Brief regering : Zorgen Eilandsraad van Openbaar Lichaam Saba over budget openbaar lichaam

Nr. 18 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 27 november 2020

De vaste commissie voor Koninkrijksrelaties heeft mij op 2 september 2020, verzocht
een reactie te geven op een brief ontvangen op 31 juli 2020 van het Openbaar Lichaam
Saba (OLS). Hierin worden de zorgen van de eilandsraad over de ontoereikendheid van
het structureel beschikbare budget van het openbaar lichaam met u gedeeld.

De door de eilandsraad gecommuniceerde signalen zijn mij bekend. Van belang bij de
discussie over de hoogte van de vrije uitkering is de constatering naar aanleiding
van de voorlichting van de Raad van State en het Interdepartementaal Beleidsonderzoek
2019, dat de taakverdeling tussen Rijk en de openbare lichamen vertroebeld is. In
de kabinetsreactie op deze rapporten van 4 oktober 2019 (Kamerstuk 35 300 IV, nr. 11) is aangegeven dat een herijking van de taakverdeling plaatsvindt. Daarbij hoort
vervolgens ook de vraag of de daarbij horende financiële middelen nog wel passend
zijn. Dit traject van inventarisatie en herijking vindt op dit moment plaats, de openbare
lichamen zijn hierbij betrokken. De uitkomst van deze inventarisatie wordt in het
eerste kwartaal van 2021 verwacht. Op basis van de aanbevelingen en conclusie zal
in relatie tot het beschikbaar budget voor de BES eilanden waar mogelijk een herijking
van de financiële middelen plaatsvinden.

Het kabinet heeft de afgelopen jaren een aantal acties ondernomen om het OLS te ondersteunen
in de lokale uitdagingen en heeft op diverse terreinen extra middelen ter beschikking
gesteld voor eilandelijke taken. Dit vindt plaats via rechtstreekse geldstromen, zoals
de extra structurele middelen voor infrastructuur, maar ook via rechtstreeks bekostiging
vanaf departementale begrotingen, zoals de structureel beschikbare middelen voor de
BES eilanden ten behoeve van de verhuurders subsidie.

Met de middelen uit de Regio Enveloppe wordt sinds het aantreden van dit kabinet tevens
voor € 50 miljoen bijgedragen aan diverse projecten gericht op de versterking van
de samenleving en brede welvaart op Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Voor Saba worden
specifiek vanuit de Regio Enveloppe bijvoorbeeld de projecten Zeehaven voor een bedrag
van € 12,5 miljoen en Landbouw-ontwikkeling voor een bedrag van € 1 miljoen gefinancierd.
Dit met het doel meer verdienvermogen te creëren binnen de economie.

Tevens zijn vanwege COVID-19 in de vorm van de noodpakketten (1.0 t/m 3.0)1 aanvullende middelen ter beschikking gesteld voor aanvullend eilandelijk armoedebeleid
en ter compensatie van inkomensverlies.

Het Ministerie van BZK heeft in de vierde suppletoire begroting 2020 Koninkrijsrelaties
een bedrag van € 4,3 miljoen (circa USD 5,0 miljoen) gecommitteerd om de drie openbare
lichamen te compenseren als gevolg van verminderde inkomsten door COVID-19. Voor Saba
gaat het om een bedrag van € 300.000. Daarnaast zijn er naar aanleiding van COVID-19
aan de drie openbare lichamen middelen verstrekt voor een totaal bedrag van € 2,8
miljoen voor aanvullende beleidsmaatregelen in het kader van (sociale) gevolgen van
COVID-19. Saba is hiervan een bedrag van € 560.000 toebedeeld.

De jaarrekening 2019 van het OLS is recentelijk door de accountant voorzien van een
goedkeurende verklaring voor zowel getrouwheid als rechtmatigheid. Hieruit blijkt
dat Saba in staat is om het financieel beheer op een adequaat niveau te houden. Ik
merk in dit kader op dat de jaarrekening 2019 echter een tekort vertoont van USD 0,62
miljoen, terwijl voor 2019 een nihil saldo was begroot.

Het tekort over 2019 wordt met name veroorzaakt door een toevoeging aan de pensioenvoorziening
voor voormalige politieke gezagsdragers van circa USD 0,56 miljoen als gevolg van
een wijziging in de rekenrente. Zonder deze last zou Saba het jaar met een klein tekort
van circa USD 0,06 miljoen hebben afgesloten.

Ik heb gezien het voorgaande en de bevindingen voortgekomen uit een in opdracht van
het Cft door een adviesbureau uitgevoerd onderzoek naar de pensioenuitvoering voor
de politieke gezagdragers op de BES, het voornemen om een verkenning te laten uitvoeren.
Het betreft een verkenning van de mogelijkheden en de praktische haalbaarheid van
een wijziging van het Pensioenbesluit politieke gezagdragers BES en het onderbrengen
van de pensioenvoorziening bij een pensioenfonds (bijvoorbeeld het pensioenfonds Caribisch
Nederland).

De externe accountant van het OLS heeft de houdbaarheid van de begroting en de financiële
positie van het OLS tevens als een risico benoemd. Dit omdat een aantal (grote) investeringsprojecten
via bijzondere uitkeringen en afspraken met Nederland zijn gefinancierd en worden
uitgevoerd. In hoeverre de jaarlijkse onderhoudswerkzaamheden in de toekomstige begrotingen
van het OLS dienen te worden opgenomen, is echter vooralsnog niet duidelijk. Daarnaast
worden bepaalde personeelslasten voor functies die structureel van aard zijn, voorlopig
nog gefinancierd door de hiervoor beschikbaar gestelde bijzondere uitkeringen.

De door de externe accountant en het College financieel toezicht (Cft) onderkende
risico’s en gegeven adviezen, waaronder het belang dat de in de «Saba package» overeengekomen
trajecten voor het creëren van structurele dekking in de begroting gecontinueerd worden,
zal ik mede in het licht van de door de eilandsraad gecommuniceerde signalen en de
uitkomsten van het in het eerste kwartaal 2021 af te ronden traject van de inventarisatie
en herijking van taken in ogenschouw nemen.

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
R.W. Knops