor 10 oktober 2022.

Er staan nu 1.110 personen en 83 entiteiten op de sanctielijst. Terwijl in eerdere
correspondentie met uw Kamer een overzicht is gegeven van het totaalpakket aan EU-sancties
gericht tegen Rusland3, gaat deze brief voornamelijk in op de individuele sancties en maatregelen uit de
meest recente ronde EU-sancties.

Naarmate de sanctiemaatregelen worden uitgebreid, worden in de Europese sanctieverordeningen
ook uitzonderingscategorieën genoemd waarvoor in nationale sanctieregelingen wordt
neergelegd welke bewindspersoon ontheffing kan verlenen van de betreffende sanctiemaatregel.
In algemene zin geldt dat deze ontheffingen niet generiek van aard kunnen zijn, omdat
zij anders het sanctiebeleid zouden ondermijnen.

Individuele sancties tegen (rechts)personen betreffen de bevriezing van tegoeden en
economische middelen. Een bevriezing betekent dat alle tegoeden en economische middelen
die toebehoren aan, eigendom zijn van, in het bezit zijn van of onder zeggenschap
staan van gesanctioneerde (rechts)personen worden geblokkeerd. Er geldt dan een verbod
voor (rechts)personen in de EU om tegoeden of economische middelen direct ter beschikking
te stellen aan gesanctioneerde (rechts)personen. Ook is het indirect ter beschikking
stellen van tegoeden of economische middelen verboden, als die ter beschikkingstelling
wordt gedaan aan een niet-gesanctioneerde rechtspersoon die onder eigendom of zeggenschap
staat van geliste (rechts)personen en indien die ter beschikkingstelling de gesanctioneerde
(rechts)personen in staat stelt tegoeden, goederen of diensten te verwerven. Er wordt
geacht sprake te zijn van een eigendomsrelatie indien meer dan 50% van de aandelen van een rechtspersoon (direct of indirect) worden
gehouden door een gesanctioneerde (rechts)persoon. Er is sprake van een zeggenschapsrelatie indien een gesanctioneerde (rechts)persoon doorslaggevende zeggenschap kan uitoefenen
over een (ander) rechtspersoon. Een bevriezing betekent ook dat geen gelden, middelen
of andere voordelen ter beschikking worden gesteld aan gesanctioneerde (indirecte)
aandeelhouders. Verder mogen geen activiteiten worden ondernomen die tot doel of gevolg
hebben dat de bevriezingsmaatregelen worden omzeild.

Bevriezing kan bijvoorbeeld plaatsvinden door bevriezing van stemrechten van gesanctioneerde
aandeelhouders, het bevriezen van dividenden of het treffen van organisatorische maatregelen
bij het Nederlandse bedrijf (een firewall).

Zoals eerder aan uw Kamer gemeld, kunnen bezittingen van gesanctioneerde (rechts)personen
op basis van de sanctiemaatregelen, waaronder de bevriezing van tegoeden en economische
middelen, niet worden geconfisqueerd of onteigend.

Het bovenstaande heeft tot gevolg dat bedrijven met een beperkte Russische eigendomsrelatie
niet onder de criteria voor bevriezing vallen en hun activiteiten kunnen voortzetten.
Nederland pleit in EU-verband voor verlaging van de drempel voor doorslaggevende zeggenschap
van 50% naar 25%; helaas is daar vooralsnog onvoldoende steun voor.

Maritiem

Op 17 april jl. is als onderdeel van het vijfde EU-sanctiepakket een havenverbod in
werking getreden. Alle schepen die op 24 februari de vlag van de Russische Federatie
voerden, mogen niet meer worden toegelaten tot EU havens. Er geldt een uitzondering
voor schepen die een bepaalde lading (zoals bijvoorbeeld olie, gas en voedselproducten)
aan boord hebben. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft met de Kustwacht
en de havens een werkwijze afgesproken om uitvoering te geven aan het havenverbod.
De Kustwacht informeert de havens met regelmaat over in aantocht zijnde schepen die
onder het havenverbod of de uitzonderingsgronden vallen. Op grond van eerste signalen
verloopt deze werkwijze goed. Schepen die op grond van die uitzonderingsgronden worden
toegelaten, worden gerapporteerd aan de Europese Commissie waarna deze informatie
wordt gedeeld met andere lidstaten.

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) voert tijdens haar reguliere inspecties
aan boord van schepen tevens het toezicht uit in het kader van de Sanctiewet 1977.
Bovendien bevraagt de ILT alle bij haar onder toezicht staande scheepvaartbedrijven
actief naar activiteiten die mogelijk strijdig zijn met de sanctiemaatregelen. Waar
nodig worden ondernemingen bezocht en bij vermoeden van mogelijke strafbare feiten
wordt de casus overgedragen aan de maritieme politie. In Kustwachtverband wordt mede
door de ILT ingezet op het verbeteren van de informatiepositie. Op basis van die verbeterde
informatiepositie worden schepen geselecteerd voor gerichte inspecties die de ILT
uitvoert. Tevens prioriteert de ILT zo veel mogelijk om haar inspecties te richten
op schepen onder Russische vlag die op basis van ontheffingsgronden uit het vijfde
EU-sanctiepakket toch de havens in mogen. Bij constatering van overtredingen licht
de ILT de bevoegde handhavende instanties in.

Luchtvaart

Op 6 april jl. bent u geïnformeerd over het Russische vliegtuig dat op Schiphol staat
als gevolg van het luchtvaartverbod4. U bent ook op 6 april jl. door de Minister van Infrastructuur en Waterstaat geïnformeerd
over de «ingepakte» vliegtuigen op Twente en Maastricht Airport.5 De geschatte nieuwwaarde van deze vliegtuigen samen is circa 400 miljoen euro. De
daadwerkelijke marktwaarde is echter afhankelijk van een groot aantal factoren.

De ILT heeft een onderzoek gestart naar bovengenoemde vliegtuigen op Maastricht Airport.
Dit onderzoek is overgedragen aan de Douane die momenteel nader onderzoekt of er sprake
is van overtreding van de sanctiewet. Bovendien bevraagt de ILT alle bij haar onder
toezicht staande luchtvaartbedrijven actief naar activiteiten die mogelijk strijdig
zijn met de sanctiemaatregelen. Waar nodig worden ondernemingen bezocht en bij vermoeden
van mogelijke strafbare feiten wordt de casus overgedragen aan de bevoegde handhavende
instanties.

Wegvervoer

De afgekondigde Europese sancties hebben geen betrekking op Nederlandse vervoerders
die naar Rusland of Wit-Rusland wensen te vervoeren, maar wel op in Rusland en Wit-Rusland
gevestigde wegvervoerondernemingen. Het is deze ondernemingen verboden om op het grondgebied
van de Europese Unie goederen over de weg te vervoeren. Voertuigen van wegvervoerondernemingen
die zich op 9 april jl. reeds op het grondgebied van de Unie bevonden, hadden tot
16 april 2022 de tijd om terug te keren naar Rusland of Wit-Rusland. Op basis van
eerdere observaties is het totaal aantal Russische en Wit-Russische vrachtwagens dat
zich nog in Nederland bevindt klein.

Sinds de inwerkingtreding van de sancties is de ILT tijdens haar reguliere inspecties
langs de weg extra alert op zowel vrachtwagens met een Russisch en Wit-Russisch kenteken
als op het vervoer van goederen en producten waarop op grond van de sancties een handelsverbod
rust. Daar waar een vermoeden is van overtreding van het handelsverbod, brengen de
ILT-inspecteurs daar waar dit veilig kan de vrachtwagens tot stilstand. Vermoedens
van overtredingen van het handelsverbod worden gemeld aan de bevoegde autoriteiten.
Ook de politie is op de hoogte van de sanctiemaatregelen en voert statische en dynamische
wegcontroles op het goederenvervoer uit en onderneemt actie wanneer voertuigen uit
Rusland en Belarus aangetroffen worden.

Op de sancties zijn een aantal specifieke ontheffingen mogelijk, waaronder transport
van landbouw- en voedingsproducten. Er wordt nog onderzocht of en zo ja hoe in de
praktijk invulling gegeven kan worden aan deze ontheffingen. Het tegenhouden en controleren
op ontheffingen van de onder de sanctie vallende vrachtwagens zal met name bij de
buitengrenzen van de EU met Rusland en Wit-Rusland plaatsvinden.

Nucleair transport

De Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) is de bevoegde instantie
voor vervoers- en andere vergunningen op basis van de Kernenergiewet. Zodra de ANVS
nieuwe aanvragen binnenkrijgt waar Russische entiteiten een rol in spelen, gaat de
ANVS eerst na of het aangevraagde transport onder de sancties valt, indien nodig in
overleg met het Ministerie van Buitenlandse Zaken en het Ministerie van Economische
Zaken en Klimaat. Daarbij wordt ook nagegaan of het transport valt onder de in de
Sanctieverordening en de wijzigingen daarop opgenomen uitzonderingsgronden, zoals
transport in verband met medische isotopen.

Transporten op grond van reeds eerder verleende vervoersvergunningen dienen in voorkomende
gevallen van tevoren te worden aangekondigd bij de ANVS. Deze vervoersvergunningen
en aankondigingen zijn en worden naar aanleiding van de actuele situatie extra gescreend
op de aanwezigheid van Russische entiteiten. Hiervoor wordt ook zo nodig contact gelegd
met onder meer het Ministerie van Buitenlandse Zaken en het Ministerie van Economische
Zaken en Klimaat om na te gaan of het transport valt onder de Verordening en de uitzonderingsgronden.
De ANVS kan vervolgens bij een positieve beoordeling de transportvergunning afgeven.

Vastgoed

Al het vastgoed in Nederland van personen en entiteiten op de sanctielijst wordt geacht
te zijn bevroren. Notarissen hebben hier een poortwachtersfunctie, aangezien zij geen
transacties mogen faciliteren voor personen en entiteiten op de sanctielijst. Samen
met de financiële sector zorgen zij ervoor dat de sancties betreffende vastgoed worden
nageleefd.

Het Kadaster heeft de sanctielijst zowel direct als indirect (via het UBO-register
in het Handelsregister) tegen de Basisregistratie Kadaster (BRK) aangehouden. Er was
geen match op natuurlijke personen en ook geen match op entiteiten. Ook is de lijst
tegen registraties van schepen en luchtvaartuigen aangehouden. Hier werd eveneens
geen match gevonden. Gesprekken met beroepsgroepen als bankiers, makelaars, notarissen,
advocaten, trustkantoren en accountants bevestigen het beeld dat Nederland weliswaar
een aantrekkelijk internationaal handelsland is, maar geen vastgoedmarkt heeft waar
een investeerder ongemerkt een miljard euro aan panden aan- over verkoopt.

De namen op de sanctielijst zijn daarnaast tegen de digitale kadastrale registraties
(vastgoed, schepen en luchtvaartuigen) in Caribisch Nederland aangehouden. Ook dit
heeft geen resultaat opgeleverd.

Er zijn op 8 april veel nieuwe namen aan de sanctielijst toegevoegd. Deze toegevoegde
namen zijn al wel direct maar nog niet indirect tegen de BRK aangehouden. Bij het
Handelsregister is het verzoek gedaan om ook voor de nieuw toegevoegde namen de indirecte
relaties (Ultimate Beneficial Owner, UBO) te leveren. Kanttekening hierbij is wel dat het UBO-register nog niet compleet
is. Volgens de KvK is momenteel ongeveer 60% van de opgaven binnen, waarvan een deel
nog in de komende maanden moet worden verwerkt.

Daarnaast wordt ook via alternatieve wegen gekeken of er verbindingen kunnen worden
gelegd met andere basisregistraties om eigendom van personen en entiteiten op de sanctielijst
te achterhalen. Naast de BRK en het Handelsregister zijn er nog andere basisregistraties
zoals de Basisregistratie Personen (BRP), waarin informatie staat over ingezetenen
en niet-ingezetenen. EZK en de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens bezien of langs
de weg van het BRP een relatie kan worden gelegd tussen enerzijds de BRK en anderzijds
de sanctielijst.

Als er via het Handelsregister of het BRP geen relaties kunnen worden gelegd, wil
dat niet zeggen dat die relaties er niet zijn. Het is aannemelijk dat personen op
de sanctielijst gebruik maken van doelbewust complexe eigendomsconstructies om te
verhullen dat zij eigenaar zijn. Als een deel van deze constructies buiten Nederland
is geregistreerd, blijven deze veelal buiten beeld. Indien er entiteiten in Nederland
zijn waarvan de UBO wel een gesanctioneerde persoon is, maar dit niet uit data in
NL af te leiden is, zijn deze entiteiten in overtreding. Zij hebben dan of geen of
een onjuiste UBO opgegeven. Voor het doorgronden van dergelijke constructies zijn
andere partijen nodig zoals bijvoorbeeld BD/AMLC en FIU. Voor de initiatieven die
op dit vlak lopen, wordt verwezen naar het kopje Gegevensverstrekking en Datateam.

Douane

De Douane houdt toezicht op de gesanctioneerde goederenstroom. In de brieven van 31 maart
en 6 april jl. is een uitgebreide stand van zaken opgenomen. Hier volgt een update
van de huidige stand van zaken met betrekking tot het toezicht op de vaartuigen, de
vracht en vergunningafgifte.

De Douane heeft op dit moment 20 werven en handelaren in beeld in verband met de sanctiemaatregelen
op vaartuigen. Daarvan zijn er 18 bezocht. De andere twee handelaren worden op korte
termijn bezocht. Er zijn 20 vaartuigen in beeld die de huidige sanctiemaatregelen
raken (vaartuigen met een Russische UBO bij negen werven/handelaren, waarvan veertien
in aanbouw, twee in opslag en vier in onderhoud). Ten aanzien van twee van de vaartuigen
in onderhoud is inmiddels een link met een op de Europese sanctielijsten genoemde
persoon vastgesteld. Deze zijn dan ook bij het onderhoudsbedrijf bevroren. Dat betekent
dat er niets met het vaartuig mag gebeuren. Deze vaartuigen hebben een gezamenlijke
waarde van ongeveer 1 miljoen euro; het betreft relatief kleine vaartuigen. Voor de
andere 18 vaartuigen geldt dat zij onder toezicht staan en – vanwege de sancties –
niet mogen worden overgedragen, geleverd of uitgevoerd naar hun Russische UBO’s. Het
totaal van de waarde van de 20 jachten schat de Douane bij benadering op tenminste
1,2 miljard euro. Ten aanzien van drie vaartuigen (twee in aanbouw en een in onderhoud)
wordt de relatie met op de Europese sanctielijsten genoemde personen onderzocht. Van
de twintig vaartuigen zijn er drie «vaar-gereed». Deze vaartuigen staan ook onder
toezicht van de Douane. Daarnaast wordt de AIS (Automatic Identification System) gemonitord
door de Kustwacht. Bij mutaties (zoals uitzetten of vaarbewegingen) wordt hier direct
op gehandeld. Eventuele proefvaarten gebeuren onder nog verder verscherpt toezicht
van de Douane en de Kustwacht.

Vracht

Een belangrijk deel van de controles betreft het toezicht op containers. In de haven
van Rotterdam zijn sinds de eerste sancties bijna 33.500 containers in doorvoer met
bestemming Rusland/Belarus gestopt en beoordeeld om vast te stellen of ze onder de
sanctiemaatregelen vallen. Op dit moment staan er in totaal nog ca. 7.500 containers
met bestemming Rusland of Belarus onder douanetoezicht. Daarvan zijn ruim 2.100 in
nader onderzoek en bijna 5.400 reeds beoordeeld (en vrijgegeven) tot en met het vijfde
sanctiepakket.

Er zijn sinds het begin van de oorlog rond de 63.000 uitvoeraangiften van vracht-
en koerierszendingen naar Rusland en Belarus beoordeeld. De Douane controleert alle
zendingen die geraakt worden door de risicoprofielen die vanwege de sancties zijn
ingesteld. Dit heeft vooralsnog geresulteerd in bijna 4.500 fysieke controles of controles
van de papieren voor in- of uitvoer. De Douane heeft rond de 10.000 invoeraangiften
van vracht- en koerierszendingen vanuit Rusland en Belarus beoordeeld. Daarvan zijn
er ruim 1.000 geraakt door een risicoprofiel sanctiemaatregelen en worden gecontroleerd.
Inmiddels zijn er ruim 800 aangiften geraakt door een uitwijkprofiel op Rusland. Uitwijkprofielen
zijn ingericht om toezicht te houden op mogelijke omleidingsroutes.

Sinds het instellen van de nieuwe sanctiemaatregelen is het aantal buitenwerking gestelde
aangiften met bestemming Rusland en Belarus aanzienlijk toegenomen. Het gaat hierbij
om zendingen waarvan de aangever aangeeft de goederen niet meer naar Rusland cq Belarus
te willen verzenden. Ook heeft de Douane alle ruim 1.500 uitgaande pakketpostzendingen
naar Rusland en Belarus gescand. Daarvan zijn er circa 200 geopend. Dit heeft niet
geleid tot constatering van overtreding van de sanctiemaatregelen.

Vanaf 25 februari tot 14 april zijn 70 zendingen voorgelegd bij de Centrale Dienst
In- en Uitvoer (CDIU) vanwege mogelijke overtreding van de sanctiemaatregelen.

De CDIU beoordeelt de documentatie van deze goederen en de transactie en doet een
check op de eindgebruiker. Bij vrachtzendingen waarover twijfel bestaat, stemt de
CDIU af met het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Vervolgens wordt de zaak overgedragen
naar het team precursoren, oorsprong, strategische goederen, sanctiewetgeving (POSS)
binnen de Douane. Van de tot nu toe afgehandelde zendingen zijn 21 zendingen vrijgegeven
voor uitvoer naar Rusland en Belarus. Er zijn 16 zendingen retour afzender gegaan
waarmee is voorkomen dat ze zijn uitgevoerd naar Rusland of Belarus. De overige zendingen
zijn nog in onderzoek.

In totaal zijn vanaf 25 februari tot 14 april 2022 ruim 50 vergunningaanvragen met
betrekking tot strategische goederen met bestemming Oekraïne ontvangen en zijn 40
vergunningen afgegeven.

Kunst

Culturele instellingen, kunsthandelaren, kunsttransporteurs en kunstbeurzen zijn verantwoordelijk
voor naleving van sancties. Zij mogen geen medewerking verlenen aan transacties die
erop gericht zijn via hun organisatie financiële of economische voordelen te verwerven
uit kunst- en/of cultuurgoederen van diegenen die op de sanctielijsten staan. Daarnaast
geldt ook voor hen het algemene verbod van export naar Rusland van kunst- en cultuurgoederen
binnen de categorie luxegoederen. Het Ministerie van OCW heeft het voorgaande nadrukkelijk
onder de aandacht gebracht bij een brede kring van (koepels van) erfgoedinstellingen
en bij kunsthandelaren, kunsttransporteurs en kunstbeurzen. De Inspectie Overheidsinformatie
en Erfgoed heeft een belangrijke rol bij de naleving van de sancties op het gebied
van kunst en cultuurgoederen. Het toezicht op de naleving van de sanctiemaatregelen
wordt met extra alertheid opgevolgd. De inspectie is onder andere in nauwe samenwerking
met de douane en de Centrale Dienst voor In- en Uitvoer (CDIU) verantwoordelijk voor
de in- en uitvoer van kunst- en cultuurgoederen conform de vigerende wet- en regelgeving.

Bedrijfseigendom

Voor de uitvoering van het toezicht op de naleving van de sanctieregeling door het
Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) ten aanzien van het eigendom van
niet-beursgenoteerde ondernemingen is het Bureau Toezicht Investeringen (BTI) sinds
5 april 2022 aangewezen als toezichthouder. BTI kan sinds 5 april 2022 toezicht houden
op de ingevoerde Europese sanctieregelingen, waarbij het kan kijken of natuurlijke
personen of entiteiten die genoemd worden eigenaar zijn, controle hebben over of een
deelbelang hebben in Nederlandse ondernemingen. BTI kan gebruik maken van onder andere
gegevens uit het handelsregister, de basisregistratie kadaster en andere openbare
registers.

BTI is thans proactief onderzoek gestart en zal ook op verzoek van andere departementen
(inclusief uitvoeringsorganisaties en zelfstandige bestuursorganen) inzicht geven
in eigendomsstructuren. Ook kunnen bedrijven zelf contact opnemen met het BTI wanneer
er twijfels zijn over te nemen stappen.

Het kan zijn dat een bedrijf of aanbestedende dienst, al dan niet ergens in de keten,
te maken krijgt met de Europese sanctieregelgeving en stappen moet ondernemen. Bedrijven
dienen bijvoorbeeld rechten verbonden aan het aandelenbelang te bevriezen of contracten
op te zeggen. Dat betekent dat informatierechten, vergaderrechten, agenderingsrecht,
stemrecht en recht op dividend en uitkering uit de reserves verbonden aan deze aandelenbelangen
worden bevroren. Ook mag het bestuur van een Nederlandse onderneming geen gevolg geven
aan instructies of verzoeken van de aandeelhouder of eigenaar van de onderneming over
de vermogensbestanddelen of tegoeden van deze Nederlandse ondernemingen.

Voor de uitvoering van deze taak zijn vanuit de reguliere EZK-organisatie drie extra
medewerkers aan BTI toegevoegd om onderzoek te doen en toezicht te kunnen houden.
Benadrukt moet worden dat bedrijven zelf verantwoordelijk zijn voor het naleven van
de sancties. Dat betekent dat zij altijd zelf moeten kijken of zich ergens in hun
bedrijf een gesanctioneerde persoon of entiteit bevindt en zelf vervolgens de juiste
stappen moeten zetten.

Financieel

De stand van zaken qua meldingen, bevriezingen en tegengehouden transacties in de
financiële sector is als volgt:

Sector

Aantal meldingen

Bedrag aan bevroren tegoeden

Bedrag aan bevroren / tegengehouden transacties

Banken

613

€ 400.161.161

€ 273.973.632

Trustkantoren

141

€ 227.555.481

–

Verzekeraars

21

–

€ 358

Pensioenfondsen

18

€ 312.248

–

Betaalinstellingen

10

–

€ 341.832

Beheerders van beleggingsinstellingen en beleggingsondernemingen

17

€ 4.893.162

–

Totaal

803

€ 632,9 miljoen

€ 274,3 miljoen

Het totaal bedrag aan bevroren tegoeden is toegenomen. Tegelijk zijn ook verlagingen
van bevroren tegoeden op individuele basis gemeld. Hiervan kan sprake zijn in geval
van bevriezingen van ondernemingen die zelf niet gesanctioneerd zijn, maar gedeeltelijk
(indirect) gesanctioneerde eigenaren hebben. Het kan dan voorkomen dat in eerste instantie
(zekerheidshalve) tegoeden worden bevroren, maar bij nader onderzoek of bij maatregelen
door de betrokken onderneming, deze niet (meer) nodig zijn. Bevriezing van tegoeden
van een dergelijke onderneming (die zelf niet gesanctioneerd is) is niet langer nodig
als gewaarborgd is dat gesanctioneerde (directe of indirecte) aandeelhouders geen
beschikking meer kunnen hebben over hun eigendom en geen voordeel kunnen hebben van
dat eigendom zolang zij op de sanctielijst staan (dat kan bijvoorbeeld worden vormgegeven
door een firewall).

Belastingdienst

In vervolg op de brief van 6 april heeft de Belastingdienst de volgende acties met
betrekking tot de sanctielijst van 18 maart 2022 uitgevoerd, zoals dat bij elke actualisatie
van de EU-sanctielijst gebeurt. Van de personen die op de EU-sanctielijst staan of
daarmee verbonden zijn is gekeken of zij voorkomen in de systemen van de Belastingdienst.
Dit heeft tot nu toe geleid tot 147 signalen voor nadere handmatige beoordeling. Inmiddels
zijn 98 signalen beoordeeld en deze leiden niet tot een voldoende link met de EU-sanctielijst;
49 signalen zijn nog onderhanden. Ook de meest recente uitbreiding van de EU-sanctielijst
van 8 april jl wordt inmiddels beoordeeld.

Als onderdeel van deze beoordeling zijn alle verzoeken voor rulings (APA’s en ATR’s)
vanaf 2014 tot nu handmatig onderzocht. Dat zijn er ruim 6.000. Het leverde zes signalen
op, waarvan in twee gevallen sprake is van een persoon die uiteindelijk niet-verbonden
bleek aan gesanctioneerde (rechts)personen. Vier gevallen worden nog onderzocht. De
handmatige beoordeling hiervan wordt binnen enkele dagen afgerond. Overigens vindt
bij de aanvraag van dergelijke rulings al een scherpe beoordeling plaats op onder
andere fiscaal verhullende structuren of belastingbesparing.

De uitbetaling aan en verrekening met vorderingen van gesanctioneerden en daarmee
verbonden personen worden onmiddellijk na een validatie geblokkeerd. Dit is in de
systemen ingeregeld. Tot nu toe zijn er nog geen opdrachten tot uitbetalingen of verrekening
ten aanzien van zulke personen opgekomen. Ook met betrekking tot de BES-eilanden is
(nog) geen sprake van een actuele melding of van een (rechts)persoon in onderzoek
inzake de EU-sanctielijst.

Uw Kamer heeft op 24 maart jl. (Handelingen II 2021/22, nr. 64, Stemmingen) een gewijzigde
motie van het lid Omtzigt c.s. (Kamerstuk 21 501-20, nr. 1793) aangenomen waarin het kabinet wordt opgeroepen alle beschikbare fiscale gegevens,
inclusief APA en ATR, binnen 48 uur beschikbaar te stellen aan alle autoriteiten in
Nederland die toezicht houden op de naleving van de sancties. De Belastingdienst spant
zich maximaal in om de informatieverstrekking aan vragende partijen voor elkaar te
krijgen. Daarbij doen zich wel drie complicerende factoren voor: de fiscale geheimhoudingsplicht,
de noodzaak van een deugdelijke rechtsgrond om aan andere autoriteiten informatie
te mogen verstrekken, en het feit dat de Belastingdienst nauwelijks relevante actuele
informatie heeft. Er is en wordt hard gewerkt om de eerste twee hobbels weg te nemen.
Allereerst is namens de Staatssecretaris van Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst
op 25 maart jl. ontheffing verleend van de geheimhoudingsplicht van artikel 67 van
de Algemene wet inzake rijksbelastingen en de Invorderingswet 1990. Deze geheimhoudingsplicht
staat dus niet langer aan de verstrekking in de weg.

Daarnaast zijn verschillende wijzigingen van de Sanctieregeling territoriale integriteit
Oekraïne 2014 en de Sanctieregeling Belarus 2006 gepubliceerd, waarin verstrekkingsverplichtingen
voor de Belastingdienst zijn opgenomen. Er is inmiddels één verzoek tot verstrekking
van uitwisseling van informatie door de Belastingdienst ontvangen en deze uitwisseling
heeft op 11 april jl plaatsgevonden.

In aanvulling hierop wordt nu gewerkt aan een wijziging van artikel 43c van de Uitvoeringsregeling
AWR. Op deze manier wil de Belastingdienst de ontheffing van de fiscale geheimhoudingsplicht
en de verstrekkingsverplichting op basis van de genoemde sanctieregelingen nader wettelijk
regelen. Een concept van deze wijziging is op 15 april 2022 ingediend bij de Autoriteit
Persoonsgegevens (AP) voor een spoedadvies.

FIOD

De FIOD is op zijn taakgebieden uitsluitend verantwoordelijk voor de strafrechtelijke
handhaving van overtredingen van de Sanctiewet en de daarop gebaseerde sanctieregelingen.
De FIOD heeft niet de taak om vermogen te traceren en vervolgens te bevriezen.

Er is op 24 februari 2022, de dag van de inval door Rusland in Oekraïne, een projectteam
gestart dat bestaat uit verschillende onderdelen van de FIOD. De nieuw ingerichte
structuur heeft tot doel ervoor te zorgen dat de FIOD snel kan reageren op directe
(concrete) meldingen van mogelijke schendingen van sanctiemaatregelen (bijvoorbeeld
de Douane) en dat er verder gebouwd wordt aan een informatiepositie om mogelijke schendingen
van sanctiemaatregelen in beeld te krijgen die niet direct zichtbaar zijn.

Eén team is belast met de coördinatie binnen de FIOD en fungeert als aanspreekpunt.
Het team verzorgt tevens snelle interventies en heeft de opvolging van signalen van
schending van sanctiemaatregelen geborgd in samenspraak met het Openbaar Ministerie/Functioneel
Parket.

Een tweede team bestaat uit intelligence-medewerkers en data scientists. Het team
verzamelt en veredelt informatie ten behoeve van eventueel strafrechtelijke handhaving
en ondersteuning van andere diensten. Een derde team verzamelt intelligence en verricht
interventies op het gebied van cryptocurrency. Ten slotte is een vierde team betrokken
bij de (heimelijke) informatie-inwinning van mogelijke schendingen van de sanctiemaatregelen.

De FIOD kent vier actielijnen, te weten interventie (inclusief snelle interventies
waarin bij verdenking van een overtreding eerst beslag gelegd om kapitaalvlucht te
voorkomen en pas daarna een uitvoerig onderzoek ingesteld), preventie (o.a. bijstand
aan andere (buitenlandse) opsporingsdiensten en toezichthouders), opbouw van kennis-
en informatiepositie en delen van opgebouwde kennis en informatie met diensten in
binnen- en buitenland binnen de wettelijke mogelijkheden.

Bij de opbouw van intelligence wordt onder andere gefocust op het verkrijgen van inzicht
in niet-bevroren vermogen van gesanctioneerden om op die wijze mogelijke strafbare
feiten aan het licht te brengen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van kennis van open
bronnen en beschikbare informatie uit oude onderzoeken. Voorts vindt uitgebreide data-analyse
plaats waarbij binnen de wettelijke kaders data worden vergeleken van FIU, Kadaster,
Handelsregister, UBO-register, fiscale bestanden, etc.

De FIOD beschikt over een substantieel aantal aanwijzingen van mogelijke schendingen.
Er is inmiddels in 1 casus strafrechtelijk opgetreden. De verdere opwerking van aanwijzingen
is complex omdat veel gesanctioneerden en daarmee verbonden rechtspersonen gebruik
maken van internationale constructies.

Internationale vergelijking

Er is geen volledig of geaggregeerd overzicht van de Russische tegoeden die wereldwijd
dan wel in de EU zijn bevroren op grond van sanctieregelgeving. De Europese Commissie
schrijft dat momenteel 29,6 miljard euro aan tegoeden is bevroren door de lidstaten
die dat hebben gerapporteerd. Vooralsnog heeft ruim de helft van de lidstaten dat
gedaan. Van deze 29,6 miljard is volgens de Commissie 6,7 miljard toe te wijzen aan
tegoeden als vastgoed, boten, vliegtuigen en kunst.

Raadpleging van openbare (nieuws)bronnen schetst het volgende beeld van de hoogte
van bevroren tegoeden in individuele landen:

• Nederland: 632,9 miljoen euro aan tegoeden bevroren door de financiële sector.

• Frankrijk meldt 22,8 miljard euro. 22 miljard daarvan zijn tegoeden van de Russische
Centrale Bank. De overige 800 miljoen betreft o.a. 150 miljoen aan financiële tegoeden
en 539 miljoen aan vastgoed, hetgeen zou neerkomen op ca. 30 huizen of appartementen.

• Italië: 800 miljoen euro. Sommige bronnen noemen 1,1 miljard, waarvan bijna de helft
wordt toegeschreven aan de waarde van een superjacht (530 miljoen).

• België meldt 10 miljard euro, waarvan 7,3 miljard aan tegengehouden transacties en
2,7 miljard aan bevroren financiële tegoeden. Dit kan verklaard worden door de positie
die België inneemt in de mondiale effectenhandel en het internationale betalingsverkeer.

• Luxemburg: 2,5 miljard euro, te verklaren door de relatief grote financiële sector.

• Polen meldt 30,5 miljoen euro.

• Voor Portugal wordt melding gemaakt van één bevroren bankrekening met daarop 242 euro.

• VK brengt enkel naar buiten dat 350 miljard euro aan Russische tegoeden zijn bevroren.
Dit betreft de totale hoogte van de bevroren tegoeden van de Russische Centrale Bank
die door de Westerse sancties zijn bevroren, dus niet enkel door het VK.

• Zwitserland: 7,4 miljard euro, zowel financiële tegoeden als vastgoed. Zwitserland
heeft een grote financiële sector en een grote vastgoedmarkt.

Duitsland, Oostenrijk, Malta, Cyprus en Ierland hebben in de openbaarheid geen informatie
verstrekt over de tegoeden die ze hebben bevroren. De overige EU-lidstaten hebben
hier vrijwel niets over naar buiten gebracht.

Gegevensverstrekking en Datateam

Direct na de start van de nationaal coördinator is het Datateam Sanctiebeleid gestart.
Naast diverse ministeries participeren in dit team organisaties als Belastingdienst,
Douane, FIOD, iCOV, Kadaster, KvK en RVO. tot voor kort zochten organisaties vanuit
de sanctielijst met name in eigen bestanden en werden bilateraal gegevens verstrekt,
bijvoorbeeld tussen Kadaster en KvK. Een eerste analyse van het datateam laat zien
dat wat één op één gedaan kon worden tussen de betrokken partijen is gedaan of op
dit moment nog handmatig wordt onderzocht. Hiermee is duidelijk geworden dat op basis
van de huidige informatie geen namen op de sanctielijst zijn gemist.

Hoofddoel van het Datateam Sanctiebeleid is daarom om gegevens tussen meerdere organisaties
te verstrekken en daar dwarsdoorsnedes op te maken. Gegevensverstrekking vereist een
juridische grondslag. Zoals eerder in deze brief aangegeven is middels een aanpassing
van de sanctieregelingen voor Oekraïne en Belarus gegevensverstrekking tussen KvK,
Kadaster, Belastingdienst en EZK (Bureau Toetsing Investeringen) mogelijk gemaakt.
Op basis hiervan heeft de Belastingdienst recentelijk informatie verstrekt. Analyse
van het Datateam geeft aan dat het verwerken van gegevens uit verschillende databronnen
naar verwachting geen nieuwe directe «hits» zal opleveren. Om mogelijke extra hits
te genereren is extra handmatig uitzoekwerk nodig, waarbij moet worden aangetekend
dat zulk werk tijd en capaciteit kost en niet altijd resultaten oplevert.

Daarnaast is het Datateam begonnen in kaart te brengen wat aanvullend gedaan kan worden.
Er wordt gedacht aan structurele en regelmatige gegevensverstrekking tussen organisaties
in een ketenopzet, verbeterde coördinatie tussen de betrokken instanties en een geïntegreerde
onderzoeksmethodologie. Daarbij dient opgemerkt te worden dat veel van wat momenteel
mogelijk is binnen de wettelijke kaders al gebeurt. Voor sommige voorstellen zal op
de lange termijn mogelijk een aanpassing van die wettelijke kaders noodzakelijk zijn.
Wanneer een dergelijke aanpassing aan de orde komt, zal uw Kamer daarover nader worden
bericht.

Vervolgtraject

Medio mei zal ik uw Kamer op basis van de bevindingen van de nationaal coördinator
informeren over de kabinetsvoornemens met betrekking tot praktische verbeteringen
in het sanctieproces op nationaal en EU-niveau, eventueel benodigde aanpassing van
wet- en regelgeving, de organisatorische verankering van het sanctie-instrumentarium
binnen de overheid en de samenwerking met en informatieverstrekking aan betrokken
marktpartijen.

De Minister van Buitenlandse Zaken, W.B. Hoekstra