Brief regering : Selectie tweede ronde proeftuinen aardgasvrije wijken

Nr. 687 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 oktober 2020

Hierbij informeer ik u over de selectie van de 2e ronde proeftuinen in het kader van het Programma aardgasvrije wijken (PAW), zoals
aangegeven tijdens het Algemeen Overleg «Klimaatakkoord gebouwde omgeving» van 12 oktober
jongstleden.

Het doel van het PAW is, zoals eerder gedeeld met de Tweede Kamer, het leren op welke
wijze het aardgasvrij maken van wijken kan worden ingericht en opgeschaald. Hiervoor
is het noodzakelijk dat er daadwerkelijk aardgasvrije woningen en andere gebouwen
gerealiseerd worden zoals binnen de proeftuinen. De activiteiten van het PAW, met
de proeftuinen en het kennis- en leerprogramma, ondersteunen het doel om 1,5 miljoen woningen
en andere gebouwen te verduurzamen in de periode tot en met 2030. Het PAW heeft geen
kwantitatief doel, anders dan het realiseren van een 50 tot 100-tal proeftuinen als
gevolg waarvan naar verwachting circa 50.000 woningen worden verduurzaamd (aardgasvrij
of aardgasvrij-ready worden gemaakt). Met deze 2e ronde komt het aantal proeftuinen in totaal op 46. Hiermee worden circa 35.000 woningen
en ander gebouwen verduurzaamd.

De Adviescommissie aardgasvrije wijken, die bestaat uit programmapartners, stakeholders
en een tweetal hoogleraren1, heeft zich afgelopen tijd gebogen over de 71 aanvragen die zijn ingediend voor de
2e ronde. Op basis van het advies van de commissie heb ik besloten 19 gemeenten te selecteren
voor een proeftuin op weg naar een aardgasvrije wijk. Hiervoor is (uit de Klimaatenvelop
van het kabinet) 100 miljoen euro beschikbaar. De uitkering van de middelen vindt
voor deze 2e ronde proeftuinen plaats via een specifieke uitkering. De wettelijke grondslag hiervoor
zal ik opnemen in de tweede suppletoire begrotingswet die eind dit jaar naar uw Kamer
gaat. In de bijlage zijn de 19 proeftuinen opgenomen met een duiding van de toegepaste
techniek en warmtebron en per proeftuin een kenmerkend element uit de aanvraag2.

Bij de selectie is gelet op de algehele kwaliteit van de aanpak en in het bijzonder
de uitvoeringsgereedheid, de robuustheid van de businesscase en een betaalbaar aanbod
voor de bewoners. Er is gestreefd naar een diverse portefeuille met een goede variëteit
van technieken en duurzame bronnen, en verschillende aanpakken om de participatie
met bewoners in te richten. Verder is gestreefd naar een evenwichtige verdeling over
grote en kleine gemeenten en voldoende spreiding over heel Nederland, een goede balans
tussen huur- en koopwoningen en utiliteitsgebouwen, en voldoende proeftuinen voor
de facultatieve onderwerpen klimaatadaptatie, circulair bouwen, arbeidsmarkt en scholing
en utiliteitsbouw als aanjager van de wijkgerichte aanpak.

Met de toevoeging van deze proeftuinen is samen met de 1e ronde van 27 proeftuinen een grote variëteit tot stand gekomen. Positief is ook dat
in de deze 2e ronde gemeenten inmiddels verder zijn met het maken van een goede uitvoerbare businesscase.
Het palet aan technieken en duurzame warmtebronnen is uitgebreid met onder meer geothermie
en aquathermie (zowel uit oppervlaktewater als uit afvalwater). Er zijn ook een tweetal
proeftuinen opgenomen met waterstof, deze techniek was nog niet vertegenwoordigd in
de 1e ronde. Hoewel waterstof naar verwachting geen significante rol zal spelen bij de
verduurzaming van de gebouwde omgeving tot 2030, is het van belang om hier nu al wel
leerervaring mee op te doen.

In de geselecteerde proeftuinen zijn veel verschillende vormen van participatie zichtbaar,
vaak hoog op de participatieladder. Er is een goede mix van initiatieven van bewonerscollectieven
en andere stakeholders zoals de woningcorporaties.

Daarnaast heb ik proeftuinen geselecteerd waarin het verbinden met andere opgaven
centraal staat. In de 1e ronde was dit nog weinig zichtbaar. Verder zie ik in diverse geselecteerde aanvragen
een goede verbinding met het thema arbeidsmarkt en scholing. Tot slot bevindt zich
onder de proeftuinen ook een aantal met een stapsgewijze aardgasvrij-ready aanpak
met een belangrijke rol voor energiebesparing.

Zoals ik in mijn brief over de stand van zaken van het Klimaatakkoord Gebouwde Omgeving3 heb aangegeven, zal ik in de 3e uitvraag nog meer de nadruk leggen op stapsgewijze oplossingen met een groot CO2-besparings-potentieel zoals via energiebesparing en hybride warmteoplossingen. Hiermee
kan een goede aanvulling gerealiseerd worden op het huidige palet aan proeftuinen.
Ik verwacht in de eerste helft van 2021 te starten met deze uitvraag.

Zoals eerder toegezegd zal ik uw Kamer eind 2020 informeren over de evaluatie van
deze 2e ronde. Mede op basis van deze evaluatie zal ik de 3e ronde proeftuinen voorbereiden.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
K.H. Ollongren