Brief regering : Hoofdlijnen effectievere Wet tegemoetkomingen loondomein

Nr. 15 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 juli 2020

Als onderdeel van een in 2015 tot stand gekomen breder pakket van maatregelen om via
lastenverlichting de arbeidsparticipatie van lagere en middeninkomens maximaal te
stimuleren1 is de Wet tegemoetkoming loondomein (Wtl) per 1 januari 2017 ingevoerd. Het lage
inkomensvoordeel is in 2018 voor het eerst aan werkgevers uitbetaald.

Wtl

De Wtl biedt werkgevers een tegemoetkoming in de loonkosten als ze mensen met een
kwetsbare positie op de arbeidsmarkt in dienst nemen of houden. Dit gebeurt via drie
instrumenten. De loonkostenvoordelen (LKV), het lage-inkomensvoordeel (LIV) en het
jeugd lage-inkomensvoordeel (JLIV). De loonkostenvoordelen zijn bedoeld om het arbeidsmarktperspectief
van specifieke groepen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt, zoals oudere
werknemers en arbeidsgehandicapten, te verbeteren. Werkgevers ontvangen het LIV voor
alle werknemers die tussen de 100 en 125 procent van het wettelijk minimumloon (WML)
verdienen en die op jaarbasis ten minste 1.248 uur werken. Het (J)LIV zorgt ervoor
dat de loonkosten voor werkgevers lager worden, waardoor het aantrekkelijker wordt
om personen met een laag inkomen in dienst te nemen of te houden.

In het pensioenakkoord is afgesproken dat werkgevers met het kabinet onderzoeken of
voor het geheel aan instrumenten in de Wtl, waaronder het LIV, tot een effectievere
invulling gekomen kan worden2.

In deze brief informeer ik u over de uitkomsten van de gesprekken met werkgevers over
deze effectievere invulling van de Wtl-instrumenten: de Wtl wordt (nog meer) een arbeidsmarktinstrument
dat werkgevers stimuleert om mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt in
dienst te nemen en te houden (bijlage)3. Het betreft een gerichte lastenverlichting voor werkgevers, waarmee wordt bijgedragen
aan het verkleinen van de afstand tot de arbeidsmarkt van verschillende doelgroepen
en daarmee aan de inclusieve arbeidsmarkt.

Nederland is met de rest van de wereld sinds begin dit jaar in de greep geraakt van
het coronavirus. Het coronavirus en de maatregelen die sinds maart zijn genomen, hebben
grote impact op het dagelijks leven van alle Nederlanders. Juist in deze onzekere
tijden is het belangrijk om het doel van een inclusieve arbeidsmarkt gezamenlijk te
blijven nastreven. Het beleid van het kabinet blijft er daarom op gericht werkgevers
te faciliteren om mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt in dienst te
nemen en te houden.

Pensioenakkoord en een effectievere inzet WTL

De Wtl is ingezet als dekking voor maatregelen in het pensioenakkoord. Tegelijkertijd
is met werkgevers afgesproken dat zij met een voorstel zouden komen voor de besteding
van de resterende middelen binnen de Wtl. Daarbij is expliciet afgesproken dat het
bezuinigingsbedrag binnen de Wtl niet kan veranderen en geldt het huidige instrumentarium
van de Wtl als kader waarbinnen de gelden worden besteed.Om de afspraak in het pensioenakkoord
uit te werken, heb ik de afgelopen maanden intensief met werkgevers gesproken. Ik
heb hierbij expliciet gekeken hoe we de Wtl middelen effectiever kunnen inzetten.
Reeds vanaf het begin van het LIV zijn er vanuit uw Kamer en door stakeholders namelijk
specifieke vragen gesteld over de effectiviteit van het LIV4.

Uitkomst van de gesprekken met werkgevers is de overkoepelende visie dat de Wtl als
geheel moet bijdragen aan de inclusieve arbeidsmarkt. Dit wordt bereikt door aan werkgevers
een gerichte lastenverlichting te bieden in de vorm van een tegemoetkoming in de loonkosten.
Zo worden werkgevers gestimuleerd om mensen met een (potentieel) kwetsbare positie
op de arbeidsmarkt in dienst te nemen en te houden. Hoe gerichter een instrument wordt
ingezet op een specifieke groep hoe effectiever dit instrument zal zijn. De huidige
instrumenten in de Wtl variëren in de mate van gerichtheid. De huidige LKV zijn reeds
gericht op specifieke doelgroepen met een kwetsbare positie, te weten ouderen, arbeidsgehandicapten
en doelgroep banenafspraak. Voor het LIV is dit niet het geval doordat deze zich richt
op een bredere doelgroep.

In lijn met de overkoepelende visie voor de Wtl en ter verhoging van de effectiviteit
van het instrumentarium heb ik met werkgevers afgesproken om (1) het LIV gerichter
in te gaan zetten en om te vormen tot een loonkostenvoordeel voor potentieel kwetsbare
jongeren en (2) het LKV banenafspraak structureel te maken

Loonkostenvoordeel voor jongeren met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt

Voor een groep jongeren van 18 tot 27 jaar is het lastig een stabiele startpositie
op de arbeidsmarkt en in de samenleving te verwerven. Met name als jongeren geen startkwalificatie
hebben, zijn zij kwetsbaar, zo laat ook de huidige crisis zien. In 2019 waren er ongeveer
180.000 jongeren zonder startkwalificatie5. Vaak is er sprake van problemen op een of meerdere leefdomeinen. Het gaat dan vooral
om leren, werken, sociale relaties of zelfredzaamheid6. Voor deze jongeren is het belangrijk dat zij de kans krijgen om een duurzame positie
op de arbeidsmarkt te verwerven en om alsnog een diploma of certificaat te halen.
Een deel van deze groep heeft ondersteuning nodig om aan werk te komen en aan het
werk te blijven. Naast het onderwijs en instanties als gemeenten en UWV hebben werkgevers
hierin een essentiële rol. Het behalen van deelcertificaten of het opdoen van vaardigheden
bij een werkgever, kan de kans op werk en het behoud daarvan voor een jongere vergroten.
Dit vergt de nodige inspanningen van werkgevers. Zij werken samen met het onderwijs
aan een goed opleidingsaanbod, creëren stageplaatsen en begeleiden jongeren op de
werkplek. Ik heb afgesproken met werkgevers om de Wtl in te zetten om werkgevers te
ondersteunen die deze kwetsbare groep op de arbeidsmarkt een kans geven. Met een gerichte
lastenverlichting in de vorm van een nieuw loonkostenvoordeel voor jongeren met een
kwetsbare positie op de arbeidsmarkt worden werkgevers gecompenseerd en gestimuleerd
deze jongeren in dienst te nemen en te houden.

Uitwerking loonkostenvoordeel voor jongeren

Het loonkostenvoordeel voor jongeren (verder als afkorting: LKV jongeren) richt zich
op jongeren die op een jonge leeftijd een substantiële baan hebben rond het wettelijk
minimum(jeugd)loon. De bestaande parameters van het (J)LIV (het leeftijdscriterium,
de urennorm en de uurloongrenzen) worden gebruikt. Dit betekent dat de werkgever aanspraak
kan gaan maken op het LKV jongeren als een jongere van 18 tot 27 jaar een loon ontvangt
tussen 100% en 125% van het minimum(jeugd)loon en minimaal 1.248 uren per kalenderjaar7 heeft gewerkt. Het urencriterium en de uurloongrenzen in percentages van het WML
zijn ingebouwd om zo gericht mogelijk jongeren te bereiken die al op jonge leeftijd
een substantiële baan hebben aan de basis van de arbeidsmarkt. Zo sluiten de parameters
onder andere kleine (bij)banen en banen van meer dan 125 procent WML uit.

Om vast te stellen of de beoogde doelgroep van potentieel kwetsbare jongeren daadwerkelijk
wordt bereikt met deze parameters, wordt voordat de regeling in werking treedt en
na vijf jaar onderzoek gedaan naar de doelgroep. Indien blijkt dat de gekozen parameters
onvoldoende werken, wordt gekeken hoe de parameters aangepast kunnen worden om de
gerichtheid te vergroten. Dit kan bijvoorbeeld door het urencriterium te verhogen
of de grens van 125 procent WML te verlagen. Indien een aanpassing van de parameters
niet leidt tot de gewenste mate van gerichtheid, wordt onderzocht hoe die op andere
manieren vergroot kan worden.

Hiermee wordt tegemoet gekomen aan de aanbeveling van de Algemene Rekenkamer in het
Verantwoordingsonderzoek SZW 2019 om bij nieuwe beleidsvoorstellen voor de arbeidsmarkt
de doelstellingen, doelmatigheid- en doeltreffendheidverwachtingen beter te onderbouwen
en vooraf te bepalen hoe doelen en prestaties worden vastgesteld. Ook wordt hiermee
voldaan aan de motie van het lid Smeulders8 waarin wordt verzocht te onderzoeken of het mogelijk is om aanvullende voorwaarden
aan het LIV te stellen, waardoor het instrument zijn oorspronkelijke doel weer bereikt.
Deze motie beschouw ik hiermee als afgedaan.

De hoogte van het LKV jongeren wordt nader bepaald aan de hand van de definitief vastgestelde
parameters. Op basis van de hierboven beschreven parameters bedraagt het LKV jongeren
maximaal € 2.000 per jaar voor jongeren die tussen de 100–110% van het WML verdienen
en € 1.500 voor jongeren die tussen de 110–125% van het WML verdienen. Pas als de
parameters definitief zijn, kan de omvang van de doelgroep vastgesteld worden en daarmee
de definitieve hoogte. Het LIV budget is in zijn geheel beschikbaar voor de effectievere
invulling van de Wtl.

Werkgevers hoeven voor het LKV jongeren geen doelgroepverklaring aan te vragen. Het
LKV jongeren wordt net als het huidige LIV automatisch uitbetaald.

Er wordt, in overleg met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, flankerend
beleid ontwikkeld om, naast het LKV jongeren, bewustwording onder werkgevers ten aanzien
van de groep jongeren zonder startkwalificatie te vergroten met een campagne.

Monitoring LKV jongeren

De duurzaamheid van banen voor kwetsbare groepen en het bereik van de beoogde doelgroep
zelf zijn belangrijke aandachtspunten in het beleid van het kabinet. Om die reden
wordt, net als bij de doelgroep banenafspraak, het bereik van de doelgroep en de duurzaamheid
van banen voor (potentieel) kwetsbare jongeren gemonitord. Het LKV jongeren wordt
daarnaast na vijf jaar geëvalueerd. Hiervoor wordt een evaluatiebepaling in de wet
opgenomen.

Structurele loonkostenvoordeel doelgroep banenafspraak

Ook mensen die behoren tot de doelgroep banenafspraak hebben een kwetsbare positie
op de arbeidsmarkt. Dit zijn mensen met een arbeidsbeperking die niet in staat zijn
het wettelijk minimumloon te verdienen. Ook zij worden geraakt door de huidige crisis.
Zij zullen mogelijk sneller dan andere werknemers hun baan verliezen en moeilijker
weer aan het werk komen. Van belang is daarom werkgevers te stimuleren om deze groep
niet alleen in dienst te nemen, maar ook in dienst te houden.

Het LKV banenafspraak wordt daarom structureel beschikbaar voor alle werknemers uit
de doelgroep banenafspraak9. Werkgevers kunnen daardoor enerzijds het LKV banenafspraak voortaan toepassen zolang
de dienstbetrekking duurt, in plaats van de huidige maximale termijn van drie jaar.
Dit komt de duurzaamheid van deze banen ten goede, omdat dit werkgevers stimuleert
de werknemers in dienst te houden. Anderzijds kunnen werkgevers het LKV-banenafspraak
toepassen voor alle werknemers uit de doelgroep banenafspraak die ze in dienst hebben,
en niet, zoals dat in de huidige situatie het geval is, alleen voor de werknemers
die onlangs in dienst zijn getreden.

Tot slot hoeven werkgevers voor het LKV banenafspraak geen doelgroepverklaring meer
aan te vragen bij UWV10. Zij ervaren daardoor geen administratieve rondslomp meer, maar kunnen op basis van
het doelgroepregister banenafspraak bepalen of ze voor een werknemer in aanmerking
komen voor het LKV-banenafspraak. Daarmee wordt een belangrijk knelpunt voor werkgevers
rondom het LKV banenafspraak weggenomen.

Door deze aanpassingen komen meer werkgevers in aanmerking voor het LKV banenafspraak
en wordt niet alleen het in dienst nemen, maar ook het in dienst houden van mensen
uit de doelgroep banenafspraak gestimuleerd.

Voor mensen die werken op een beschutte werkplek en voor mensen met een Wsw-indicatie
die werken binnen een Wsw-bedrijf bestaat geen recht op LKV banenafspraak. Deze groepen
tellen immers niet mee voor de banenafspraak. Ook worden deze groepen slechts beperkt
bereikt voor het LKV jongeren omdat het grootste deel ouder is dan 27 jaar. Ze hadden
wel recht op het LIV. Onderzocht wordt via welke route compensatie van deze groepen
kan plaatsvinden.

Tot slot

Werk is voor de meeste mensen een belangrijk deel van hun leven. Het biedt bestaanszekerheid,
versterkt het sociale netwerk en vergroot het gevoel van eigenwaarde. Vooral in deze
onzekere tijden is niet alleen het kabinet maar ook de werkgevers er veel aan gelegen
de werkgelegenheid voor zoveel mogelijk mensen te behouden. Daarom zet ik mij samen
met hen ten volle in om zoveel mogelijk mensen, maar zeker mensen een kwetsbare positie
op de arbeidsmarkt, aan het werk te helpen en te houden. Dit vergt een gezamenlijke
inspanning van alle betrokken partijen, waarin werkgevers een cruciale rol spelen.

De komende tijd zal ik de plannen verder uitwerken met betrokken organisaties. Ook
zal ik de uitvoeringstoetsen bij UVW en Belastingdienst aanvragen. Uiteindelijk zal
een wijziging van wet- en regelgeving nodig zijn. Ik streef ernaar in de loop van
volgend jaar een wetsvoorstel naar uw Kamer te zenden. Met de uitvoering bekijk ik
de vroegst mogelijke termijn van invoering.

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, W. Koolmees