Brief regering : Overzicht budgettaire besluitvorming na Najaarsnota
35 570 Nota over de toestand van ’s Rijks Financiën
Nr. 56 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 27 januari 2021
Sinds de Najaarsnota (Kamerstuk 35 650, nr. 1) heeft er op verschillende beleidsterreinen besluitvorming plaatsgevonden. Over de
budgettaire gevolgen van deze besluitvorming is uw Kamer per brief en/of incidentele
suppletoire begroting geïnformeerd. Inmiddels is het kabinet demissionair. In deze
brief geef ik u een totaaloverzicht van deze eerder gemelde budgettaire gevolgen.
Paragraaf 1 geeft een overzicht van deze besluitvorming met betrekking tot de reguliere
uitgaven. Paragraaf 2 presenteert de besluitvorming over reguliere inkomsten van de
overheid. Recent heeft het kabinet ook besloten tot actualisering en uitbreiding van
het steun- en herstelpakket naar aanleiding van het coronavirus. Een actueel overzicht
hiervan is opgenomen in paragraaf 3.
Deze Kamerbrief bevat geen actualisatie van de raming van belastinginkomsten en autonome
uitgavenontwikkeling. Wel wordt een grove inschatting gemaakt van het effect van de
recent genomen besluiten over uitgaven op de EMU-schuld. Waarschijnlijk komt de schuld
dit jaar boven de 60% bbp uit. De inschatting in paragraaf 4 is grof omdat er op dit
moment geen actuele CPB-raming beschikbaar is die rekening houdt met de huidige contactbeperkende
maatregelen. De eerstvolgende CPB-raming, de CEP-raming, wordt eind maart verwacht.
In de Voorjaarsnota zal het kabinet het parlement daarom informeren met een integraal
beeld van inkomsten, EMU-saldo en EMU-schuld voor 2021 en latere jaren en voor 2020
in het Financieel Jaarverslag Rijk.
1. Besluitvorming reguliere uitgaven
Tabel 1 presenteert het overzicht van budgettaire gevolgen van besluitvorming aan
de uitgavenkant. Onder de tabel vindt u een toelichting op de verschillende posten.
Tabel 1. Overzicht besluitvorming reguliere uitgaven
in miljoenen euro (– is lagere uitgaven)
2021
2022
2023
2024
2025
2026
1. Kabinetsreactie parlementaire Onderzoekscommissie kinderopvang (POK) compensatie
ouders
876
353
2. Dienstverlening en informatiehuishouding (POK)
427
733
817
814
826
833
3. Kwijtschelden schulden (POK)
P.M.
4. Nationaal programma onderwijs na corona
P.M.
P.M.
P.M.
P.M.
P.M.
P.M.
5. Ventilatie scholen
130
130
6. Duurzame inzetbaarheid (pensioenakkoord)
100
– 100
7. Bestuurlijke afspraken versterking Groningen
67
144
198
298
220
220
8. Investeringspakket Curaçao, Aruba en Sint Maarten
73
90
69
69
78
78
9. Jeugd in coronatijd
20
10. Uitvoeringskosten BIK
P.M.
P.M.
11. Persoonlijke beschermingsmiddelen
2
2
2
2
2
2
12. Steunmaatregelen mobiliteitscluster/maakindustrie (Kamerbrief economische steun-
en herstelpakket)
P.M.
P.M.
P.M.
P.M.
13. Nog in te passen kasschuiven NJN
346
14. Vullen in=uit taakstelling
950
Totaal
2.861
1.452
1.216
1.083
1.126
1.133
1 en 2. Parlementaire Ondervraging Kinderopvang (POK)
Dit betreft het budgettair kader voor de kabinetsreactie op het rapport van de parlementaire
onderzoekscommissie kinderopvangtoeslag, opgebouwd uit compensatie voor de ouders
en verbetering van de informatiehuishouding.
3. Kwijtschelden schulden (POK)
Op 18 januari (Kamerstuk 31 066, nr. 773) is aan de Kamer gemeld dat de Belastingdienst en andere overheidsinstellingen de
schulden van de getroffen toeslagenhouders kwijtscheldt. Dit leidt tot minder ontvangsten
onder het uitgavenplafond. Op dit moment wordt de budgettaire omvang in beeld gebracht.
Op 26 januari is de motie van Kamerlid Wilders (Kamerstuk 35 510, nr. 7) aangenomen waarin het kabinet wordt verzocht om, indien nodig, de private schulden
van de slachtoffers kinderopvangtoeslag over te nemen, zodat ze de € 30.000 kunnen
behouden.
4. Nationaal Programma onderwijs na corona
Het kabinet heeft uw Kamer op 22 januari geïnformeerd over het onderwijs tijdens en
na de coronacrisis. Dit nationaal programma wordt de komende tijd verder uitgewerkt,
en voorzien van dekking.
5. Ventilatie schoolgebouwen
Dit betreft een reservering van het kabinet om gerichte investeringen mogelijk te
maken voor ventilatie. De middelen zijn gereserveerd voor het IBO Onderwijshuisvesting.
6. Duurzame inzetbaarheid pensioenakkoord (kasschuif)
In het steunpakketdebat (Handelingen II 2020/21, nr. 19, item 24) in oktober is naar aanleiding van de motie van de leden Asscher en Smeulders (Kamerstuk
35 420, nr. 111) een kasschuif voorgesteld om middelen uit het pensioenakkoord voor duurzame inzetbaarheid
naar voren te halen. De kasschuif moet nog worden ingepast onder het uitgavenplafond.
7. Bestuurlijke afspraken versterking Groningen
In november hebben MBZK en MEZK het akkoord op hoofdlijnen met de regio ‘Bestuursakkoord
versterking Groningen’ gepresenteerd. Het doel van dit akkoord is om bewoners rust,
duidelijkheid en voorspelbaarheid te bieden door de uitvoering van de versterkingsoperatie
te versnellen en beheersbaar te maken. De totale lasten van het akkoord op hoofdlijnen
bedragen voor het Rijk 1,42 mld. De regio draagt 100 mln. bij vanuit het Nationaal
Programma Groningen. De opgenomen reeks in bovenstaande tabel is een eerste inschatting
van de kasuitgaven per jaar. Momenteel wordt gewerkt aan een update van de meerjarige
raming voor de schadeafhandeling en de versterkingskosten. Uw Kamer zal dit jaar hier
verder over worden geïnformeerd.
8. Investeringspakket Curaçao, Aruba en Sint Maarten
Dit betreft de verwerking van het structurele deel van het investeringspakket voor
zowel Curaçao, Aruba als Sint Maarten. Het betreft maatregelen die zijn gericht op
o.a. het versterken van de rechtsstaat, ondersteuning van het bedrijfsleven en verbetering
van de onderwijshuisvesting.
9. Jeugd in coronatijd
Het kabinet maakt zich sterk voor jongeren en met een pakket 58,5 mln. aanvullende
middelen (naast middelen jeugdwerkloosheid, onderwijsachterstanden etc.) wil kabinet
een impuls geven aan gemeenten om samen met jongeren lokale organisaties en evenementensector
kleinschalige activiteiten (volledig corona-proof) te programmeren op het gebied van
cultuur, sport en andere zinvolle vrijetijdsbesteding. Veel gemeenten hebben sinds
de corona uitbraak goede ervaringen opgedaan om dit samen met jongeren te organiseren.
VWS en SZW leveren hiervoor dekking aan en daarnaast is er een generale bijdrage van
20 mln. in 2021.
10. Uitvoeringskosten BIK
In de MR van 18 september is afgesproken dat de uitvoeringskosten voor de BIK generaal
worden gedekt. Tijdens het reguliere VJN-loket van begin maart wordt een eerste tranche
van 10 mln. voor de uitvoeringskosten generaal toegevoegd aan de EZK-begroting voor
2021 en 5 mln. aan de FIN-begroting. De resterende geraamde uitvoeringskosten voor
2021 en 2022 worden tijdens de VJN-loket gereserveerd op de aanvullende post.
11. Persoonlijke beschermingsmiddelen (JenV)
In augustus 2019 is 69,3 mln. beschikbaar gesteld (plafondcorrectie coronamiddelen)
voor het aanleggen van een noodvoorraad persoonlijke beschermingsmiddelen. Voor de
structurele beheerskosten van deze voorraad (ca. 2mln.) is toen geen dekking voorzien.
Voorgesteld wordt om deze kosten in het voorjaar generaal in te passen. Hiertegenover
staat een incidentele meevaller (plafondcorrectie coronamiddelen) van ca. 40 mln.
omdat de kosten van de noodvoorraad fors lager blijken dan geraamd.
12. Steunmaatregelen mobiliteitscluster/maakindustrie
In de Kamerbrief over het economisch steunpakket van 21 januari is opgenomen dat er
een steunmaatregel wordt ingericht voor de Nederlandse automotive, luchtvaart en maritieme
industrie. Deze subsidie richt zich op R&D-projecten die op korte termijn kunnen starten,
met een looptijd van 3 tot 4 jaar.
13. Nog in te passen kasschuiven NJN
De kasschuiven die bij Najaarsnota zijn afgeboekt in 2020 moeten in het voorjaar nog
ingepast worden onder het uitgavenplafond.
14. Vullen in=uit taakstelling
Het resterende deel van onderuitputting die bij voorjaar is ingeboekt moet voor 2021
nog helemaal worden ingevuld.
2. Besluitvorming reguliere inkomsten
Naast de uitgaven zijn er ook enkele budgettaire gevolgen van besluitvorming aan de
inkomstenkant van de begroting. Tabel 2 geeft een overzicht hiervan. Daarnaast wordt
de maatregel inclusief dekking toegelicht.
Tabel 2. Overzicht besluitvorming inkomsten
in miljoenen euro (– is lagere inkomsten)
2021
2022
2023
2024
structureel
1. Incidentele verhoging vrijstelling schenkbelasting met 1.000 euro
– 5
2. Envelop aandelenopties
5
3. Verhogen doelmatigheidsgrenzen toeslagen
– 28
4. Aanpassen normpercentage zorgtoeslag
28
5. Wijzigen overdrachtsbelasting startersgrens
47
69
64
60
26
6. Uitzondering wooncoöperaties
– 1
– 1
– 1
– 1
– 1
7. Herijking Sofina-arrest inclusief tegenmaatregel
– 450
310
240
190
20
8. Vrijstelling taakoverdrachten tussen woningcorporaties[1]
– 7
– 7
– 7
– 7
– 7
9. Pensioen bedrag ineens
– 23
1. Verhogen vrijstelling schenkbelasting met 1.000 euro (amendement Lodders)1
In dit amendement wordt voor het jaar 2021 tijdelijk de bestaande vrijstellingen voor
kinderen en overige verkrijgers, na toepassing van de inflatiecorrectie verhoogd met
1.000 euro. Per 1 januari 2022 wordt de vrijstelling weer verlaagd met 1.000 euro.
2. Envelop aandelenopties
De tijdelijke verhoging van de schenkingsvrijstelling onder 1 wordt gedekt doordat
de envelop van 5 miljoen voor de aandelenopties niet per 2021 zal worden gebruikt
maar per 2022.
3. Verhogen doelmatigheidsgrenzen toeslagen (amendement Snels-Lodders)2
In het amendement wordt de doelmatigheidsgrens met 50 euro verhoogd naar 98 euro,
zodat het aantal terugvorderingen wordt teruggedrongen.
4. Aanpassen normpercentage zorgtoeslag
Het verhogen van de doelmatigheidsgrenzen bij de toeslagen wordt gedekt door het drempelinkomen
voor de zorgtoeslag met 0,03% te verhogen in 2021.
5. Wijzigen overdrachtsbelasting startersgrens (amendement Nijboer-Smeulders)3
Per 1 april 2021 is vereist dat aanspraak op de vrijstelling in de overdrachtsbelasting
mogelijk is indien de woningwaardegrens van 400.000 euro niet wordt overschreden.
6. Uitzondering wooncoöperaties (amendement Bruins)4
Het amendement beoogt om wooncoöperaties uit te zonderen van de verhoging van het
tarief van de overdrachtsbelasting naar 8% wanneer zij huizen van woningcorporaties
overkopen.
7. Herijking Sofina-arrest inclusief tegenmaatregel5
In de kamerbrief van 15 december 2020 bent u reeds geïnformeerd over de meevaller
in de dividend en kansspelbelasting door het Sofina-arrest. In het kort is de situatie
als volgt. In de Miljoenennota was sprake van een tekort van structureel 0,2 miljard
euro in het lastenkader doordat de zorgpremies lager uitvielen. De genoemde meevaller
bij de bovenstaande belastingen heeft ons in staat gesteld om het tekort in het lastenkader
op te lossen. Ondanks de inzet van deze meevaller is er geen sprake van een structurele
dekking voor de lagere zorgpremies. Deze tegenvaller door de lagere zorgpremies wordt
voor ongeveer drie jaar gedekt (totale opbrengst is 640 miljoen euro en zorgpremies
201 miljoen euro derving per jaar). Op deze wijze sluit het inkomstenkader weer in
2021.
8. Vrijstelling taakoverdrachten tussen woningcorporaties
Naar verwachting zal deze vrijstelling de komende jaren benut kunnen worden voor de
overdracht van circa 500 woningen per jaar. Deze vrijstelling levert de sector als
geheel daarmee een lastenverlichting op van ongeveer 7 miljoen euro per jaar. Dekking
daarvoor is gevonden in de vertraagde indexatie van de woningwaardegrens per 2023
in de overdrachtsbelasting.
9. Pensioen bedrag ineens6
In het pensioenakkoord is afgesproken dat vanaf 2022 10% van het pensioenvermogen
in één keer mag opnemen. Middels de motie Oomen-Ruijten in de Eerste Kamer is dit
beleid uitgesteld tot 2023. Dit leidt tot incidenteel € 23 miljoen minder belastinginkomsten
in 2022. De dekking wordt geregeld in het voorjaar.
Tot slot wordt er nog gewerkt aan het toeslagendossier en specifiek aan de kwijtschelding
van belastingschulden voor de gedupeerde ouders in het toeslagendossier. Uw beiden
Kamers zullen nog nader worden geïnformeerd over de precieze vormgeving en financiële
consequenties van het besluit.
Saldo Inkomstenkader
In de miljoenennota 2021 (Kamerstuk 35 570, nrs. 1 en 2) was er een tekort van 0,3 miljard euro in het inkomstenkader door een tegenvaller
op de zorgpremies van 0,2 miljard euro. Door de meevaller in de herijking van het
Sofina-arrest in te zetten voor de tegenvaller bij de zorgpremies, komt het inkomstenkader
in 2021 uit op een tekort van 0,1 miljard euro.
3. Steun- en herstelpakket corona
Gezien de uitzonderlijke situatie heeft het kabinet besloten dat het reguliere uitgavenplafond
niet geldt voor de uitgaven aan incidentele nood- en steunmaatregelen die in 2020
en 2021 nodig zijn. Dit betekent dat de extra uitgaven niet ten koste gaan van andere
uitgaven, maar dat ze zorgen voor een verslechtering van het EMU-saldo en een verhoging
van de EMU-schuld. Inclusief het maatregelenpakket van 21 januari jl. leidt het totaal
aan nood- en steunmaatregelen eind 2021 tot een verhoging van de EMU-schuld van bijna
75 miljard euro. In tabel 2 zijn de belangrijkste maatregelen weergegeven.
Tabel 3. Overzicht van budgettaire gevolgen steun- en herstelpakket corona
In miljoenen euro
2020
2021
waarvan aanvullingen 21 januari
Totaal
I. Uitgaven (EMU-relevant)
-
NOW1
13.563
9.904
1.350
23.467
TOZO
2.865
721
170
3.586
TVL/TOGS1
2.114
5.792
3.830
7.906
Zorg
5.960
5.369
160
11.329
Onderwijs
343
591
135
934
Gemeenten
856
622
340
1.478
Cultuur
340
258
9
598
Openbaar vervoer
821
500
1.321
Reserveringen AP
2.297
2.297
Overig
2.368
3.521
699
5.889
Subtotaal I
29.230
29.576
6.693
58.805
II. Fiscale maatregelen
0
Fiscale coronareserve
3.000
– 3.000
Gebruikelijk loon
978
565
600
1.543
Overig
441
480
295
921
Subtotaal II
4.419
– 1.955
895
2.464
Subtotaal uitgaven EMU-relevant (I+II)
33.649
27.621
7.588
61.269
III. Niet EMU-relevant
Leningen en garanties
2.272
1812
2.453
Belastinguitstel
12.600
– 2.200
3.502
10.400
Subtotaal III
14.872
– 2.019
3.502
12.853
Totaal (I+II+III)
48.521
25.602
11.090
74.123
X Noot
1
Dit is exclusief gedragseffecten.
X Noot
2
In de Kamerbrief over aanvullingen op steun- en herstelpakket is hier abusievelijk
557 mln. opgenomen.
4. Indicatie effect EMU-schuld
Op dit moment is er geen recente CPB-raming die rekening houdt met het actuele economisch
beeld beschikbaar. Een actuele raming van het huidige EMU-saldo en de EMU-schuld zijn
daarom niet mogelijk. Wel kan een grove inschatting gemaakt worden van het effect
van de recent genomen besluiten op de EMU-schuld. Het CPB ging in de novemberraming
uit van een schuld in 2021 van 59,0% bbp. Sindsdien zijn er besluiten genomen over
zowel nood- en steunmaatregelen als reguliere uitgaven. Andere ontwikkelingen buiten
beschouwing latend verhogen deze uitgaven de schuld in 2021 met 2,2% bbp. Zie de tabel
hieronder voor een uitsplitsing. Als gevolg hiervan komt de schuld dit jaar waarschijnlijk
boven de 60% bbp uit. Afgaand op de schuld uit de novemberraming en de beleidsmatige
ontwikkeling komt de schuld uit op 61,2% bbp.
Tabel 4. Grove inschatting effect besluitvorming op de EMU-schuld
in miljarden euro
2021
% bbp
Schuld Novemberraming CPB
59,0%
Reguliere uitgavenbesluitvorming (excl. invulling in=uit)
1,9
0,2%
Uitbreiding steun- en herstelpakket 21 januari
7,6
0,9%
Belastinguitstel1
4,1
0,5%
Eerdere beleidsmatige coronamutaties
4,9
0,6%
Totale beleidsmatige ontwikkeling
18,5
2,2%
Grove inschatting schuld (excl. autonome ontwikkeling)
61,2%
X Noot
1
De verwachting is dat dit terugkomt in latere jaren.
Tot slot
Ik hoop u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben over de actuele stand van de overheidsfinanciën.
De Minister van Financiën, W.B. Hoekstra
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
W.B. Hoekstra, minister van Financiën
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.