Brief regering : Huisuitzettingen in de tweede coronagolf

25 295
Infectieziektenbestrijding

Nr. 710
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 16 oktober 2020

Hierbij bied ik u de beantwoording aan van de Kamervragen die door lid Beckerman (SP)
zijn gesteld (Aanhangsel Handelingen II 2020/21, nr. 514) over een huisuitzetting van een huurder die herstellend is van corona. Tevens bied
ik u de beantwoording aan van de Kamervragen door de leden Beckerman (SP), Smeulders
(GroenLinks) en Nijboer (PvdA) zijn gesteld (Aanhangsel Handelingen II 2020/21, nr. 516) over huisuitzettingen in de tweede coronagolf.

Met deze brief wil ik uw Kamer tevens informeren over de inzet van het kabinet om
huisuitzettingen door betaalachterstanden vanwege de gevolgen van corona te voorkomen.
Ik onderscheid daarbij de inspanningen voor dit jaar en schets ook hoe de inzet voor
de periode daarna eruit ziet. Met verhuurders en de VNG heb ik opnieuw als gezamenlijke
lijn afgesproken dat huisuitzettingen door betaalachterstanden zoveel mogelijk worden
voorkomen gedurende de crisisperiode. Dit statement loopt tot januari 2021, in januari
2021 herijken de partijen in hoeverre het aanpassing behoeft. Voor de volledige tekst
van het gezamenlijke statement verwijs ik naar de bijlage 1 «Statement van verhuurders,
VNG en BZK over huisuitzettingen tijdens de tweede coronagolf»1, bijlage 2 «Verklaring VLBN»2 en de toelichting hieronder.

Een tweede «coronagolf»

Na een eerste golf van coronabesmettingen in dit voorjaar, verspreidt het corona-virus
zich opnieuw snel en is er sprake van een tweede «coronagolf» en een «gedeeltelijke
lockdown». Een deel van de huurders heeft te maken met een verlies van inkomen als
gevolg van het coronavirus zelf of als gevolg van de maatregelen om de verspreiding
van het coronavirus te beperken. Dit kan iedere huurder treffen. Sommige huurders
kunnen daardoor niet langer de maandelijkse huur betalen. Verhuurders bieden dan al
in veruit de meeste gevallen maatwerkoplossingen voor huurders die in de betalingsproblemen
zijn gekomen door de coronacrisis.

Gezamenlijke inzet op voorkomen huisuitzettingen van dit voorjaar

Een goede woonplek is in deze coronacrisis van extra groot belang. Tijdens de eerste
crisisperiode dit voorjaar sprak ik met verhuurderorganisaties en brancheorganisaties
(Aedes, Vastgoedbelang, IVBN, en Kences) af, vanuit hun gedeelde verantwoordelijkheid,
om huurders die door de coronacrisis hard worden geraakt, te helpen. Middels dit gezamenlijk
statement is eind maart als gezamenlijke lijn met verhuurders afgesproken dat zij
huisuitzettingen als gevolg van betalingsproblemen door de plotselinge coronacrisis
zoveel mogelijk uitstellen, tenzij er evidente redenen zijn, zoals criminele activiteiten
of extreme overlast. Dit heeft tot resultaat geleid. De Koninklijke Beroepsorganisatie
van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) liet mij weten dat er in de eerste helft van 2020
ongeveer 1200 huisuitzettingen plaatsvonden, waar dat er in 2019 rond de 2500 waren.
Daarbij moet worden opgemerkt dat dat deze cijfers tevens zien op de eerste 2,5 maand
van 2020 waarin de corona-crisis nog niet speelde.

Inzet voor de komende periode

Ook nu er een tweede coronagolf is met bijbehorende aangescherpte maatregelen, voelen
verhuurdersorganisaties opnieuw een gezamenlijke verantwoordelijkheid om huisuitzettingen
als gevolg van huurachterstanden zoveel mogelijk te voorkomen.

Daarom hebben de verhuurdersorganisaties, samen met VNG en BZK, afgesproken om op
de korte termijn huisuitzettingen als gevolg van huurachterstanden zoveel mogelijk
te voorkomen en daarbij oplossingen te bieden. Het statement zal begin volgend jaar
worden herijkt. Het statement is als bijlage 1 toegevoegd aan deze brief.

Ook bij de Vereniging Leegstandbeheerders Nederland (VLBN) leeft deze verantwoordelijkheid.
De VLBN zegt wederom toe dat met inachtneming van de normale normen zij ook in de
tweede coronagolf zoveel mogelijk opzeggingen en uitzettingen willen voorkomen. De
VLBN maakt daarbij wel de opmerking dat zij niet beschikken over het juridisch eigendom
en dat er naast deze inspanningsverplichting van de bij de VLBN aangesloten leegstandbeheerders
ook een verantwoordelijkheid moet zijn bij de bewoners om mee te bewegen als er vervangende
woonruimte wordt aangeboden.

De Woonbond, als belangenvereniging van de Nederlandse huurders, en de LSVb, als vertegenwoordiging
van studenten, zijn geconsulteerd en onderschrijven het belang van een gezamenlijk
statement van verhuurders, VNG en BZK, om huisuitzettingen ten gevolge van de coronacrisis
zo veel mogelijk te voorkomen.

Verlengen van tijdelijke huurovereenkomsten

Huurders en verhuurders kunnen het gezien de huidige omstandigheden wenselijk vinden
om hun contract tijdelijk te verlengen. Daarom wil ik mogelijk maken dat huurders
en verhuurders in goed overleg tijdelijke huurovereenkomsten kunnen verlengen. Ik
bereid met de Minister voor Rechtsbescherming een wetswijziging voor die deze mogelijkheid
biedt. Zo kunnen verhuurders en huurders hierover afspraken maken over een mogelijke
verlenging wanneer dit gezien de coronacrisis gewenst is.

Middellange termijn

Het is denkbaar dat we gedurende langere tijd te maken hebben met de maatschappelijke
gevolgen van het coronavirus en getroffen maatregelen. Daarom is het van belang dat
we naast het statement ook werken aan maatregelen die huisuitzettingen op de langere
termijn zoveel mogelijk voorkomen. Het langdurig uitstellen van huurbetalingen is
immers ook onhoudbaar, voor zowel verhuurders als huurders.

In de praktijk betekent dit dat verhuurders vaak al direct contact opnemen met huurders
als zij de huur niet betalen. Ook spelen verhuurders nu al vaak een rol bij de vroegsignalering
van schulden, en hebben zij daar afspraken over met gemeenten. Verhuurders spannen
zich dan in om tot afspraken te komen met de huurder. Hierbij kan onderscheid worden
gemaakt tussen huurders die een tijdelijke inkomensdaling doormaken en huurders die
een meer structurele inkomensdaling doormaken. In tijdelijke situaties kunnen verhuurders,
waar mogelijk, tot betalingsregelingen komen. Gemeenten kunnen in beide gevallen ook
een rol spelen. Hierbij kan gedacht worden aan schuldhulpverlening of het verstrekken
van bijzondere bijstand, om tegemoet te komen in de woonlasten. De Staatssecretaris
van SZW heeft eerder aangekondigd dat er als onderdeel van het steun- en herstelpakket
30 miljoen euro extra beschikbaar komt voor de bijzondere bijstand.

Inspanningen van hypotheekverstrekkers

Aan het begin van de coronacrisis hebben hypotheekverstrekkers geuit dat zij met huiseigenaren
die financieel in de knel (dreigden) te raken, waar mogelijk op zoek zouden gaan naar
passende oplossingen. Dit met het doel de onzekerheid op financieel gebied als gevolg
van de coronacrisis te verlichten. Hypotheekverstrekkers bieden hiervoor verschillende
mogelijkheden van maatwerk.

Een van deze mogelijkheden voor maatwerk is het uitstel van hypotheekbetalingen (de
zogenoemde betaalpauze). Tot begin oktober hebben, volgens een overzicht van de Nederlandse
Vereniging van Banken, 22.000 mensen hiervan gebruik gemaakt3. Mensen die een betaalpauze hebben aangevraagd behouden onder voorwaarden het recht
op hypotheekrenteaftrek. De periode waarin mensen een aanvraag kunnen doen voor een
betaalpauze met behoud van het recht op hypotheekrenteaftrek is onlangs verlengd tot
en met 31 december 2020 en de maximale looptijd van de betaalpauze is verlengd van
6 naar 12 maanden, zo is in de brief over het nieuwe steun- en herstelpakket op 28 augustus
jl. aangekondigd4. Ook NHG heeft haar borgstelling verruimd om de betaalpauze te faciliteren voor woningeigenaren
met NHG.

Naast een betaalpauze zijn er andere vormen van maatwerk denkbaar. Te denken valt
aan het treffen van een betalingsregeling, het aanpassen van de hypotheekvorm, rentemiddeling
of een rentepauze. Voor alle vormen van maatwerk geldt dat de persoonlijke situatie
het uitgangspunt is voor de gekozen oplossing. Het blijft in alle gevallen een individuele
afweging op basis van de persoonlijke situatie van de klant, waarin ook kan blijken
dat alleen een bijzonder beheer traject passend is. De AFM heeft een aantal uitgangspunten
meegegeven waarmee hypotheekverstrekkers richting wordt gegeven hoe met hun klanten
tot de juiste vorm van maatwerk te komen5. Uit de reactie van geldverstrekkers blijkt dat zij deze opties van maatwerk toepassen.
Het Verbond van Verzekeraars, de Nederlandse Vereniging voor Banken en NHG blijven
consumenten ook de komende periode met maatwerk ondersteunen.

Ook hebben kredietverstrekkers in een gezamenlijk statement aangegeven tot 1 juli
2020 niet over te gaan tot gedwongen verkoop6. Het aantal gedwongen verkopen die zouden kunnen worden gerelateerd aan de coronacrisis
is dan ook zeer beperkt.

Vroegsignalering

Gemeenten krijgen vanaf 1 januari 2021 een actievere rol in het voorkomen van huisuitzettingen.
De Staatssecretaris van SZW geeft met de wijziging van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening
voor uitwisseling persoonsgegevens tussen woningverhuurders en gemeenten een effectief
instrument om huisuitzetting vanwege betalingsachterstanden terug te dringen. Vanaf
inwerkingtreding hiervan op 1 januari 2021 moeten namelijk ook alle verhuurders een
signaal sturen over de betaalachterstanden naar de gemeente als een betalingsregeling
en het zoeken van persoonlijk contact niet tot een oplossing heeft geleid. Alle gemeenten
moeten huurders vervolgens een aanbod tot schuldhulpverlening doen. Indien de situatie
niet verbetert, kan de verhuurder de zaak bij de rechter voorleggen. De rechter zal
de individuele situatie beoordelen voordat hij uitspreekt of een verhuurder tot huisuitzetting
over mag gaan.

Om te verkennen in hoeverre ook gedwongen woningverkopen bij woningbezitters wegens
betaalachterstanden kunnen worden voorkomen, is een aantal hypotheekverstrekkers en
gemeenten samen met SZW voornemens een pilot vroegsignalering op betaalachterstanden
op hypotheken te starten.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
K.H. Ollongren