Brief regering : Fiche: Mededeling EU-Bossenstrategie

Nr. 3196
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 17 september 2021

Overeenkomstig de bestaande afspraken ontvangt u hierbij de 14 fiches inzake het Fit-for-55
pakket die werden opgesteld door de werkgroep Beoordeling Nieuwe Commissie voorstellen
(BNC).

De brief van de Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, getiteld «Beoordeling
van Fit-for-55 pakket van de Europese Commissie» die u separaat toegaat, is tevens
onderdeel van de kabinetsreactie en betreft de reactie op de overkoepelende Commissiemededeling
alsook de overkoepelende uitgangspunten voor de Nederlandse inzet in de komende onderhandelingen
in de Raad.

Ondergenoemde 14 fiches zijn bijgesloten:

Fiche: Herziening Richtlijn Hernieuwbare Energie (Kamerstuk 22 112, nr. 3185)

Fiche: Herschikking Richtlijn energie-efficiëntie (Kamerstuk 22 112, nr. 3186)

Fiche: Herziening Richtlijn energiebelastingen (Kamerstuk 22 112, nr. 3187)

Fiche: Verordening bijmengverplichting van duurzame luchtvaartbrandstoffen (Kamerstuk
22 112, nr. 3188)

Fiche: Verordening stimuleren hernieuwbare en koolstofarme brandstoffen in de zeevaart
(Kamerstuk 22 112, nr. 3189)

Fiche: Verordening uitrol infrastructuur alternatieve brandstoffen (Kamerstuk 22 112, nr. 3190)

Fiche: Verordening aanscherping CO2-normen nieuwe personen- en bestelauto’s in 2030 en 2035 (Kamerstuk 22 112, nr. 3191)

Fiche: Herziening richtlijn EU ETS voor luchtvaart en implementatie CORSIA (Kamerstuk
22 112, nr. 3192)

Fiche: Herziening EU ETS, herziening MSR (Kamerstuk 22 112, nr. 3193)

Fiche: ESR Verordening (Kamerstuk 22 112, nr. 3194)

Fiche: Voorstel tot aanpassing LULUCF-verordening (Kamerstuk 22 112, nr. 3195)

Fiche: Mededeling EU-Bossenstrategie

Fiche: Verordening Carbon Border Adjustment Mechanism (Kamerstuk 22 112, nr. 3197)

Fiche: Verordening Social Climate Fund (SCF) (Kamerstuk 22 112, nr. 3198)

De Minister van Buitenlandse Zaken,
Th.J.A.M. de Bruijn

Fiche: Mededeling EU-Bossenstrategie

1. Algemene gegevens

a) Titel voorstel

Communication from the commission to the European Parliament, the Council, the European
Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. New EU Forest Strategy
for 2030

b) Datum ontvangst Commissiedocument

16 juli 2021

c) Nr. Commissiedocument

COM (2021) 572

d) EUR-Lex

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX:52021DC0572

e) Nr. impact assessment Commissie en Opinie

Niet opgesteld

f) Behandelingstraject Raad

Landbouw- en Visserijraad

g) Eerstverantwoordelijk ministerie

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

2. Essentie voorstel

Op 16 juli 2021 presenteerde de Commissie de mededeling over een nieuwe EU-bossenstrategie
voor 2030. Dit voorstel maakt onderdeel uit van het Fit-for-55-pakket1. Het Fit-for-55-pakket geeft invulling aan het juridisch bindende Europese broeikasgasreductiedoel
van ten minste netto 55% in 2030 t.o.v. 1990, zoals vastgelegd in de Europese Klimaatwet2. De EU- bossenstrategie was al eerder aangekondigd in de Green Deal en de EU-Biodiversiteitstrategie3 voor 2030. De mededeling signaleert de belangrijke rol die bos in Europa kan spelen
voor het realiseren van de doelen uit de Europese Green Deal. Uitbreiding van het huidige areaal bos in de EU, herstel, het veerkrachtiger maken
en beschermen van bossen zijn daarbij kernelementen van de voorgestelde strategie.
Ook is er een noodzaak om een nieuwe balans te vinden tussen de functies van bos voor
klimaat, biodiversiteit en bioeconomie. Daarnaast constateert de mededeling dat de
EU, met de huidige staat van de bossen en een veranderend klimaat, het gevaar loopt
dat belangrijke ecosysteemdiensten en producten steeds minder geleverd kunnen worden,
terwijl de maatschappij ze harder nodig heeft.

Om op bovenstaande uitdagingen te kunnen acteren kondigt de Commissie maatregelen
aan om bossen beter te beschermen en te herstellen, duurzaam bosbeheer te versterken
en het bosareaal binnen de EU te vergroten. De strategie leunt daarvoor sterk op wetgevingsvoorstellen
en andere instrumenten, zoals de LULUCF4 verordening, de EU-biodiversiteitsstrategie en de Richtlijn Hernieuwbare Energie.

De LULUCF-verordening5 stelt een nieuw CO2 mitigatiedoel voor landgebruik voor van 310 megaton CO2 opslag in 20306. In de doelstelling wordt geen onderscheid gemaakt tussen verschillende landgebruikscategorieën.
De EU-bossenstrategie moet een belangrijke bijdrage leveren aan deze CO2 opslag middels het herstel van bossen en de uitbreiding van het bosareaal met 3 miljard
bomen. Voor de aanplant van deze bomen kijkt de mededeling naar vrijwillige toezeggingen
van lidstaten en de maatschappij. De mededeling geeft aan dat deze bijdragen gesteund
kunnen worden met bestaande EU-financiering, zoals het Gemeenschappelijk Landbouw
Beleid (GLB). De strategie bevat een routekaart met verschillende mijlpalen om in
2030 de aangekondigde aanplant van 3 miljard bomen te realiseren.

Naast aanplant, doet de Commissie ook enkele voorstellen om de huidige bossen te herstellen,
te verrijken of te beschermen. Hieronder vallen enkele suggesties om het bosbeheer
te verduurzamen, bijvoorbeeld door terughoudendheid met kaalkap, het oogsten van stronken,
het gebruik van zware machines en het aanplanten van bos in monoculturen. Ook kondigt
de Commissie aan een nieuwe definitie van duurzaam bosbeheer te willen lanceren, die
eind 2021 moet worden vastgesteld. Verder doet de Commissie het verzoek aan lidstaten
om de beschikbaarheid van ecosysteemdiensten (waaronder koolstofopslag) te belonen
en daarmee aan te moedigen en wil de Commissie een nieuw vrijwillig certificeringssysteem
opzetten voor duurzaam bosbeheer. Om de voorstellen op lidstaatniveau vorm te geven,
worden lidstaten gevraagd een vrijwillige strategie op te stellen voor de komende
10, 30 en 50 jaar.

Bossen dienen volgens de EU-bossenstrategie een evenredige bijdrage te leveren aan
de opgave uit de EU-biodiversiteitsstrategie om 30% van het landareaal voor natuur
te beschermen, waarvan 10% strikt beschermd. Alle nog bestaande oerbossen en primaire
bossen7 moeten onder deze 10% strikt beschermde gebieden komen te vallen.

De Commissie ziet een belangrijke rol voor de bioeconomie in het realiseren van een
CO2-neutrale en circulaire economie. Voorwaarde van de Commissie daarbij is dat de productie
van hout niet leidt tot degradatie van het bos (noch in de EU, noch elders in de wereld)
en hout op basis van het cascaderingsprincipe8 wordt ingezet. Deze hoogwaardige toepassing van hout wordt gestimuleerd met regelgeving,
bijvoorbeeld door eisen te stellen aan het gebruik van biogrondstoffen voor energetische
toepassingen en door andere maatregelen die laagwaardig gebruik moeten voorkomen en
kwetsbare bossen moeten ontzien. Onder andere de (herzieningen van) Richtlijn Hernieuwbare
Energie9, Construction Products Regulation10, New European Bauhaus Initiative11 en de Renovation Wave Strategy12 moeten hierin voorzien. Naast het CO2-opslagpotentieel van langdurige toepassing van hout, wordt in de mededeling ook het
substitutie-effect13 ten opzichte van vervuilende materialen benadrukt.

Daarnaast kondigt de Commissie enkele ondersteunende maatregelen aan zoals een wetgevingsvoorstel
om de monitoring van de staat van de EU-bossen te uniformeren en daarmee de voortgang
van de strategie te kunnen monitoren. Ook zal de Commissie een innovatie- en kennisagenda
ontwikkelen om de kennis over bossen en het duurzame gebruik er van te verbeteren.
Verder stelt de Commissie een beleidskader op EU-niveau voor om de beleidscoherentie
op EU-niveau te bevorderen en wordt de implementatie en handhaving van bestaande EU
wet- en regelgeving opgevoerd.

3. Nederlandse positie ten aanzien van het voorstel

a) Essentie Nederlands beleid op dit terrein

Rijk en provincies hebben in november 2020 een nationale Bossenstrategie14 uitgebracht. Daarin wordt de ambitie uitgesproken om in 2030 het bosareaal in Nederland
met 37.000 hectare uit te breiden. Rijk en provincies committeren zich in de strategie
vooralsnog aan 18.000 hectare hiervan, de overige ambitie moet worden ingevuld door
koppelingen te maken met andere opgaven, zoals de woningbouwopgave, klimaatadaptatie
of energietransitie. Biodiversiteit en klimaatmitigatie en -adaptatie hebben prioriteit
in het beheer van bestaande en de aanleg van nieuwe bossen. Het bos moet veerkrachtiger
worden door deze completer, met alle ontwikkelingsstadia, inclusief oude, dode bomen,
en meer divers te laten worden, met aandacht voor verschillende bostypen, boomsoorten
en genetische variatie. Het areaal natuurbos15 moet in Nederland met 10% toenemen. De kwaliteit van bosbodems moet verbeteren, waar
aanvullend beleid tegen verdroging en verzuring aan bijdraagt. Recreatie blijft een
belangrijke pijler onder het bosbeleid, met aandacht voor het verhogen van de beleefwaarde
en een betere sturing van bezoekers via zonering van natuurgebieden. Tegelijkertijd
blijft houtproductie in multifunctionele bossen een belangrijke bijdrage leveren aan
het Nederlands circulaire economie- en klimaatbeleid, middels langdurige vastlegging
van koolstof en substitutie van materialen met een hogere milieuvoetafdruk. Het kabinet
streeft er daarbij ook naar dat uitsluitend duurzaam geproduceerd hout op Nederlandse
markt wordt gebracht en dat onze ecologische voetafdruk (wereldwijd) wordt verkleind,
ook in Europees verband16.

Naast bos, zet Nederland ook in op het behouden, versterken en uitbreiden van landschapselementen
zoals houtwallen, singels en lanen of het gebruik van bomen in agroforestry systemen. Dit past goed in het aantrekkelijker maken van het platteland en draagt bij aan
de vergroening van het GLB. Ook werken rijksoverheid, provincies en gemeenten samen
om binnen de bebouwde kom meer bomen en struiken aan te planten om zodoende steden
te vergroenen en daarmee zowel via een gezonde leefomgeving de gezondheid van mensen
te bevorderen17 alsook klimaatrobuustheid te verbeteren.

b) Beoordeling + inzet ten aanzien van dit voorstel

Het kabinet verwelkomt de nieuwe EU-bossenstrategie en de bijdrage ervan aan de doelen
van de Green Deal. Het kabinet onderschrijft het belang van bossen voor klimaat, biodiversiteit,
gezondheid en onze economie en samenleving in brede zin. De EU-bossenstrategie sluit
goed aan bij de nationale Bossenstrategie, met vergelijkbare aandacht en doelen voor
thema’s als biodiversiteit, klimaatadaptatie en -mitigatie en bosuitbreiding. Veel
voorstellen, ambities en instrumenten in de EU-bossenstrategie komen voort uit andere
beleidstrajecten, die aandacht hebben voor deelaspecten van het bos, zoals de EU-Biodiversiteitsstrategie,
de herziening van de LULUCF-verordening en de Richtlijn Hernieuwbare Energie. Het
kabinet hecht groot belang aan coherentie tussen deze aparte instrumenten en zal erop
toezien dat dit gewaarborgd wordt. Dit geldt tevens voor het wetgevingsvoorstel van
de Commissie dat later dit jaar wordt verwacht aangaande het vermijden dan wel het
minimaliseren van het op de EU interne markt brengen van producten die gerelateerd
zijn aan ontbossing of bosdegradatie.

Zoals eerder aangegeven in het BNC fiche over de EU-biodiversiteitstrategie18 steunt het kabinet de voornemens om tot 2030 3 miljard bomen te planten en om alle
resterende «oerbossen» en primaire bossen in Europa maximaal te beschermen. De Nederlandse
inzet zal minimaal bestaan uit de 18.000 hectare waar het kabinet zich in de nationale
Bossenstrategie aan heeft gecommitteerd.

De Commissie tracht met de strategie een nieuwe balans te vinden tussen het beschermen
en herstellen van de biodiversiteit enerzijds en het vergroten van de mogelijkheden
voor klimaatmitigatie en rurale economieën anderzijds. Sommige belangrijke definities,
met name van belang voor het beheer van bossen, zijn in de strategie echter nog niet
uitgewerkt en worden pas later verwacht. Onder andere de definitie van oerbossen en
primaire bossen dient voldoende waarborgen te leveren dat belangrijke Europese bossen
beter beschermd worden. Ook een nieuwe definitie van duurzaam bosbeheer die de Commissie
voorstaat is nog niet vastgesteld. Het kabinet acht dergelijke definities van belang
voor het concretiseren van de voorgestelde doelstelling in de strategie. Het is verder
van belang dat bij de uitwerking van deze definities aansluiting wordt gezocht bij
bestaande internationale uitgangspunten en criteria, om dubbele standaarden te voorkomen.
Het kabinet beoordeelt het als positief dat wordt voorgesteld om per lidstaat strategieën
voor de komende 10, 30 en 50 jaar op te stellen, om samenhang aan te brengen in de
veelal zeer verschillende situaties van lidstaten.

Het wetgevingsvoorstel om monitoring van bossen op EU-niveau te uniformeren, heeft
de potentie om effectiever en efficiënter data te vergaren en deze in te zetten voor
grens overstijgende doelen. De eerste beoordeling daarvan is positief. Ook de inzet
van Copernicus-producten wordt in dit kader gesteund. Copernicus is het aardobservatieprogramma
van de Europese Unie, dat satellietgegevens gebruikt om bossen en de veranderingen
daarin in kaart te brengen. Het is een belangrijke schakel in het realiseren van de
doelen uit de strategie en aanpalende initiatieven zoals de herziening van de RED
en LULUCF. Wel is het van belang dat koppelingen worden gemaakt met reeds bestaande
internationale monitorings- en rapportagetrajecten en -eisen, zoals die van de Voedsel-
en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) en de Europese economische commissie
van de Verenigde Naties (UNECE). Ook is het van belang dat de monitoring doelmatig
is en geen (significante) extra administratieve last voor de beheerder en overheden
vormt.

Het voorstel om bestaande EU-wet- en regelgeving beter te implementeren en te handhaven,
is van belang om de stappen te kunnen zetten die de Commissie voorstelt. Met name
wanneer het gaat om het voorkomen van afwenteling op gebieden buiten de EU. De aangescherpte
doelstellingen voor het beschermen van Europese bossen en het vergroten van de koolstofput,
zullen, zeker op de korte termijn, ten kosten gaan van de houtproductie. Het ontbreekt
echter nog aan concrete voorstellen om te voorkomen dat deze productie zal verschuiven
naar derde landen. Het kabinet ziet graag dat de Commissie dergelijke concrete voorstellen
zo spoedig mogelijk ontwikkeld.

Ten slotte ziet het kabinet graag dat de Commissie een afwegingskader ontwikkelt gebaseerd
op een impact assessment, voor het gebruik van bossen voor biodiversiteit, klimaat
en biogrondstoffengebruik in een circulaire economie op EU-niveau, de effecten daarvan
op de bossen buiten de EU en welke rol lidstaten daarin kunnen spelen. Deze doelen
lijken elkaar nu te bijten, zoals bij het voorbeeld over de afwenteling op gebieden
buiten de EU in de voorgaande alinea, zonder dat de consequenties in kaart zijn gebracht.

Gevolgen voor de brede welvaart

De Tweede Kamer verzoekt met de gewijzigde motie van het lid Van Raan19 om bij voorstellen voortkomend uit de Green Deal rekening te houden met welvaart
in brede zin. Het kabinet kijkt bij welvaart in brede zin naar vier aspecten: kwaliteit
van leven voor huidige generaties, kapitaalvoorraden voor latere generaties, grensoverschrijdende
effecten en de verdeling van kosten en baten. Het kabinet beoordeelt de effecten van
het Commissievoorstel op alle vier de aspecten positief. Ten aanzien van kwaliteit
van leven voor huidige generaties voorziet het kabinet positieve effecten doordat
het voorstel bijdraagt aan een verbetering van de groene leefomgeving en de bescherming
van waardevol bos. Ten aanzien van kapitaalvoorraden voor latere generaties ziet het
kabinet positieve effecten, omdat het voorstel bijdraagt aan het behoud en de uitbreiding
van bossen en daarmee het tegengaan van de effecten van klimaatverandering, alsmede
aan het herstel en behoud van biodiversiteit. Ten aanzien van grensoverschrijdende
effecten ziet het kabinet positieve effect voor de geloofwaardigheid van de EU, die
zich internationaal uitspreekt voor het tegengaan van ontbossing en het behoud van
primair bos en met dit voorstel een voortrekkersrol aanneemt. Ten aanzien van de verdeling
van kosten en baten, ziet het kabinet dat met dit voorstel de maatschappelijke baten
van bos, zoals koolstofvastlegging en biodiversiteit, geïnternaliseerd worden in bestaande
EU-financiering, waarmee de doelen op lidstaatniveau behaald kunnen worden en de kosten
grotendeels uit publieke middelen gedekt worden.

c) Eerste inschatting van krachtenveld

De lidstaten met een lange bosbouwtraditie hebben kritiek geuit op de (concept)strategie
omdat er te weinig aandacht zou zijn voor de multifunctionele rol die bossen vervullen,
in het bijzonder als het gaat om de sociaaleconomische functies (lokale energievoorziening
en houtproductie). Een aantal maatregelen in de strategie lijkt beperkend te zijn
voor de houtoogst. Vooral de nog vast te stellen definitie van oerbossen en primaire
bossen zal voor een aantal lidstaten in Oost-Europa en Scandinavië op bezwaren stuiten,
omdat houtoogst in deze bossen onmogelijk wordt en dit mogelijk ook gevolgen heeft
voor aanpalende gebieden. Ook de definitie van wat duurzaam bosbeheer is of moet zijn,
is al jaren onderwerp van debat en ligt gevoelig. Tegelijkertijd spreken de EU en
de lidstaten die zich inzetten om mondiale ontbossing een halt toe te roepen, zoals
Nederland, zich internationaal expliciet uit voor het behoud van primair bos elders
in de wereld, waardoor de exploitatie van primaire bossen binnen Europa een groot
risico vormt voor de geloofwaardigheid van de EU.

Centraal in de krachtenvelddiscussie blijft het vraagstuk waar de bevoegdheid van
de Commissie eindigt en waar die van de lidstaten begint. Bossen in de EU-lidstaten
zijn divers, maar ook de lokale wensen wat betreft functievervulling zijn divers.
Om die reden hechten veel lidstaten eraan dat overkoepelend bosbeleid een bevoegdheid
van de lidstaten blijft. In de mededeling zijn veel maatregelen en voorstellen opgenomen
waarbij de Commissie streeft naar een meer gecoördineerde en coherente aanpak voor
de Europese bossen.

Het Europees Parlement heeft in oktober 2020 haar wensen uitgesproken in de resolutie
The European Forest Strategy – The Way Forward20. De daarin gestelde doelstellingen zijn overgenomen in de strategie, maar het Europees
Parlement zal naar verwachting kritisch zijn op de mogelijkheden die de Commissie
heeft opgenomen om deze doelen, zoals het herstel na calamiteiten en het voorkomen
hiervan of de toepassing van duurzaam bosbeheer, te financieren.

4. Grondhouding ten aanzien van bevoegdheid, subsidiariteit, proportionaliteit, financiële
gevolgen en gevolgen voor regeldruk, concurrentiekracht en geopolitieke aspecten

a) Bevoegdheid

De grondhouding ten opzichte van de bevoegdheid is positief. De mededeling raakt aan
verschillende beleidsterreinen van de Unie, te weten aan landbouw, milieu en energie.
Op deze terreinen heeft de EU een met de lidstaten gedeelde bevoegdheid (artikel 4,
tweede lid, onderdelen d), e), i) VWEU). Ook heeft de mededeling betrekking op het
gebied van de gemeenschappelijke handelspolitiek. Op dit terrein heeft de EU een exclusieve
bevoegdheid (artikel 3 eerste lid, onderdeel e, VWEU). Tot slot ziet de mededeling
op het terrein van onderzoek en technologische ontwikkeling. Op dit terrein is sprake
van een parallelle bevoegdheid van de EU en de lidstaten. De uitoefening van deze
laatste EU-bevoegdheid belet de lidstaten niet hun eigen bevoegdheid uit te oefenen
(artikel 4, derde lid, VWEU).

b) Subsidiariteit

Ten aanzien van de subsidiariteit heeft het kabinet een positieve grondhouding. De
mededeling omvat vooral voorstellen omtrent EU-inspanningen op het gebied van bescherming, uitbreiding en herstel van bos in de EU, met
het oog op het realiseren van de doelen in de Europese Green Deal. Ter realisatie van deze doelstellingen is optreden op EU-niveau gerechtvaardigd.
Het kabinet is van mening dat optreden op EU-niveau ertoe kan leiden dat de voortrekkersrol
en de overtuigingskracht van de EU in mondiale onderhandelingen over natuurbescherming
worden versterkt. Het kabinet is daarnaast van oordeel dat het verbeteren van beleidscoherentie
en het up-to-date brengen van het bossenbeleid met de nieuwe klimaat- en biodiversiteitsdoelstellingen,
zinvol zijn om op EU-niveau vorm te geven aan het realiseren van doelstellingen die
het lidstaatniveau overstijgen. Zowel klimaatverandering, de transitie naar een circulaire
economie als de biodiversiteitscrisis kunnen niet op lidstaatniveau alleen worden
opgelost. Gelet op het bovenstaande concludeert het kabinet dat een gecoördineerde
strategische aanpak van de EU om de nieuwe klimaat- en biodiversiteitsdoelstellingen
te halen een meerwaarde heeft ten opzichte van alleen maatregelen door de afzonderlijke
lidstaten, waardoor optreden op EU-niveau gerechtvaardigd is.

c) Proportionaliteit

De grondhouding ten aanzien van de proportionaliteit van de mededeling is positief.
De voorgestelde instrumenten, zoals bosuitbreiding of striktere bescherming van oerbossen,
om enerzijds tot een hogere koolstofvastlegging te komen en anderzijds de biodiversiteit
in Europese bossen te herstellen en te beschermen, zijn inhoudelijk een logische invulling
voor de gestelde doelen en dus geschikt om de doelen te bereiken. Hiermee wordt namelijk
een hogere vastlegging van koolstof gerealiseerd, nieuwe uitstoot van koolstof vermeden
en wordt de biodiversiteit en duurzame winning van hout en duurzaam gebruik van bossen
bevorderd. Door bosuitbreiding wordt extra koolstof vastgelegd, hetgeen bijdraagt
aan de klimaatdoelstellingen en door betere bescherming van oerbossen worden nieuwe
emissies van CO2 vermeden en de biodiversiteit beschermd. Tot slot draagt het ook bij een duurzame
en economisch verantwoorde exploitatie van bossen. Bovendien gaan deze instrumenten
niet verder dan noodzakelijk, omdat de voorgestelde maatregelen vooral stimuleren
en bevorderend van karakter zijn en dus naar hun aard niet verder gaan dan maatschappelijk
gewenst is. Het gaat dan om het duurzaam gebruik van bossen bevorderen door stimuleringsmaatregelen,
innovatie, labelling, opleiding en kennisverspreiding over duurzame exploitatie van
bossen ook los van houtproductie, het stimuleren van het verlenen van ecosysteemdiensten
en het aanscherpen van definities van oerbos. Meer dwingende of bindende instrumenten
zoals een aangekondigd voorstel voor een bindend instrument voor ecosysteemherstel,
zien ook weer op het financieel stimuleren van dit herstel.

Ook het in de strategie aangekondigde wetsvoorstel omtrent monitoring van bossen is
geschikt om de gestelde doelen te bereiken, gezien het belang van een uniform beeld
van de Europese bossen voor de doelen voor klimaat, biodiversiteit en een circulaire
economie. Zonder uniform beeld van de Europese bossen is overkoepelend en coherent
beleid op de gedeelde bevoegdheden tussen EU en lidstaten al langer moeilijk in te
vullen. Het optreden gaat hierbij niet verder dan noodzakelijk, omdat het wetsvoorstel
enkel ziet op het verzamelen en aggregeren van data op grond waarvan bovengenoemde
stimulerings- en ondersteuningsmaatregelen kunnen worden ingezet. Het is ook een middel
om coördinatie tussen lidstaten en regionale overheden van die lidstaten te bevorderen
en ondersteunt de rapportages die nodig zijn onder bijv. de internationale klimaatafspraken.

d) Financiële gevolgen

De mededeling doet diverse voorstellen voor het gebruiken van bestaande EU-financiering,
waaronder het GLB, Cohesion Policy, LIFE, Horizon Europe, EU crossborder cooperation
programs (Interreg), om de voorgestelde doelen uit de strategie op lidstaatniveau
te financieren. De voorstellen zijn nog niet concreet genoeg om te bepalen of deze
financiële bronnen ook door Nederland in voldoende mate kunnen worden benut. Daarnaast
betekent gebruik van sommige financieringsstromen (GLB, Interreg) voor de EU-bossenstrategie,
dat dit ten koste gaat van andere Nederlandse beleidsdoelen. De mededeling rekent
voor het aanplanten van 3 miljard bomen op vrijwillige toezeggingen, waardoor hier
vooralsnog geen nieuwe verplichtingen mee gemoeid zijn. Wel zijn de geschatte kosten
die de Commissie hanteert fors te laag, waardoor kansen voor cofinanciering voor Nederland
vanuit EU-middelen naar verwachting geringer worden. In de annex bij de strategie
wordt een overzicht gegeven van de potentie voor nieuw bos in de verschillende lidstaten.
De potentie voor Nederland wordt hier ingeschat op 11.000 hectare, hetgeen minder
is dan de 18.000 hectare uit de nationale Bossenstrategie waaraan Rijk en provincies
zich minimaal hebben gecommitteerd voor de periode tot en met 2030. Additionele eisen
voortkomend uit een EU-monitoringskader, kunnen voor hogere kosten zorgen voor de
reeds bestaande monitoring die Nederland uitvoert.

Het kabinet is van mening dat de benodigde EU-middelen gevonden dienen te worden binnen
de in de Raad afgesproken financiële kaders van de EU-begroting 2021–2027 en dat deze
moeten passen bij een prudente ontwikkeling van de jaarbegroting.

De precieze budgettaire gevolgen van het pakket zijn in deze fase nog niet bekend,
en afhankelijk van verdere Europese besluitvorming en nationale politieke keuzes bij
de uitwerking. Deze gevolgen zullen, als zij duidelijk in beeld zijn, door een volgend
kabinet moeten worden bezien, idealiter in samenhang met verdere besluitvorming over
nationaal klimaatbeleid en rekening houdend met sectoren met een grote transitieopgave
en hun internationale concurrentiepositie, en conform de regels van budgetdiscipline
ingepast op de begroting van het beleidsverantwoordelijke departement.

e) Gevolgen voor regeldruk, concurrentiekracht en geopolitieke aspecten

In de mededeling zijn geen concrete voorstellen gedaan waaruit thans concrete gevolgen
voor regeldruk zijn af te leiden. Uitwerking van sommige voorstellen kan eventueel
wel regeldrukeffecten hebben. Aanscherping van de monitoringseisen dient niet te leiden
tot (significant) hogere administratieve lasten voor beheerders. Er is geen «Impact
assessment» gemaakt voor de gehele strategie. Specifieke wetgevingsvoorstellen van
de Europese Commissie die elders zijn aangekondigd, maar ook bijdragen aan de doelen
van de EU-Bossenstrategie, worden op het geëigende moment op de regeldrukaspecten,
het effect op administratieve lasten en de concurrentiekracht beoordeeld. Voor deze
wetgevingsvoorstellen is een impact assessment aangekondigd. De mededeling vormt een
belangrijk onderdeel van het bredere pakket aan klimaatmaatregelen van de EU Green Deal waarmee de EU internationaal een voortrekkersrol op zich heeft genomen. De bescherming
van primair bos binnen de EU is daarbij cruciaal voor de geloofwaardigheid van de
EU ten aanzien van het stoppen van ontbossing elders in de wereld. Het hogere ambitieniveau
draagt ten slotte sterk bij aan de nationale en Europese klimaatdiplomatie, doordat
het toont dat Nederland en de EU grote slagen willen maken en zich in willen spannen
voor het oplossen van mondiale problemen. Een belangrijk signaal met name voor de
ontwikkelingslanden, waar de impact van klimaatverandering disproportioneel wordt
gevoeld.