Brief regering : Appreciatie voortgangsrapportage 2020 Invest-NL

Nr. 37 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 29 juni 2021

Hierbij bied ik u mede namens de Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat
de voortgangsrapportage 2020 van Invest-NL aan1.

Start Invest-NL

In 2020 heeft Invest-NL een start kunnen maken met de inrichting van haar ontwikkel-
en investeringsactiviteiten gericht op ondernemingen in transitiedomeinen en in de
doorgroei van mkb en start- en scale-ups. Binnen de kaders van de wet en de aanvullende
overeenkomst, heeft Invest-NL haar eigen strategie geformuleerd waarbij vanaf de start
prioriteit is gegeven aan de klimaat- en energietransitie, circulaire economie en
het financieren van jonge, snelgroeiende en innovatieve bedrijven (scale-ups).

In de aanvullende overeenkomst die de Staat met Invest-NL heeft afgesloten is afgesproken
dat Invest-NL na afloop van elk boekjaar een voortgangsrapportage opstelt die inzicht
biedt in de mate waarin de activiteiten van Invest-NL vallen binnen de afgesproken
doeleinden en investeringsdomeinen, en voldoen aan de beoogde resultaten die met Invest-NL
zijn afgesproken. Tijdens de wetsbehandeling van de machtigingswet voor de oprichting
van Invest-NL is toegezegd dat u deze jaarlijks ontvangt.2

Met deze brief bied ik uw Kamer deze voortgangsrapportage aan. Deze rapportage bouwt
voort op het jaarverslag over 2020 dat Invest-NL zelf op 1 juni jl. heeft gepubliceerd.
Het jaarverslag van Invest-NL is gelijktijdig met het Jaarverslag Beheer Staatsdeelnemingen
2020 (Kamerstuk 28 165, nr. 353) door de Minister van Financiën aan het parlement aangeboden.

Voortgang werkzaamheden Invest-NL

Invest-NL heeft een ontwikkelings- en een investeringstak. De ontwikkelingstak (Business
Development) heeft als doel om proposities te begeleiden, marktonderzoek te doen en
financieringsinstrumenten te ontwikkelen. De investeringstak (Capital) verstrekt daadwerkelijk
financieringen aan individuele bedrijven of investeringsfondsen. Hieronder wordt per
tak op de activiteiten en resultaten ingegaan.

i. Investeringsactiviteiten

De investeringstak van Invest-NL heeft als doel het direct en indirect investeren
in en financieren van ondernemingen. De vraag uit de markt voor financiering door
Invest-NL is in 2020 hoog gebleken. In 2020 heeft de instelling 422 investeringsaanvragen
ontvangen en is er voor € 241 miljoen aan financieringen gecommitteerd, verspreid
over diverse investeringsdomeinen en ook met een variëteit aan zowel directe als indirecte
investeringen (zie tabel 1 voor een overzicht van de investeringen). Waar mogelijk
en verantwoord is doorverwezen naar andere instanties wanneer een investeringsvraag
niet kon worden gehonoreerd. Vrijwel alle investeringsaanvragen hebben betrekking
op het mkb of op fondsen die zijn gericht op mkb-financiering.

Tabel 1 – Portefeuille Invest-NL ultimo 2020

Investering

Instrument

Investeringsdomein

Omschrijving

Uitgekeerd bedrag

Gecommitteerd bedrag

EclecticIQ

Aandelenbelang

Cybersecurity

Ontwikkeling van cyber threat intelligence technologie

€ 4.000.000

€ 4.000.000

Nearfield Instruments

Aandelenbelang

High tech

Ontwikkeling van chip metrologie

€ 3.500.000

€ 3.500.000

Vicentra

Converteerbare lening

Life-sciences & health

Ontwikkeling van een innovatieve insulinepomp

€ 2.800.000

€ 4.000.000

Duurzaam MKB Fonds

Lening

Fondsen voor MKB financiering

Private debt fonds voor het duurzame mkb

€ 100.000

€ 5.000.000

Co-Investment vehicle

Fondsmandaat

Doorgroei start & scale ups

Faciliteit voor het overbruggen van de «valley of death»

€ 15.000.000

€ 50.000.000

Protix

Converteerbare lening

Agrotechniek

Ontwikkeling van plantaardig diervoeding

–

€ 7.500.000

Dutch Future Fund

Fondsmandaat

Dorgroei start- en scale ups

Faciliteit voor het versterken van het venture capital ecosysteem

–

€ 150.000.000

ETFF-garanties1

Garanties

Duurzaamheid

Faciliteit voor energiebesparings-

projecten

–

€ 10.300.000

EIF-aandelen belang

Aandelenbelang

 
 

€ 2.211.190

€ 6.211.190

 
 
 
 

€ 27.611.190

€ 240.511.190

X Noot

1

Betreft 2 investeringen

Met de investeringen van Invest-NL is, op basis van de uitkeringen in 2020, € 58 miljoen
aan kapitaal van andere investeerders gemobiliseerd (crowding in). Naar verwachting zal dit bedrag nog aanzienlijk toenemen als ook de gecommitteerde
financieringen tot uitkering komen. Het kabinet vindt het van belang dat Invest-NL
in zijn werkzaamheden additioneel aan de markt opereert en daarbij bewerkstelligt
dat andere private partijen (mee)investeren. Het voordeel van deze werkwijze is dat
financiering door Invest-NL complementair is aan het bestaande aanbod op de markt.

Dit is tegelijkertijd ook één van de belangrijkste redenen waarom Invest-NL een groot
deel van de financieringsaanvragen niet heeft kunnen honoreren. Als de markt zelf
kan financieren, is er geen rol voor Invest-NL en wordt er doorverwezen naar andere
(markt)partijen. Daarnaast moet sprake zijn van een in principe renderende investering
die past bij de gekozen investeringsfocus en gebieden waarin Invest-NL voldoende expertise
opgebouwd heeft. Ook dat maakt dat niet alle aanvragen in het afgelopen jaar gehonoreerd
konden worden door Invest-NL.

Invest-NL geeft aan dat de investeringskennis en het aantal investeringen in 2021
verder worden uitgebouwd. Naar huidig inzicht verwacht de organisatie de € 1,7 miljard
investeringskapitaal over een periode van 5 tot 7 jaar in te zetten. Dit komt neer
op gemiddeld € 240 tot € 330 miljoen per jaar.

ii. Ontwikkelactiviteiten

De activiteiten van Business Development zijn divers van aard en beogen bij te dragen
aan het oplossen van financieringsknelpunten. De activiteiten bestaan uit het uitvoeren
van marktonderzoeken, het begeleiden van proposities en het ontwikkelen van financieringsinstrumenten
(productontwikkeling). Alle activiteiten van Business Development liggen binnen de
strategische focus van de instelling: klimaat en energietransitie, circulaire economie
en het financieren van jonge snelgroeiende innovatieve bedrijven (start- en scale-ups).
Door de diversiteit aan activiteiten en doordat de bijdrage van Business Development
aan het oplossen van een financieringsknelpunt vaak indirect is, is het niet mogelijk
de impact van Business Development kwantitatief weer te geven. In tabel 2 treft u
een overzicht aan van de afgeronde projecten.

Tabel 2 – Afgeronde projecten Business Development ultimo 2020

Categorie

Project

Productontwikkeling

– TOPPS

– Roms Range Extender

– Dutch Future Fund

– First Time Right Facility

Propositiebegeleiding

– E-waste recycling

– Ondergrondse waterkrachtcentrale

– Biodegradable Plastics

– Verkenning van de verduurzamings- opgave in de binnenscheepvaart (regierol consortium
bio methanol)

– Ontwikkeling van laadinfrastructuur

Marktonderzoek

– Marktonderzoek Wind op Zee

– Kansen voor thermische opslagsystemen

– Marktonderzoek warmteopslag

– Foodvalley 2030

– Circular Service Platform

– Verduurzaming VVE

– Warmte ontwikkeling Rotterdam

– Circular@Scale

Een deel van de ontwikkelde financieringsinstrumenten heeft Invest-NL samen met het
Ministerie van EZK en/of de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s)ontwikkeld
(TOPPS, ROMS Range Extender en het Dutch Future Fund) en ziet toe op de ondersteuning
van start- en scale-ups. Naast deze instrumenten is uw Kamer in de brief van 21 april
geïnformeerd over het Deep Tech fonds (DTF) en het DACI-fonds voor alternatieve financiers
voor het mkb die samen met Invest-NL worden ontwikkeld.3

Investeringen op het gebied van klimaat en de energietransitie

Tijdens het debat over het Nationaal Groeifonds heeft de toenmalig Minister voor Economische
Zaken en Klimaat uw Kamer toegezegd om in deze appreciatie ook in te gaan op de lessen
die geleerd zijn wat betreft investeringen van Invest-NL op het gebied van klimaat
en de energietransitie.4

Hoewel er een pijplijn aan investeringen is opgebouwd en dit jaar al meer investeringen
op het gebied van klimaat en de energietransitie plaatsvinden, ziet Invest-NL ook
een aantal knelpunten bij het realiseren van investeringsprojecten die passen binnen
de strategische focus van klimaat, energietransitie en circulaire economie. Zo is
voor veel energieprojecten vanwege de omvang van de benodigde investering vaak de
inzet van meerdere partijen nodig om in de financiering te kunnen voorzien, worden
investeringsproposities vaak gekenmerkt door veel betrokken (publieke en private)
stakeholders en zijn ze complex van aard. Dit vergt een lange voorbereidingstijd voor
de ontwikkeling van een levensvatbare business case. Daarbij is het soms ook nog onzeker
of er een rol is weggelegd voor Invest-NL bij vervolg financieringsrondes. Bovendien
is soms subsidie nodig vanwege een onrendabele top in de vorm van aanloopverliezen
in de opstartfase van innovatieve projecten.

Juist vanwege de gesignaleerde knelpunten voorzie ik een toegevoegde waarde voor Invest-NL.
De instelling kan als staatsdeelneming een zekere signaalfunctie vervullen richting
de betrokken publieke stakeholders. Dit draagt bij aan het creëren van de juiste dialoog
tussen ondernemers, investeerders en de overheid. Ook kan Invest-NL een regierol spelen
bij projecten met een hoger risicoprofiel en of langere looptijden waarbij de Europese
Commissie via de EIB of rechtstreeks via een National Promotional Institution operationele
en financiële risico’s kan delen met betrokken lokale publieke en private partijen.
Voor projecten waarvoor toegang tot Europese en eigen nationale subsidieprogramma’s
nodig zijn voor het mitigeren van de onrendabele top, heeft Invest-NL een samenwerking
met onder andere RVO en doorloopt het een accreditatieproces bij de EIB-groep. De
ontwikkelingstak van Invest-NL is er voor projecten waarbij er nog het nodige voorbereidende
werk te doen is aan het klaarmaken van deze projecten voor investeerders. Door juist
te zorgen voor «crowding in» van particuliere financiering door Invest-NL, ontstaat
een «toets van de markt» op de levensvatbaarheid. Ik blijf met Invest-NL in gesprek
over de benodigde investeringen in klimaat en de rol van Invest-NL daarbinnen, en
de rol en bijdrage van andere publieke en private partijen.

Impact

Invest-NL voert een impact beleid waarbij alle business development en capital activiteiten
ook worden beoordeeld op welke impact ermee gerealiseerd kan worden. De belangrijkste
indicatoren waarlangs Invest-NL haar impact wil meten zijn in lijn met de strategische
focus: namelijk de vermeden CO2 door investeringen, de R&D-impact van investeringen en de gecreëerde werkgelegenheid
in FTE. De voortgangsrapportage en het jaarverslag gaan hier nader op in. In de komende
periode wordt hiervoor door Invest-NL een uitgebreider raamwerk ontwikkeld, om nog
preciezer aan te geven wat de maatschappelijke impact is van haar inspanningen op
de ontwikkelings- en investeringsactiviteiten. Diversiteit wordt onder meer bevorderd
door de aansluiting van Invest-NL bij FundRight.

Slot

Het feit dat Invest-NL in de eerste vijf maanden van 2021 al net zo veel financieringen
heeft afgesloten als in het kalenderjaar 2020 stemt mij positief en geeft aan dat
Invest-NL na het opstarten in staat is geweest het tempo op te schroeven. Ik kijk
daarom vol verwachting vooruit naar een verdere bijdrage van Invest-NL bij de totstandkoming
van financiering voor duurzame en innovatieve ondernemingen en projecten in Nederland.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat, S.A. Blok