Brief regering : Kabinetsappreciatie Mededeling Europese Commissie Eén Verenigd Front tegen Covid-19

Nr. 989
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 12 februari 2021

Op 19 januari 2021 heeft de Europese Commissie (CIE) een mededeling gepresenteerd
getiteld Eén verenigd front tegen Covid-19. De mededeling gaat enerzijds in op het
succes van de ontwikkeling van Covid-19 vaccins en de implementatie van vaccinatiestrategieën
en constateert anderzijds dat het aantal besmettingen onvoldoende afneemt. De mededeling
is bedoeld om in de EU met een gemeenschappelijk optreden de derde golf te lijf te
gaan. De CIE roept hierbij op tot het versnellen van het vaccinatieproces, het opvoeren
van testen en sequencing om verspreiding en nieuwe varianten te monitoren, het waarborgen
van de werking van de Interne Markt, en het tonen van mondiaal leiderschap en solidariteit.
In de mededeling wordt de gecoördineerde aanpak uiteengezet die de CIE hiervoor nodig
acht.

Met deze brief informeer ik uw Kamer over de kabinetsappreciatie aangaande genoemde
mededeling van de Europese Commissie. Omwille van een tijdige informatievoorziening
vervangt deze brief het BNC-fiche.

Inhoud voorstel

Het vaccinatieproces versnellen

Dit voorstel gaat in op het succes van de EU-vaccinatiestrategie ten aanzien van de
vooraankoop van de benodigde hoeveelheid vaccins. Het signaleert dat vaccinatiestrategieën
tussen lidstaten verschillen, maar benadrukt het belang van een snellere en efficiëntere
vaccinatie in alle lidstaten. De CIE wil lidstaten hierbij ondersteunen, onder andere
door te zorgen voor meer duidelijkheid omtrent de levering van de vaccins en door
te zorgen voor voldoende medische hulpmiddelen, benodigd voor het vaccinatieproces.

Om een ambitieuze vaccinatie-inspanning te bewerkstelligen, stelt de CIE twee concrete
doelen:

▪ Tegen maart 2021 moeten de lidstaten minimaal 80% van de zorgmedewerkers en mensen
ouder dan 80 jaar hebben gevaccineerd.

▪ In de zomer van 2021 moeten de lidstaten minimaal 70% van de volwassen bevolking hebben
gevaccineerd.

Om deze doelstellingen te bereiken erkent de CIE dat de aanvoer van vaccins omhoog
moet. De CIE en de Europese Investeringsbank (EIB) werken hiertoe samen met vaccinfabrikanten
om productiecapaciteit in de EU te maximaliseren en nieuwe contracten te sluiten.
Ook onderstreept de CIE het belang van wederzijdse erkenning van vaccinatie, mede
gelet op de noodzaak tot het monitoren van mogelijke neveneffecten. Tegelijk wordt
aangegeven dat het gebruik van vaccincertificaten voor andere doeleinden dan gezondheidsbescherming
te voorbarig is, dit geldt ook voor grensoverschrijdend gebruik van vaccinatiecertificaten.
De CIE wil wel samen met de lidstaten blijven werken aan vaccincertificaten die binnen
de EU worden erkend, overeenkomstig met de EU-wetgeving inzake gegevensbescherming,
met de potentie wereldwijd te kunnen worden gebruikt. Het eHealth netwerk zal de minimale
dataset definiëren, inclusief een unieke identificatiecode. De CIE geeft aan dat dit
werk eind januari 2021 voltooid moet zijn.

Het opvoeren van testen en sequencing

De CIE roept lidstaten op sequencing te verhogen naar 5 tot 10% van alle positieve
samples. Waar nodig kan het CIE of het Europees centrum voor ziektepreventie en bestrijding
(ECDC) lidstaten hierin bijstaan. De uitkomsten hiervan zouden moeten worden gedeeld
op EU-niveau. De CIE roept de lidstaten op de Raadsaanbeveling over sneltesten1 op te volgen, door een gezamenlijk kader af te spreken over het gebruik en de wederzijdse
erkenning van sneltesten en om te komen tot een gemeenschappelijke lijst van wederzijds
goed bevonden sneltesten. De CIE vraagt de lidstaten hun teststrategieën waar nodig
aan te passen aan de ontwikkelingen van de diverse mutaties.

Het waarborgen van de werking van de Interne Markt

De CIE benadrukt het belang van vrij verkeer van personen, goederen en diensten in
de Interne Markt. De CIE presenteert maatregelen zoals testen, isoleren, contactopsporing
en quarantaine als noodzakelijke instrumenten. Ook geeft ze aan dat alle niet-essentiële
reizen naar en van gebieden binnen de EU met een hoog risico sterk worden ontmoedigd
tot de epidemiologische situatie aanzienlijk is verbeterd. De CIE ziet het unilateraal
sluiten van grenzen, algemene reisverboden, het opschorten van vluchten en vervoer
over land en water, als niet gerechtvaardigde maatregelen die de Interne Markt te
veel schade toebrengen en daarom moeten worden voorkomen. Het belang van het systeem
van «Green Lanes» (om te zorgen dat essentiële goederen en levensmiddelen nog steeds
vervoerd kunnen worden) wordt extra onderstreept. Waar nodig moet quarantaine van
reizigers strikt worden gehandhaafd, met passende uitzonderingen voor reizigers met
een essentiële functie of behoefte.

Internationaal leiderschap en solidariteit tonen

De CIE benadrukt het belang van multilateralisme, internationale samenwerking, transparantie
en solidariteit. De ingezette internationale inspanningen via de "Team Europe»-aanpak,
heeft al geleid tot ondersteuning van partnerlanden met noodhulp voor humanitaire
behoeften, versterking van gezondheidssystemen en cruciale gezondheidsdiensten, en
ondersteuning van economische herstel en sociale ondersteuning. De CIE zal een EU-mechanisme
voor het delen van vaccins opzetten, waarmee het surplus aan vaccins in de EU efficiënt
kan worden ingezet voor derde landen, voornamelijk via de Covax-faciliteit.

Appreciatie

Het vaccinatieproces versnellen

Het kabinet ziet het belang van het snel uitrollen van de vaccinatiecampagne en zet
daar vol op in. De Nederlandse doelstellingen zijn breder dan de specifieke door de
CIE gestelde kwantitatieve doelstellingen. De Nederlandse vaccinatiestrategie zet
in op het voorkomen van zoveel mogelijk ziekte en sterfte en richt zich daarmee op
meerdere doelgroepen. De groep zorgverleners is een divers samengestelde groep en
om de gestelde doelen zo goed mogelijk te behalen wordt de groep van zorgmedewerkers
geprioriteerd en in verschillende fases gevaccineerd. Zorgmedewerkers in de directe
COVID-zorg, huisartsen en hun medewerkers die een cruciale functie invullen in de
directe COVID-spoedzorg en zorgmedewerkers van verpleeghuizen en kleinschalige woonvormen
zijn geprioriteerd bij de COVID-19 vaccinatie. Het kabinet zet zich in mensen, ouder
dan 80 jaar, uiterlijk in maart een eerste dosis van het vaccin te verstrekken. Het
kabinet zet zich er voor in ten minste 70% van de volwassen bevolking in de zomer
van 2021 te hebben gevaccineerd, mits dit met de levering van voldoende vaccins wordt
ondersteund.

Ten aanzien van de vaccinatiecertificaten is het tijdspad ambitieus. Het kabinet onderschrijft
dat over het gebruik van vaccinatiecertificaten en de mogelijke inzet hiervan voor
andere doeleinden dan de volksgezondheid pas kan worden besloten zodra er meer duidelijk
is over bepaalde factoren, waaronder hoe lang een vaccin beschermt en in welke mate.

Het opvoeren van testen en sequencing

Over het ophogen van sequencing (het bepalen welke variant van het virus is aangetroffen)
is het kabinet in beginsel positief. Er zijn momenteel meerdere (Europese) adviezen
over het aantal random geselecteerde monsters per week voor kiemsurveillance. Om te
komen tot een hogere en duurzame capaciteit schaalt het RIVM momenteel op. Daarbij
werkt zij samen met Dienst Testen, ErasmusMC en andere laboratoria. Met betrekking
tot (snel)testen sluit de mededeling aan bij de eerdere Raadsaanbeveling sneltesten,
het kabinet is hier positief over.

Het waarborgen van de werking van de interne markt

Het kabinet acht het waarborgen van de Interne Markt van groot belang, evenals het
behoud van de Green Lanes. Het kabinet ondersteunt de oproep van de Commissie tot
het sterk ontmoedigen van niet-essentiële reizen naar gebieden met een hoog risico.
Hoewel een vliegverbod een verregaande maatregel is, is het kabinet van mening dat
dit in specifieke gevallen noodzakelijk kan zijn voor gebieden waar de verspreiding
van nieuwe varianten hoog is. Zeker in het licht van de verspreiding van nieuwe varianten,
onderstreept het kabinet het belang van test- en quarantainemaatregelen voor reizigers
uit hoog risicogebieden. Het kabinet is van mening dat de vele uitzonderingscategorieën
voor essentiële reizen eerder moeten worden beperkt dan uitgebreid, de vitale sector
uitgezonderd. De inperking is niet van toepassing op inreizende professionals die
spoedeisende technische werkzaamheden verrichten voor de vitale sector die specialistische
kennis en fysieke aanwezigheid vereisen.

Internationaal leiderschap en solidariteit tonen

Het kabinet staat positief tegenover het initiatief om een EU Vaccine Sharing Mechanisme
op te zetten in samenwerking met de lidstaten en COVAX hiermee te steunen bij de organisatie
van vaccinatieprogramma’s in kwetsbare landen. De komende periode zal volgens de WHO
ca 28 mld USD bijeengebracht moeten worden ter dekking van de ACT-A uitgaven ter bestrijding
van de mondiale uitgaven. Voortzetting van het initiatief van de EU om deze middelen
mondiaal bijeen te brengen worden toegejuicht. Het kabinet heeft onlangs reeds 25
mln euro extra beschikbaar gesteld voor COVAX. Belangrijk hierbij is ook wanneer de
eerste vaccins beschikbaar komen voor dit initiatief. Wel is het noodzakelijk duidelijk
te definiëren wie daarbij welke rol heeft. In het licht van de voorgenomen activiteiten
van de G20 acht het kabinet het noodzakelijk dat op korte termijn duidelijk wordt
welke stappen er de komende periode ondernomen gaan worden.

Bevoegdheid, subsidiariteit, proportionaliteit

Het kabinet heeft een positieve grondhouding over de bevoegdheid van de mededeling.
Het betreft een mededeling op het terrein van de bescherming en verbetering van de
menselijke gezondheid. Op dit terrein is de EU bevoegd het optreden van de lidstaten
te ondersteunen, te coördineren of aan te vullen. Gelet op artikel 168 VWEU is de
Commissie bevoegd om terzake een dergelijke mededeling te doen.

Het kabinet heeft een positieve grondhouding over de subsidiariteit van de mededeling.
Vanwege het grensoverschrijdende karakter van de pandemie is het van toegevoegde waarde
dat op EU niveau maatregelen worden genomen, zoals voorgesteld in de mededeling, ten
aanzien van coördinatie, samenwerking, grensoverschrijdende informatie-uitwisseling,
het doen van een mededeling ten aanzien van (sub)nationaal beleid, en ondersteuning
van de lidstaten door de Commissie en EU-agentschappen wenselijk.

De grondhouding van het kabinet over de proportionaliteit is eveneens positief. Er
is sprake van een flexibele en gecoördineerde aanpak waarbij de Europese Commissie
en haar agentschappen de lidstaten adviseren.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
H.M. de Jonge