Brief regering : Het eerste concept herstel- en veerkrachtplan (HVP)

Nr. 1827
BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 28 maart 2022

Uw Kamer heeft op 22 februari jl. de wens uitgesproken geraadpleegd te worden bij
de totstandkoming van het Nederlandse Herstel- en Veerkrachtplan (HVP), waarmee aanspraak
wordt gemaakt op middelen vanuit de Europese Herstel- en Veerkrachtfaciliteit (HVF).
Het kabinet heeft vervolgens toegezegd uw Kamer te betrekken bij het proces voorafgaand
aan de formele dialoog met de Europese Commissie, zodat uw Kamer tijdig in de gelegenheid
wordt gesteld bij te dragen aan het plan en in maart een eerste concept van het Nederlandse
HVP aan uw Kamer te sturen.1 Conform deze afspraken deel ik middels deze brief het eerste concept van het Nederlandse
HVP met u. U treft dit eerste concept in de bijlage2.

Verder informeer ik u in deze brief over de nationale en Europese randvoorwaarden
die bij dit traject gelden, de inhoud van het eerste concept en het vervolgproces.
Ik verheug mij op de inbreng van uw Kamer en vertrouw erop dat wij in gezamenlijkheid
een stevig en ambitieus herstelplan voor Nederland verder vorm kunnen geven.

Nationale randvoorwaarden

In het coalitieakkoord staat dat de voor Nederland gereserveerde HVF-middelen alleen
worden ingezet om reeds begrote en uit het coalitieakkoord volledig gedekte uitgaven
te financieren3. Met dit als uitgangspunt is Rijksbreed gekeken naar kansrijke maatregelen voor opname
in het HVP. Dit is de basis voor het eerste concept-HVP. Het eerste conceptplan bevat
daarmee enkel eerder aangekondigde maatregelen. Sommige maatregen zijn nog voorlopige
uitwerkingen van het coalitieakkoord en zullen de komende maanden, in overleg met
uw Kamer, nader worden uitgewerkt. In de context van het HVP zal er nader bekeken
worden hoe de beschrijvingen het beste worden vormgegeven, rekening houdend met de
nationale en Europese randvoorwaarden.

Europese randvoorwaarden

Alle nationale HVP’s moeten voldoen aan strenge eisen die zijn vastgesteld in de HVF-verordening4. Om aanspraak te maken op HVF-middelen moeten lidstaten een HVP indienen met daarin
ambitieuze hervormingen en investeringen. Dat is in lijn met de inzet van Nederland
tijdens de onderhandelingen rondom de totstandkoming van het HVF in de zomer van 2020.
Zo moeten, onder andere, 37% van de uitgaven klimaatgerelateerd zijn en 20% van de
uitgaven gericht zijn op de digitale transitie. Verder moeten de HVP’s aansluiten
op de landspecifieke aanbevelingen van de Europese Commissie en de zes HVF-pijlers5.

Inhoud conceptplan

In het bijgevoegde eerste conceptplan staan 39 maatregelen, bestaande uit 23 investeringsplannen
en 16 hervormingen. Het eerste conceptplan heeft daarmee een voorlopige omvang van
EUR 7,7 mld. Alle ministeries hebben bijgedragen aan dit concept, waardoor het bredere
hervormingsverhaal van Nederland goed naar voren komt. Omdat het Nederlandse HVP wordt
gebruikt om reeds begrote of in het coalitieakkoord gedekte maatregelen te financieren
draagt het integraal bij aan het realiseren van de plannen en ambities van dit kabinet.
Het eerste conceptplan leunt dan ook op een aantal thema’s die voor het kabinet van
groot belang zijn, zoals klimaatverandering, volkshuisvesting en de arbeidsmarkt.
Ook wordt geïnvesteerd in digitalisering, onderwijs en zorg.

Bevorderen groene transitie en verlaging stikstofuitstoot

Het conceptplan behelst een robuust pakket aan maatregelen die gericht de groene transitie
in Nederland bevorderen. Zo worden bijvoorbeeld de auto- en energiebelastingen hervormd
en worden de CO2-heffing voor de industrie en de vliegbelasting aangescherpt. Deze hervormingen zullen
onder andere tot een significante emissiereductie leiden. Ook wordt met dit conceptplan
de stikstofproblematiek geadresseerd met maatregelen die de stikstofuitstoot in de
agrarische, mobiliteits- en industriesector verminderen. Verder zijn maatregelen opgenomen
die gericht zijn op natuurherstel en -verbetering. Met opname van investeringen als
Wind op Zee, waarmee de duurzame opwekcapaciteit wordt vergroot, wordt de broeikasuitstoot
verminderd en de energietransitie gefaciliteerd.

Versnellen digitale transformatie

Nederland blijft fors investeren in digitalisering. Zo zijn projecten in dit eerste
conceptplan opgenomen die zich richten op het versterken van de digitale vaardigheden
van de (toekomstige) Nederlandse beroepsbevolking, ten goede van het groeipotentieel
en de weerbaarheid van de economie. Ook wordt geïnvesteerd in veilige, slimme en duurzame
mobiliteit, in kunstmatige intelligentie en in de ontwikkeling van quantum technologie.
De Nederlandse strafrechtketen wordt verder gedigitaliseerd en dat biedt kansen om
werk effectiever en efficiënter te doen, onder andere door de administratieve lasten
en fouten in registraties terug te dringen en nieuwe manieren van werken te realiseren.
Maatschappelijk biedt het kansen om professionals en burgers een betere informatiepositie
te geven. Breder wordt het informatiebeheer van de overheid (digitaal) herijkt, zodat
de transparantie en vindbaarheid daarvan toeneemt.

Uitbreiden woningmarkt

Dit kabinet zet in op het verbeteren van de beschikbaarheid, de betaalbaarheid en
de kwaliteit van wonen. Om het woningtekort tegen te gaan zijn er tot 2030 ongeveer
900.000 woningen extra nodig. Dat betekent dat er ongeveer 100.000 woningen per jaar
moeten worden gebouwd. De woningbouwimpuls gebruiken we om een deel van de woningbouwopgave
te stimuleren. Tevens worden de verstoringen op de woningmarkt verminderd doordat
de verruimde schenkingsvrijstelling eigen woning wordt geschrapt én door de leegwaarderatio
af te schaffen, waardoor de belasting van het rendement op verhuurde woningen in box
3 meer zal gaan aansluiten bij de praktijk. Dit in aanloop naar het nieuwe stelsel
box 3 werkelijk rendement.

Verbeteren van de arbeidsmarkt

Eén van de speerpunten van dit eerste concept-HVP is kansengelijkheid en bestaanszekerheid.
Een belangrijk onderdeel van dit conceptplan is dan ook dat de tweede pijler van het
Nederlandse pensioenstelsel ingrijpend wordt hervormd, met als doel dat deze beter
aansluit bij de hedendaagse arbeidsmarkt. De verlaging van de zelfstandigenaftrek
verlaagt de verschillen in fiscale behandeling tussen werknemers en zelfstandigen,
waardoor een belangrijke prikkel voor schijnzelfstandigheid wordt aangepakt. Daarnaast
heeft het conceptplan aandacht voor begeleiding van werk(loosheid)-naar-werk en de
duurzame inzetbaarheid van mensen op de arbeidsmarkt. Verschillende maatregelen in
dit eerste conceptplan zetten in op werkbegeleiding en scholing. Daarmee wordt beoogd
de structurele veranderingen in de arbeidsmarkt, mede als gevolg van de coronacrisis,
op te vangen.

Versterken van de publieke gezondheidssector

Tijdens de coronacrisis is nog duidelijker geworden hoe belangrijk een sterke gezondheidszorg
is. In het eerste concept-HVP zijn dan ook investeringen opgenomen die tijdens de
pandemie de zorgsector veerkrachtiger en toekomstbestendiger hebben gemaakt, zoals
de vergroting van de personele capaciteit en de uitbreiding van intensive care (IC)-units. Deze investeringen zijn onderdeel van een bredere kabinetsambitie voor
een flexibele opschaling en inzet van de IC-capaciteit. Op termijn leiden de investeringen
en hervormingen die in dit eerste conceptplan zijn opgenomen tot versterking van de
publieke gezondheidszorg en de pandemische paraatheid.

Aanpakken witwassen en belastingontduiking

Het kabinet onderschrijft de noodzaak om agressieve belastingplanning aan te pakken
om het belastingstelsel efficiënter en eerlijker te maken. Met het oog daarop zijn
maatregelen opgenomen die tot de bestrijding van belastingontwijking leiden. Ook worden
de grondslagen voor de belasting op bedrijven verbreed. Daarnaast zet het kabinet
internationaal en nationaal sterk in op het voorkomen en bestrijden van witwassen
en terrorismefinanciering. Nederland heeft daarom een groot aantal maatregelen genomen
rondom belastingontduiking en antiwitwassen die terugkomen in het eerste concept-HVP.

Vervolgproces

Nadat uw Kamer is geraadpleegd zal de formele dialoog met de Europese Commissie en
het consultatieproces voor het eerste conceptplan starten. De gesprekken met de Europese
Commissie zullen zich richten op de verdere technische uitwerking en mogelijke aanvulling
of vervanging van de hervormings- en investeringsplannen van het Nederlandse HVP.
Het kabinet heeft gekozen voor een breed consultatieproces. Door middel van een publieke
(internet)consultatie, die vanaf 28 maart 2022 loopt, wordt iedereen in de gelegenheid
gesteld te reageren op dit eerste concept-HVP. Op verzoek van uw Kamer6 en conform de vereisten van de HVF-verordening zullen een aantal partijen, zoals medeoverheden, sociale partners, en organisaties
die zich inzetten voor gendergelijkheid en gelijke kansen, gericht worden geconsulteerd.

De omvang van het huidige conceptplan (EUR 7,7 mld.) is bewust groter dan de financieringsenvelop
voor Nederland in de HVF (EUR 4,7 mld., op basis van de meest recente berekeningen).
Dat biedt ons de ruimte accenten te leggen in het definitieve Nederlandse HVP. Het
kabinet gebruikt de ontvangen inbreng van uw Kamer en andere belanghebbenden, evenals
de technische gesprekken met de Europese Commissie, als basis bij de totstandkoming
van het definitieve HVP. Het streven is om een tweede, finale conceptversie van het
HVP in juni 2022 aan uw Kamer te presenteren.

Gelet op de inherente complexiteit van het HVP, wil ik uw Kamer graag de mogelijkheid
voor een technische briefing aanbieden. In deze briefing kunnen de ambtenaren van
mijn ministerie het nationale en Brusselse proces verder toelichten, en inhoudelijke
vragen van leden van uw Kamer over het herstelplan beantwoorden. Mocht uw Kamer hier
op in willen gaan, dan acht ik het wenselijk om de briefing te plannen tussen eind
maart en medio mei, om uw Kamer ook via deze briefing te kunnen betrekken bij het
proces richting het tweede, finale conceptplan.

De Minister van Financiën,
S.A.M. Kaag