Brief regering : Beëindiging verdrag ter voorkoming van dubbele belasting Nederland-Rusland

Nr. 278 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 7 juni 2021

Ik heb van de Russische Federatie het bericht gekregen dat het verdrag ter voorkoming
van dubbele belastingen eenzijdig wordt opgezegd. Ik informeer uw Kamer middels deze
brief over de gang van zaken en de gevolgen van dit besluit1.

Aanleiding

Nederland is sinds 2014 in onderhandeling met de Russische Federatie over een (reguliere)
gedeeltelijke herziening van het verdrag ter voorkoming van dubbele belasting. Ofschoon
in januari 2020 ambtelijke overeenstemming werd bereikt over de gedeeltelijke herziening
van het belastingverdrag, met daarin ook afspraken om belastingontwijking te voorkomen,
benaderde de Russische Federatie Nederland in augustus 2020 om de op ambtelijk niveau
uitonderhandelde aanpassingen van het belastingverdrag op een aantal onderdelen te
herzien. De Russische Federatie heeft voorgesteld om onder het verdrag (hogere) bronbelastingen
te kunnen gaan heffen om zo meer belastinginkomsten te realiseren. Dit verzoek is
door de Russische Federatie aan meerdere landen gedaan, waarbij de selectie van de
landen zou zijn gebaseerd op de omvang van uitgaande dividend- en rentebetalingen
vanuit de Russische Federatie naar die landen. Rusland, heeft naast Nederland, ook
Cyprus, Malta en Luxemburg met hetzelfde verzoek benaderd. Deze drie landen hebben
(uiteindelijk) ingestemd met het Russische voorstel. Voor zover mij bekend zijn of
worden verder Zwitserland, Singapore en Hongkong benaderd.

Nederlandse appreciatie Russisch voorstel

Nederland is altijd bereid geweest om verdere afspraken te maken om belastingontwijking
tegen te gaan, maar het voorstel komt er in de kern op neer dat de Russische Federatie,
ook in gevallen waar geen sprake is van verdragsmisbruik, slechts bereid zou zijn
om verdragsvoordelen onder strenge voorwaarden toe te kennen aan beursgenoteerde bedrijven.
Eén van die voorwaarden is dat een beursgenoteerde vennootschap in Nederland een direct
aandelenbelang heeft in een dochtervennootschap in Rusland, of omgekeerd. Het ligt
in de rede dat niet alle beursgenoteerde bedrijven zonder meer aan alle voorwaarden
zullen (kunnen) voldoen. Bedrijven zonder beursnotering, bijvoorbeeld familiebedrijven,
zouden in het geheel niet meer in aanmerking komen voor verdragsvoordelen. Slechts
een zeer beperkt aantal belastingplichtigen zou dan nog in aanmerking komen voor de
verdragsvoordelen. Hiermee wordt onvoldoende rekening gehouden met de belangen van
het reële Nederlandse bedrijfsleven. Daar komt bij dat bedrijven in andere EU- landen
die eveneens actief zijn in Rusland niet te maken hebben met zulke dergelijke (ongebruikelijke)
hogere bronheffingen, waardoor het reële Nederlandse bedrijfsleven op achterstand
wordt gezet ten opzichte van het bedrijfsleven uit die landen.

Nederland heeft verschillende constructieve tegenvoorstellen gedaan gericht op het
bestrijden van belastingontwijking, bijvoorbeeld doorstroomactiviteiten, en tegelijkertijd
reële economische activiteiten te ontzien. Nederland heeft bijvoorbeeld naast een
principal purposes test (generieke antimisbruikbepaling) een strenge limitation on benefitsbepaling (specifieke
antimisbruikbepaling) voorgesteld. Deze regeling maakt het mogelijk om de toegang
tot het verdrag te beperken tot ondernemingen met reële economische activiteiten.
De Russische Federatie heeft Nederland te kennen gegeven dat het alleen mogelijk is
om dezelfde afspraken te maken zoals eerder met Cyprus, Malta en Luxemburg is werden
gemaakt. Er was geen sprake van enige onderhandelingsruimte. Nederland heeft meerdere
malen benadrukt dat deze landen niet een-op-een zijn te vergelijken met Nederland.
Een aanzienlijk deel van de Nederlandse investeringen betreft namelijk het (reële)
Nederlandse bedrijfsleven dat op grote schaal investeert en actief is in Rusland.
Gelet op alle voornoemde redenen is het voorstel van de Russische Federatie voor Nederland
niet acceptabel.

Gedurende de onderhandelingen is door mij, de Minister van Financiën, de Nederlandse
ambassade in Moskou, (vertegenwoordiging van) het Nederlandse bedrijfsleven en het
Russisch bedrijfsleven op diverse niveaus meerdere keren aan de Russische Federatie
kenbaar gemaakt dat de voorgestelde wijzigingen van het verdrag ter voorkoming van
dubbele belasting schadelijk zijn voor zowel Nederland als de Russische Federatie
en dat opzegging tot gevolg zal hebben dat de bilaterale investeringsrelatie geschaad
wordt. Al deze acties heeft de Russische Federatie uiteindelijk niet tot een ander
standpunt doen bewegen.

Gevolgen Russisch besluit beëindiging verdrag ter voorkoming van dubbele belasting

Het verdrag kan eenzijdig worden beëindigd met inachtneming van een opzegtermijn van
ten minste zes maanden voor het verstrijken van een kalenderjaar. Het verdrag is door
de Russische Federatie binnen deze termijn opgezegd en dit houdt in de praktijk in
dat de toepassing van het verdrag ter voorkoming van dubbele belasting met Rusland
per 1 januari 2022 wordt beëindigd.

Vanaf 1 januari 2022 zal dan onder omstandigheden een beroep op het Besluit voorkoming
dubbele belasting 2001 (Bvdb 2001) kunnen worden gedaan. Dit is een eenzijdige Nederlandse
regeling waarin voor aantal situaties, onder bepaalde voorwaarden, wordt voorkomen
dat belastingplichtigen die in Nederland wonen of gevestigd zijn (binnenlands belastingplichtigen)
over hetzelfde inkomen tweemaal belast worden, namelijk in Nederland en in een ander
land. Zo is bijvoorbeeld geregeld dat een Nederlandse ondernemer (natuurlijk persoon)
die winst realiseert met behulp van een buitenlandse vestiging (een vaste inrichting)
recht heeft op vrijstelling van deze winst of een Nederlandse werknemer die salaris
ontvangt voor werkzaamheden verricht in het buitenland, ook een vrijstelling geniet.
Daarnaast blijft voor bedrijven de vrijstelling voor buitenlandse ondernemingswinsten
(deelnemingsvrijstelling en objectvrijstelling) om dubbele (economische) belasting
te voorkomen, van toepassing.

Het belangrijkste gevolg van een verdragsloze situatie is dat Rusland (hogere) bronbelastingen
zal kunnen heffen op uitgaande dividend-, rente- en royaltybetalingen. In de tweede
plaats komen deze (hogere) bronbelastingen in relatie tot de Russische Federatie in
een verdragsloze situatie niet meer voor verrekening in aanmerking. Zonder een verdrag
ter voorkoming van dubbele belasting wordt in relatie tot de Russische Federatie namelijk
geen verrekening gegeven en zullen deze betalingen in beginsel zowel in Nederland
als in Rusland aan belastingheffing worden onderworpen (dubbele belastingheffing)2.

Vervolgstappen

Hoewel de opzegging van het verdrag door de Russische Federatie een stap in de verkeerde
richting is, is het geen onomkeerbare stap. Nederland en de Russische Federatie hebben
baat bij een goed functionerend verdrag ter voorkoming van dubbele belastingen. De
Nederlandse inzet blijft er daarom nog steeds op gericht om de dialoog te zoeken en
nog dit jaar tot een oplossing te komen.

Ik houd uw Kamer op de hoogte van relevante ontwikkelingen.

De Staatssecretaris van Financiën, J.A. Vijlbrief