Brief regering : Ontwikkelingen EU4Health

Nr. 3 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR MEDISCHE ZORG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 augustus 2020

Eerder informeerde ik u over het aangepaste voorstel van de Europese Commissie voor
een eigenstandig gezondheidsprogramma, EU4Health, als onderdeel van het MFK 2021–2027
en de herstelstrategie naar aanleiding van de COVID-19 uitbraak dat op 28 mei 2020
gepresenteerd is.

In aanvulling op het eerder verstuurde BNC-fiche over het voorgestelde gezondheidsprogramma
«EU4Health»1 wil ik uw Kamer via deze weg informeren over de ontwikkelingen omtrent dit voorstel
mede gezien de uitkomst van de buitengewone Europese Raad (ER) van 17 tot en met 21 juli.

Op 24 juli jl. heeft de Kamer het verslag ontvangen van de buitengewone Europese Raad
(ER) van 17 tot en met 21 juli.2 In deze brief is reeds aangegeven dat het bereikte onderhandelingsresultaat op voor
Nederland prioritaire elementen in grote mate overeenkomt met de kabinetsinzet. Het
bereikte onderhandelingsresultaat heeft budgettaire gevolgen voor het EU4Health programma.

Ik stuur u deze brief voorafgaand aan het AO op 2 september wanneer ik met uw Kamer
spreek over het behandelvoorbehoud voor EU4Health. Volgens de planning zal uw Kamer
na dit AO nog in gesprek gaan met het kabinet over de uitkomsten van de ER.

Nieuwe financiële kaders voorstel gezondheidsprogramma

De Commissie wilde met het gezondheidsprogramma twee soorten strategische doelen adresseren.
Aan de ene kant doelen gerelateerd aan acute grensoverschrijdende gezondheidsdreigingen
zoals de COVID-19 pandemie en aan de andere kant doelen met een meer structureel karakter
om de gezondheid in de EU te bevorderen voortbouwend op het huidige EU-gezondheidsprogramma.

De Europese Commissie stelde een budget voor van € 9,4 miljard voor het gezondheidsprogramma.
Hiervan zou € 7,7 miljard uit het herstelfonds «European Recovery Instrument («Next
Generation EU»)» gehaald worden met een looptijd tot eind 2024. De resterende € 1,7 miljard
werd onder het toekomstig MFK-plafond geplaatst. Tijdens de ER hebben de Europese
leiders een akkoord bereikt over het MFK en de herstelfondsen. Bij de onderhandelingen
voor dit akkoord is besloten de € 1,7 miljard voor het EU-gezondheidsprogramma voor
de jaren 2021–2027 onder het MFK te handhaven. Het totaalbudget voor het op te richten
gezondheidsprogramma valt weliswaar lager uit dan het voorstel van de Europese Commissie
en de wens van het Europees parlement, maar het gaat er in absolute zin op vooruit
ten opzichte van het gezondheidsprogramma onder het huidige MFK. De overeengekomen
€ 1,7 miljard is bijna een verviervoudiging in vergelijking met het huidige gezondheidsprogramma
waarvoor € 0.426 miljard beschikbaar was. Het is goed daarbij aan te merken dat naast
het voorgestelde gezondheidsprogramma ook andere programma’s zoals Horizon Europe,
de structuurfondsen, het digitale programma en Erasmus+ binnen het MFK zullen bijdragen
aan het zorgdomein.

Tegelijkertijd is door de ER besloten geen € 7.7 miljard via herstelfondsen te begunstigen
voor het gezondheidsprogramma. Herstelfondsen kunnen nu voor een groter deel via leningen
door lidstaten zelf ingezet worden voor herstelactiviteiten inclusief de zorg. Bovendien
zijn er nu in het kader van de herstelfondsen de komende 3 jaar specifieke subsidies
beschikbaar via het crisismechanisme van de EU (onder andere RescEU voor bijvoorbeeld
levering van beschermingsmaterialen), Invest EU en Horizon Europe gericht op het beter
voorbereid zijn op een mogelijke (vervolg van een) pandemie.

Onderhandelingen over het gezondheidsprogramma

De budgettaire reductie van het voorstel van de Europese Commissie vraagt om een heroriëntatie
op de doelstellingen en prioriteiten van het toekomstige EU4Health programma en meer
specifiek op de voorstellen voor een aanpak van een gezondheidscrisis vanuit dat programma.
De Commissie heeft momenteel aangegeven geen nieuw voorstel te presenteren. Het is
echter niet uit te sluiten dat op een later moment alsnog een nieuw voorstel door
de Commissie gepresenteerd zal worden afhankelijk van de onderhandelingen over het
totale MFK-pakket en de herstelfondsen met het Europees parlement en over het EU4health
programma zelf. Tot die tijd blijft het inhoudelijke voorstel overeind met de financiële
kaders zoals overeengekomen in de afgelopen ER.

Ter voorbereiding van de trilogen met het Europees parlement en de Europese Commissie
vinden op dit moment onderhandelingen plaats in de Raadsformaties onder leiding van
het Duits Voorzitterschap over het voorstel van dit financiële programma en de inhoudelijke
prioriteiten, met als uitgangspunt de financiële kaders die tijdens de Europese Raad
zijn bijgesteld.

De aanpak van COVID-19 en health crisismanagement is vanzelfsprekend een prioriteit
voor het kabinet en ook voor de EU. Doordat extra investeringen die nodig zijn voor
doelstellingen en initiatieven gericht op herstel, COVID-19 en health crisismanagement,
in het huidige voorstel voor een belangrijk deel al gevonden kunnen worden bij andere
posten onder dit MFK – zoals RescEU (EU-crisismechanismen), de aparte budgetlijn voor
agentschappen (versterking ECDC), de structuurfondsen en nationale enveloppen uit
het herstelfonds – kan deze thematiek financieel minder zwaar drukken op het voorgestelde
gezondheidsprogramma.

Wat vervolgens overblijft binnen het gezondheidsprogramma zijn initiatieven gericht
op de kern van de EU-gezondheidsinzet: aanpak van antimicrobiële resistentie, bestrijding
kanker en zeldzame ziektes, aanpak tekorten van medicijnen en vaccins en verplichte
kosten voor de uitvoering van EU-wetgeving zoals o.a. gericht op tabak en alcohol
ontmoediging, en de aanpak van obesitas.

Zoals eerder vermeld erkent het kabinet het belang van afdoende mogelijkheden om in
EU-verbanden onderwerpen op te pakken, daar waar een gezamenlijke Europese aanpak
meerwaarde heeft. Het kabinet blijft zich daarbij – in lijn met het BNC-fiche – hard
maken voor een passende rol voor de lidstaten in de besluitvorming over agendering,
prioritering, en fasering van de uitwerking van de voorgestelde specifieke doelstellingen
en werkprogramma’s, en het aanstellen van een besluitvormend EU4Health programmacomité.

Gelet op de aanpassingen van het gezondheidsprogramma en de lopende onderhandelingen
met het Europees parlement zal ik, indien de uitkomsten van de onderhandelingen daartoe
aanleiding geven, uw Kamer nader informeren over de resultaten van de onderhandelingen
tussen de Raad en het Europees parlement. Ook zal ik u informeren in het geval de
Europese Commissie het voorstel herziet.

De Minister voor Medische Zorg, T. van Ark