Brief regering : Structurele verlaging maximale kredietvergoeding

Nr. 618
BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 18 maart 2022

In 2020 verzocht uw Kamer met de motie van de leden Krol en Van Brenk1 en de nader gewijzigde motie van het lid Jasper van Dijk c.s.2 de regering om de maximale kredietvergoeding te verlagen. Met deze brief wil ik uw
Kamer informeren over het voornemen van het kabinet om hieraan gehoor te geven door
de wettelijke maximale kredietvergoeding blijvend te verlagen van 14 procent naar
10 procent per jaar.

In de wet is vastgelegd hoeveel kredietverstrekkers maximaal aan rente mogen vragen
van kredietnemers. Dit is de maximale kredietvergoeding. De kredietvergoeding bestaat
uit een wettelijke rente, die momenteel 2 procent bedraagt, en een opslag. De maximale
kredietvergoeding geldt voor alle vormen van consumptief krediet, waaronder rood staan,
kopen op afbetaling en persoonlijke leningen. Per 10 augustus 2020 is in het Besluit
kredietvergoeding de opslag op de wettelijke rente verlaagd van 12 procentpunten naar
8 procentpunten in verband met de gevolgen van de coronacrisis. Dit stelde consumenten
in staat om tegen lagere lasten geld te lenen voor consumptieve uitgaven wanneer zij
vanwege COVID-19 een verlies van inkomen hadden. Het Besluit tijdelijke verlaging
kredietvergoeding regelt dat deze verlaging afloopt per 1 juli 2022 en de opslag terugkeert
naar 12 procentpunten.3 Het kabinet is nu voornemens de maximale opslag blijvend te verlagen naar 8 procentpunten,
waarmee de maximale kredietvergoeding structureel verlaagd wordt naar (thans) 10 procent
op jaarbasis. Door het Besluit tijdelijke verlaging kredietvergoeding in te trekken
wordt het percentage gehandhaafd op 8 procentpunten. De tijdelijke verlaging wordt
daarmee structureel.

Het kabinet zal aan de Afdeling advisering van de Raad van State het conceptbesluit
voorleggen waarmee de maximale kredietvergoeding blijvend wordt verlaagd. Beoogd is
om de structurele verlaging te laten aansluiten op de tijdelijke verlaging, die afloopt
per 1 juli 2022.

Hieronder ga ik in op de overwegingen bij het besluit. Deze brief verstuur ik mede
namens de Minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen.

Structurele verlaging van de maximale kredietvergoeding

Met de verlaging van de maximale kredietvergoeding beoogt het kabinet om consumenten
blijvend te beschermen tegen hoge kosten van krediet. Door de lagere rentelasten zullen
consumenten minder snel in financiële problemen komen bij het afsluiten van consumptief
krediet. Wanneer problematische schulden eenmaal zijn ontstaan zal de verlaging ervoor
zorgen dat de totale schuldenlast van de consument minder snel oploopt. De verlaging
kan er daarnaast voor zorgen dat kredietaanbieders selectiever beoordelen welke klanten
zij accepteren, nu de financiële ruimte voor een risico-opslag in hun bedrijfsmodel
wordt verminderd. Dit kan bijdragen aan kredietverstrekking die passend is voor de
financiële draagkracht van consumenten waarmee, samen met de stappen die de sector
zelf zet ten behoeve van verantwoorde kredietverstrekking zoals het aanscherpen van
de leennormen, betalingsachterstanden worden voorkomen.

Ten behoeve van besluitvorming over een structurele verlaging van de maximale kredietvergoeding,
is gekeken naar de gevolgen van de tijdelijke verlaging van de maximale kredietvergoeding
naar 10 procent op jaarbasis. Deze gevolgen zijn in kaart gebracht door middel van
eigen monitoring en met behulp van een vervolgonderzoek van SEO Economisch Onderzoek,
dat als bijlage4 aan deze brief is gevoegd. Hierbij is met name aandacht besteed aan de vraag of de
(neven)effecten zoals omschreven in het initiële onderzoek van SEO Economisch Onderzoek,
waarover uw Kamer bij brief van 11 februari 2021 is geïnformeerd, daadwerkelijk zijn
opgetreden gedurende de periode van de tijdelijke verlaging.5 Eind 2021 heeft tevens een internetconsultatie plaatsgevonden over een beleidsnota
over een mogelijke verlaging van de maximale kredietvergoeding naar 10 procent, ter
voorbereiding van de besluitvorming door het nieuwe kabinet.6 Een consultatieverslag en de ontvangen reacties zijn als bijlage7 toegevoegd.

Belangrijke conclusie uit het vervolgonderzoek van SEO en de monitoring is dat bij
een maximale kredietvergoeding van 10 procent de winstmarge voor enkele aanbieders
licht negatief en voor enkele aanbieders licht positief is. Dit is in lijn met de
resultaten van het eerste onderzoek. Uit het vervolgonderzoek van SEO blijkt dat enkele
kredietaanbieders hun aanbod hebben gestaakt, naar eigen zeggen van de aanbieders
deels vanwege verlaging van de maximale kredietvergoeding. Tegelijkertijd heeft een
aanbieder van (online) goederenkrediet aangegeven dat hij krediet dusdanig kostenefficiënt
kan aanbieden dat dit tegen 9,9 procent kredietvergoeding mogelijk blijft. Als mogelijk neveneffect van verlaging van de maximale
kredietvergoeding werd door SEO genoemd dat een verschuiving kan plaatsvinden naar
andere vormen van financiering. Uit de monitoring blijkt dat in de periode na invoering
van de tijdelijke verlaging onder meer sprake is geweest van een toegenomen aanbod
van uitgesteld betalen, maar dat dit ook past binnen ontwikkelingen die al langer
gaande zijn, zoals de opkomst van nieuwe aanbieders van financieringsproducten voor
consumenten.

Het initiële SEO-onderzoek noemde verder dat ook gemeentelijke kredietbanken geraakt
kunnen worden door een verlaging omdat zij de rentes voor sociale kredieten en saneringskredieten
moeten verlagen. Uit de monitoring en het vervolgonderzoek is gebleken dat voor partijen
betrokken bij sociale kredieten de verlaging niet tot problemen heeft geleid, maar
dat zij andere vormen van financiering hebben gezocht, bijvoorbeeld door in overleg
te treden met gemeenten of gebruik te maken van het Landelijke Waarborgfonds Saneringskredieten.

Het kabinet is voornemens om de tijdelijke verlaging voort te zetten in een structurele
verlaging. Dit betekent dat de opslag op de wettelijke rente 8 procentpunten blijft.
Op basis van de in de monitoring en het SEO-onderzoek waargenomen effecten, vindt het kabinet dit een verantwoorde verlaging.
Bij verlaging van de opslag op de wettelijke rente naar 8 procentpunten wordt volgens het kabinet een evenwicht gevonden tussen adequate bescherming
van de consument tegen risico’s van krediet met hoge rentes enerzijds en de kans op
negatieve effecten anderzijds. Wel vindt het kabinet het belangrijk om de mogelijke
(neven)effecten van een verlaging te blijven monitoren en zal de verlaging na twee
jaar worden geëvalueerd. Tot slot zal het kabinet zich inzetten om mogelijke negatieve
effecten te verminderen. Het kabinet zet zich daartoe onder andere in om lease en
achteraf betalen later onder de reikwijdte van de Europese richtlijn consumentenkrediet
te brengen.

Wettelijke verificatieplicht

In de brief van 11 februari 2021 werd tevens aangekondigd dat de wettelijke verificatieplicht
wordt aangescherpt naar € 250 (momenteel € 1.000).8 Het gaat om de verplichting om de financiële positie van een consument te verifiëren
bij het aangaan van een kredietovereenkomst, bijvoorbeeld aan de hand van een loonstrook.
Deze aanscherping moet bezien worden in samenhang met de wijzigingen die voort zullen
vloeien uit de herziening van de Europese richtlijn consumentenkrediet9. In het richtlijnvoorstel van de Europese Commissie wordt het toepassingsbereik ten
opzichte van de huidige richtlijn verruimd naar diverse additionele kredietvormen
zoals leasing en achteraf betalen, en worden de regels over de kredietwaardigheidstoets
verduidelijkt en aangevuld. Ook vervallen in het richtlijnvoorstel de huidige uitzonderingen
voor roodstand. In de Nederlandse wetgeving is de verificatieplicht – onder bepaalde
voorwaarden – niet van toepassing op roodstand. De status van deze uitzondering na herziening
van de richtlijn is nog niet zeker. Gezien deze onzekerheden, zal verdere besluitvorming
ten aanzien van de verificatieplicht pas worden voortgezet wanneer herziening van
de richtlijn is afgerond.

De Minister van Financiën,
S.A.M. Kaag