Brief regering : Voortgang Maatschappelijke Diensttijd

Nr. 18 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 juli 2020

Een samenleving waar we naar elkaar en anderen omkijken en jongeren in staat stellen
hieraan een bijdrage te leveren. Met dat doel is de maatschappelijke diensttijd (MDT)
in 2017 opgenomen in het regeerakkoord «Vertrouwen in de toekomst».

Voor Staatssecretaris van Ark (SZW) en Minister Slob (OCW) en mij was dat het vertrekpunt
om samen met jongeren, maatschappelijke organisaties, gemeenten, provincies, onderwijs
en bedrijfsleven aan de slag te gaan om invulling te geven aan MDT. En dat is gelukt.
Jongeren zetten zich tijdens hun MDT graag in om onze samenleving nog sterker te maken.
Dat hebben ze laten zien in de afgelopen anderhalf jaar, waarin bijna 15.000 jongeren
al meededen in een van de 87 proeftuinen. En dat laten ze ook nu zien, in tijden van
corona. Vanuit een sterke behoefte aan saamhorigheid en gemeenschapszin willen jongeren
elkaar en anderen juist nu graag helpen. MDT stimuleert ze om hier invulling aan te
geven, biedt ze houvast in onzekere tijden en maakt het mogelijk om mee te doen.

Ook in de samenleving leeft de behoefte om jongeren meer dan voorheen de mogelijkheid
te bieden om mee te doen. Jongeren zelf, maar ook jongerenwerkers, docenten, coaches
en begeleiders vinden het belangrijk om dit te doen vanuit de talenten en naar vermogen
van jongeren. In contact met andere jongeren, ouderen, andere culturen en achtergronden.
Door talentontwikkeling en ontmoeting te combineren met iets doen voor een ander blijkt
MDT een waardevol instrument te zijn om te voorzien in deze wensen en behoeften.

Afgelopen 16 maart zou MDT officieel van start gaan. Begrijpelijkerwijs is dat anders
gelopen. De organisaties die MDT aanbieden hebben echter niet stil gezeten en geven
inmiddels op creatieve wijze invulling aan MDT. Met alternatieven voor fysiek ontmoeten,
maar met onverminderd oog voor talentontwikkeling en goede begeleiding van jongeren.
Daarnaast zijn er specifieke corona-initiatieven gestart. Het gemeentelijke project
Jeugd aan zet en het actieplan Helpen wanneer je nodig bent: #ookditismdt1.

Het gaat goed met de ontwikkeling van MDT, ondanks deze lastige tijd. De gekozen aanpak
heeft geleid tot een gedragen ontwerp met een stevig fundament. Een beleidskader (gebaseerd
op het ontwerp MDT) met duidelijke richting en randvoorwaarden, maar ook met ruimte
voor maatwerk en doorontwikkeling.

Met deze brief informeer ik u over de stand van zaken en doorontwikkeling van MDT.
Ook ga ik in op de uitvoering van verschillende moties.

Dit doe ik aan de hand van de volgende indeling:

– Dit is MDT!

– Landelijk dekkend netwerk

– Financiën

Samenvatting

Dit is MDT!

In dit deel informeer ik u over de resultaten vanuit het begeleidend onderzoek en
de inzichten uit de praktijk. Inzichten gebaseerd op de bevindingen en aanbevelingen
uit de onderzoeksrapportage die u bij deze brief ontvangt2. Ook presenteer ik de acht veel voorkomende combinaties van MDT die ik varianten
noem en ga ik in op de meer verplichtende variant en MDT in Caribisch Nederland3.

De cijfers laten zien dat MDT groeit. Als netwerk en beweging, maar ook qua aanbod
en deelname. De spreiding over Nederland van de deelname van jongeren neemt toe, al
blijft de concentratie in grote steden. Ook het aantal organisaties waar jongeren
zich vrijwillig inzetten en aan hun talentontwikkeling werken, de zogenaamde gastorganisaties,
breidt uit. Inmiddels is dit netwerk gegroeid naar 1100 gastorganisaties. Ongeveer
de helft van de deelnemende jongeren voert MDT uit bij een MDT-organisatie (verantwoordelijk
voor het hele MDT-traject), de andere helft voert MDT (deels) uit bij een gastorganisatie.
Om jongeren zo goed mogelijk te matchen is het daarom belangrijk dat MDT-organisaties
een breed netwerk opbouwen en gastorganisaties zich goed voorbereiden op de komst
van jongeren.

De diversiteit onder de deelnemende jongeren is groot. Jongeren hebben verschillende
onderwijsniveaus, achtergronden, leeftijdscategorieën en werkervaring. Ongeveer 15–25%
van de deelnemende jongeren zijn jongeren in minder kansrijke positie. Ongeveer 40%
van de deelnemende jongeren heeft een migratieachtergrond, waarvan 80% een niet-westerse
migratieachtergrond. Ook bereikt MDT relatief veel jongeren zonder ervaring met vrijwilligerswerk,
ruim 10.000 van de bijna 15.000 jongeren. MDT boort een nieuwe groep jongeren aan
die zich vrijwillig inzet. De gemiddelde leeftijd van deelnemers is 20 jaar. Jongeren
beoordelen het MDT-traject gemiddeld genomen met een 7,9. Proeftuinen van minder dan
40 uur worden aanzienlijk minder goed beoordeeld door jongeren (7,2), terwijl proeftuinen
tussen 40 en 120 uur het best scoren (8,3)4. Ook de deelnemende proeftuinen zijn positief. 75% van de proeftuinen heeft aangegeven
dat zij de mate waarin zij hun eigen doelstellingen bereiken beoordelen als goed tot
zeer goed. 85% van de proeftuinen heeft aangegeven graag een vervolg te willen geven
aan MDT na de proeftuinfase.

Met acht concrete varianten als basis biedt het beleidskader van MDT iedere jongere
een passende MDT en is hiermee inclusief, via onderlinge verbondenheid van jongeren
met verschillende achtergronden, en flexibel vormgegeven, zonder concessies te doen
aan de kwaliteit. Los van het waarborgen van de inhoudelijke kwaliteit van MDT-plekken
is het ook belangrijk om scherp te zijn en blijven op randvoorwaarden en zaken als
arbeidsmarktverdringing en prestatiedruk.

Landelijk dekkend netwerk

In dit deel informeer ik u over de subsidierondes en de uitbreiding van het MDT-netwerk.
Hierbij zijn kwaliteitsborging, duurzame organisatorische en financiële inrichting
en ondersteunende communicatieactiviteiten essentieel.

Per 16 maart jl. zijn 27 MDT-projecten van start gegaan die in zogenaamde partnerschappen
met elkaar en hun netwerk samenwerken aan de landelijke opschaling en dekking van
MDT. Onder een landelijk dekkend MDT-netwerk versta ik een netwerk waarin iedere jongere
een MDT kan doen in zijn of haar omgeving die aansluit bij de motivatie van de jongere.
Dit betekent verscheidenheid in aanbod, in regio’s/gebieden/buurten, in interessegebieden
en sectoren waarbinnen jongeren hun MDT kunnen doen.

Dit netwerk moet ervoor zorgen dat alle jongeren in heel Nederland mee kunnen doen.
De partnerschappen werken samen met maatschappelijke organisaties, gemeenten, bedrijven
en scholen. De opgedane kennis en ervaring uit de experimentele fase wordt ingezet
bij de verdere vormgeving en versterking van het netwerk. Vrijwel alle organisaties
werken samen om elkaars krachten te benutten voor een passend MDT-traject voor jongeren,
de opschaling en/of voor een goede match. Al eerder zijn 11 gemeentelijke initiatieven
met MDT gestart. Zij vervullen ook een belangrijke rol bij de vorming van een landelijk
dekkend netwerk, waarbij ze de verbinding leggen tussen de verschillende MDT-projecten
binnen gemeenten en in de regio.

Financiën

Tot slot geef ik u inzicht in de financiën, inclusief verantwoording en controle.

DIT IS MDT!

Samen met jongeren, maatschappelijke organisaties, gemeenten, provincies, onderwijs
en het bedrijfsleven heb ik de afgelopen anderhalf jaar met MDT geëxperimenteerd.
In de praktijk met elkaar aan de slag, leren van de ervaringen, onderzoeken wat wel
en wat niet werkt en samen bepalen wat belangrijke kaders en voorwaarden zijn voor
MDT. De experimentele fase is inmiddels grotendeels afgerond en de resultaten hiervan
vormen de basis voor het beleidskader MDT (bijlage 2)5

Doelstellingen

In de brief aan uw Kamer d.d. 13 september 2019 schetste ik mijn ambitie. MDT biedt
jongeren de mogelijkheid om maatschappelijke impact te hebben aan de hand van 3 doelstellingen:

1. (op termijn) iets doen voor een ander of de samenleving

Door iets te doen voor een ander bieden jongeren directe hulp aan één of meerdere
personen. Door iets te doen voor de samenleving dragen jongeren een steentje bij aan
een betere maatschappij en/of een duurzame wereld. Indirect leveren jongeren daarmee
ook hulp aan «een ander», maar de inzet van jongeren is hier niet toe te leiden naar
individuele personen. Het kan zijn dat de activiteiten die jongeren doen direct impact
hebben op een ander en/of de samenleving, maar het kan ook zijn dat op termijn de
impact zichtbaar is.

2. Talentontwikkeling

Talentontwikkeling gaat over het creëren van de juiste omstandigheden voor jongeren
om hun talenten te kunnen ontdekken en (verder) te ontwikkelen. Tijdens MDT bieden
de MDT-organisaties ondersteuning aan jongeren bij dit proces door onder andere goede
begeleiding te geven en trainingen aan te bieden. In de praktijk komt talentontwikkeling
bij jongeren tot uiting doordat zij kennis en vaardigheden ontwikkelen, een persoonlijke
ontwikkeling doormaken en hun toekomstperspectief verrijken.

3. Ontmoetingen

Ontmoetingen binnen MDT moeten leiden tot het vergroten van de leefwereld en het netwerk
van deelnemende jongeren. Dit betekent ontmoetingen buiten de eigen leefwereld van
de jongeren, gekenmerkt door een grote verscheidenheid. Zo kan de ontmoeting waardevol
zijn door bijvoorbeeld verschillen in sekse, leeftijd, etniciteit, opleidingsniveau,
religie, ervaren beperkingen of seksuele geaardheid. Er wordt onderscheid gemaakt
tussen twee vormen van ontmoeting: ontmoeting binnen de MDT-organisatie tussen jongeren
onderling en ontmoeting buiten de MDT-organisatie tussen jongeren en bijvoorbeeld
degenen die zij een dienst leveren of degenen met wie zij samenwerken.

Meten doelstellingen

In het begeleidend onderzoek6 heb ik laten meten hoe jongeren deze doelstellingen van MDT ervaren. Uit de enquête
onder jongeren blijkt dat 86% van de jongeren vindt dat hij of zij daadwerkelijk een
ander heeft geholpen tijdens MDT. Ook kijken jongeren na hun MDT-traject licht positiever
(10%) aan tegen vrijwillige inzet. 58% van de jongeren geeft zelf aan zijn/haar vaardigheden
te hebben ontwikkeld. Jongeren die een MDT van meer dan 80 uur volgen, scoren significant
beter op de mate waarin zij zeggen hun vaardigheden te hebben ontwikkeld. Ook geeft
bijna de helft van de jongeren aan zich persoonlijk te hebben ontwikkeld. Daarbij
zien we dat het ontwikkelen van talenten, de combinatie van persoonlijke ontwikkeling
en het ontwikkelen van vaardigheden, een positief effect heeft op de waardering van
MDT door jongeren. 68% van de jongeren geeft aan mensen te hebben leren kennen met
een andere achtergrond. Jongeren in proeftuinen die meer dan 80 uur omvatten geven
vaker aan dat ze nieuwe mensen hebben leren kennen dan jongeren die een MDT-traject
volgden van minder dan 80 uur.

In het VAO d.d. 18 december 2019 heb ik u toegezegd mijn ambitie met de 3 doelstellingen
nader te concretiseren en meetbaar te maken om zo de toegevoegde waarde van MDT te
kunnen meten. Ik heb CBS gevraagd de resultaten op de doelstellingen te meten en samen
met mij te definiëren welke prestatie-indicatoren hiervoor geschikt zijn.

Voor het kunnen bepalen van de meerwaarde van MDT wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt
van objectieve kaders waartegen de resultaten van MDT worden afgezet. De uitkomsten
van het onderzoek onder MDT-jongeren worden vergeleken met de uitkomsten van het onderzoek
onder jongeren die geen MDT hebben gedaan. Voor het meten van de maatschappelijke
waarde van de MDT-organisaties wordt een maatschappelijke impact meting gedaan bij
projecten die in het najaar van 2020 zullen starten. De impact van de jongeren en
van de organisaties geeft samen de totale impact van MDT aan op de samenleving. De
effecten van MDT op de deelnemende jongeren, organisaties, bedrijven en overheden
worden gemeten in het doorlopende begeleidend onderzoek.

Voor de 3 doelstellingen van MDT zijn in totaal 12 outcome-indicatoren geformuleerd7. De uiteindelijke beoordeling van de maatschappelijke impact van MDT wordt gebaseerd
op het totaal van de resultaten op de 12 outcome-indicatoren. Daarnaast worden nog
andere prestatie-indicatoren gemeten. De lijst van indicatoren is opgenomen in bijlage 38

Op basis van de nulmetingen voor de jongeren en de organisaties wordt nagegaan welke
streefwaarden kunnen worden bepaald. In de tussentijd wordt uitgegaan van voorlopige
streefwaarden. Deze zijn gebaseerd op de resultaten uit het huidige begeleidend onderzoek.
Voor het bereik van jongeren zonder ervaring met vrijwilligerswerk is de streefwaarde
70% (landelijk is dit 50%).

De voorlopige streefwaarden voor de drie doelstellingen van MDT zijn:

– Iets doen voor een ander of de samenleving: minimaal 85%

– Talentontwikkeling: minimaal 60%

– Ontmoetingen: minimaal 70%

In bijlage 3 is de huidige set van voorlopige streefwaarden opgenomen. Belangrijke
disclaimer hierbij is dat de toekomstige economische ontwikkelingen van invloed kunnen
zijn op het kunnen behalen van de streefwaarden.

Het programma MDT is recent meegenomen in de door het Ministerie van Financiën uitgevoerde
monitor naar de naleving van artikel 3.1 van de Comptabiliteitswet. In bijlage 49 ga ik hier, mede naar aanleiding van de gewijzigde motie van het lid Regterschot10, nader op in.

Acht varianten

In de brief aan uw Kamer d.d. september 2019 deelde ik het ontwerp van MDT met daarin
algemene kaders en contouren. Dit ontwerp bevatte de belangrijkste lessen uit de praktijk
en de randvoorwaarden om MDT in de gewenste richting bij te sturen, te weten passend
aanbod voor alle jongeren tussen de 14 en 27 jaar met effecten gericht op de bovenstaande
drie doelstellingen. De afgelopen maanden heb ik het ontwerp verder aangescherpt,
hetgeen heeft geleid tot het beleidskader MDT.

In het beleidskader heb ik alle elementen beschreven waardoor MDT zich kenmerkt. Deze
elementen blijken in de praktijk voor te komen in bepaalde vaste combinaties, met
de daarbij behorende motivaties van jongeren die de inrichting van hun MDT bepalen.
Denk hierbij bijvoorbeeld aan leerlingen van het praktijkonderwijs, dit zijn jongeren
tussen de 14–20 jaar die een steuntje in de rug nodig hebben en gezien willen worden
in hun talenten. Ze doen graag iets praktisch tijdens hun MDT en gaan hands-on aan
de slag. Hun MDT vindt hierdoor vaak plaats in sectoren waar ze actief en creatief
aan de slag kunnen zoals sport, media & cultuur of horeca. De veel voorkomende combinaties,
in totaal acht concepten, noem ik varianten van MDT. In deze varianten wordt op hoofdlijnen
beschreven welke groepen jongeren er bereikt worden en welke maatschappelijke impact
er beoogd wordt. Daarbij benoem ik het aantal jongeren dat aan een dergelijke variant
deelneemt, zodat duidelijk wordt hoe MDT momenteel is opgebouwd. De varianten zijn
flexibel, zodat maatwerk geboden kan worden. Daarnaast bieden zij houvast om te laten
zien wat MDT is.

MDT is voor alle jongeren en dat vraagt om varianten die iedere jongere een passende
MDT bieden. De verschillende varianten laten het inclusieve karakter van MDT zien.
Uit het begeleidend onderzoek blijkt dat er een grote diversiteit onder de deelnemende
jongeren is, zowel in onderwijsniveaus, achtergronden, leeftijdscategorieën als werkervaring.
Nu MDT de fase ingaat van opschaling, is het belangrijk om dit te blijven monitoren
en de samenwerking met de Gelijke Kansen Alliantie verder te versterken om met MDT
bij te dragen aan het bevorderen van gelijke kansen van jongeren. Binnen de Gelijke
Kansen Alliantie wordt samen met gemeenten, scholen en maatschappelijke organisaties
gewerkt aan het bevorderen van gelijke kansen. MDT-trajecten zijn daarbij een waardevol
initiatief. Met MDT wil ik bijdragen aan een inclusieve samenleving.

De toegankelijkheid van MDT kan alleen gewaarborgd worden als de financiële beloning
voor alle jongeren toereikend is. De financiële beloning voor de jongere is maximaal
€ 170,– per maand, dit is gelijk aan de vrijwilligersvergoeding. U heeft mij eerder
verzocht te onderzoeken of een vergoeding van € 170,– per maand toereikend is, bijvoorbeeld
voor jongeren die in hun eigen onderhoud moeten voorzien. Uit het onderzoek is vooralsnog
niet gebleken dat, binnen de kaders van MDT, er groepen jongeren zijn waarvoor de
vergoeding niet toereikend is. In de volgende fase van het onderzoek zal ik dit blijven
monitoren.

In onderstaande tabel vindt u de schematische weergave van de 8 varianten van MDT.
In het bijgevoegde magazine: Varianten van MDT in de praktijk treft u de verhalen aan die de verschillende varianten tot leven brengen.

Variant

Kenmerken van deelnemende jongeren

Aantal jongeren1

Omschrijving traject

Focus van maatschappelijke impact2

1. (Deels) tijdens VSO, Pro, MBO entree

Opleidingsniveau VSO, PrO, MBO entree

Ca. 360

Jongeren zetten zich praktisch en hands-on in voor de samenleving. Ze doen graag iets voor hun directe
leefomgeving, bijvoorbeeld aan een leefbare wijk.

Talentontwikkeling door (1) het aanreiken van handvatten bij het vinden van (een) passend(e) opleiding of werk en (2) het vergroten van zelfvertrouwen van een jongere.

14–20 jaar oud

Met een tijdsbesteding van 4–16 uur per week

2. (Deels) tijdens VO, MBO 2–4

Opleidingsniveau VO, MBO 2–4

Ca. 1250

Jongeren krijgen een kijkje in de (andere) praktijk en komen in contact met personen die ze vaak niet op school tegenkomen.

Talentontwikkeling door het ontwikkelen van vaardigheden die een jongere normaal niet op school leert en iets doen voor een ander en/of de samenleving doordat jongeren zich op een laagdrempelige manier in kunnen zetten voor kwetsbaren.

3. (Deels) tijdens HBO, WO

Opleidingsniveau HBO, WO

Ca. 300

Jongeren krijgen de mogelijkheid om de kennis die ze hebben opgedaan tijdens hun opleiding,
in te zetten in de praktijk en hier anderen mee te helpen.

Iets doen voor een ander en/of de samenleving doordat jongeren hun vaardigheden en kennis inzetten voor de maatschappij en talentontwikkeling doordat ze hun sociale vaardigheden vergroten.

 

17–24 jaar oud

 
 
 

 

Met een tijdsbesteding van 4–6 uur per week

 
 
 

4. Naast school-/studie- en/of werktijd: toekomst-beeld ontwikkelen naar opleiding
en/of werk

Met name opleidingsniveau VSO, PrO, MBO entree

Ca. 1.240

Jongeren zetten zich praktisch en hands-on in voor de samenleving. Ze doen graag iets voor hun directe
leefomgeving, bijvoorbeeld aan een leefbare wijk.

Talentontwikkeling door (1) het aanreiken van handvatten bij het vinden van (een) passend(e) opleiding of werk en (2) het vergroten van zelfvertrouwen van een jongere.

 

17–27 jaar oud

 
 
 

 

Met een tijdsbesteding van 4–20 uur per week

 
 
 

5. Naast school-/studie- en/of werktijd: talenten ontdekken & anderen ontmoeten

Met name opleidingsniveau VO, MBO 2–4

Ca. 7.050

Jongeren gaan vanuit hun interesses kijken hoe ze impact kunnen maken. Ze werken toe naar een concreet resultaat.

Talentontwikkeling door jongeren te helpen hun talenten te ontdekken en vaardigheden te ontwikkelen en ontmoeting doordat jongeren meer leren over de samenleving door in contact te komen met kwetsbaren.

6. Naast school-/ studie- en/of werktijd: persoonlijke ontwikkeling door impact maken

Met name opleidingsniveau

HBO, WO

Ca. 3.960

Jongeren krijgen de mogelijkheid om met hulp van gelijkgestemden en experts aan de
slag te gaan met het oplossen van maatschappe-lijke vraagstukken.

Iets doen voor een ander en/of de samenleving en hierdoor persoonlijk te ontwikkelen en talentontwikkeling doordat ze een beter beeld krijgen bij hun toekomstige studie of baan.

 

17–27 jaar oud

 
 
 

 

Met een tijdsbesteding van 4–20 uur per week

 
 
 

7. In tussen- of uitkeringsperiode

Alle opleidingsniveaus

Ca. 161

Jongeren met uiteenlopende niveaus en achtergronden zetten zich in voor een ander
en/of de samenleving door samen te werken aan een opdracht en/of zich in te zetten bij een organisatie.

Talentontwikkeling door jongeren te helpen hun talenten te ontdekken en vaardigheden te ontwikkelen en ontmoeting doordat jongeren samenwerken met
jongeren van andere niveaus en achtergronden.

 

16–27 jaar

 
 
 

 

Met een tijdsbesteding van 20–24 uur per week

 
 
 

8. Meer verplichtende variant3

Voortijdig schoolverlaters tussen 18–21 jaar

Ca. 290

Jongeren met deze kenmerken doen mee aan trajecten binnen de varianten «In tussen- of uitkeringsperiode» en «Naast school en/of werktijd: toekomstbeeld ontwikkelen
naar opleiding en/of werk»

Talentontwikkeling door het aanreiken van handvatten bij het vinden van (een) passend(e) opleiding of werk

X Noot

1

Aantal MDT-jongeren dat overeenkomt met de kenmerken van deelnemende jongeren (stand
maart 2020).

X Noot

2

Ieder MDT-traject draagt bij aan de drie ambities van MDT: (op termijn) iets doen
voor een ander, talentontwikkeling en ontmoeting.

X Noot

3

Met deze variant wordt nog geëxperimenteerd.

Meer verplichtende variant MDT

In mijn Kamerbrief d.d. 13 september 2019 heb ik aangekondigd een verkenning te starten
naar een meer verplichtende variant van MDT en aan uw Kamer toegezegd voor de zomer
een eerste tussenstand te geven van de opbrengsten van de verkenning. In de verkenning
wordt gefocust op drie groepen jongeren:

1. De invulling die MDT kan krijgen bij pilots met een verlengde kwalificatieplicht.
Hierbij gaat het om voortijdig schoolverlaters tussen de 18 en 21 jaar.

2. Het verbinden van MDT aan de bestaande kwalificatieplicht voor 16 en 17-jarigen, zoals
in de Leerplichtwet is opgenomen. Voorafgaand aan het eventueel opleggen van MDT,
worden jongeren die onderdeel zijn van de thuiszitteraanpak besproken op de multidisciplinaire
thuiszittertafels in de regio. Ook wordt verkend of bijvoorbeeld het huidige boetesysteem
bij voortijdig schoolverlaters kan worden uitgebreid met een stap voorafgaand aan
het toekennen van een boete: meedoen aan MDT. Voor deze jongeren geldt wel dat school
altijd voor MDT gaat.

3. MDT in relatie tot de tegenprestatie. De tegenprestatie is een verplichting op grond
van de Participatiewet. Het is aan gemeenten om invulling te geven aan hun beleid
met betrekking tot de tegenprestatie. Gemeenten kunnen jongeren ook de mogelijkheid
bieden om aan de tegenprestatieverplichting te voldoen door MDT te verrichten. Het
gaat om jongeren in de bijstand van 18–27 jaar. Hierbij staat voorop dat werk altijd
vóór MDT gaat.

4. Proeftuinen is vanaf de tweede subsidieronde gevraagd te experimenteren met een meer
verplichtende variant voor jongeren die onder de tweede en derde groep vallen. Voor
deze twee groepen vloeit de verplichting voort uit wet- en regelgeving. Voor de eerste
groep jongeren moet nog een wettelijke basis gecreëerd worden om met deze variant
te experimenteren. Er wordt momenteel een wetsvoorstel voorbereid waarmee het voor
gemeenten mogelijk wordt om de kwalificatieplicht te verlengen naar 21 jaar. Het wetsvoorstel
wordt voor de zomer vrijgegeven voor internetconsultatie. Uw Kamer wordt hierover
geïnformeerd door Minister van Engelshoven (OCW). Op basis van cijfers van het Ministerie
van OCW en DUO blijkt dat landelijk gezien circa 57.000 jongeren onder de drie genoemde
groepen vallen.11 Hiervan volgen of volgden in totaal circa 895 jongeren een MDT-traject. Dit zijn
jongeren die zowel op basis van een verplichting in wet- en regelgeving een MDT-traject
deden als jongeren die op vrijwillige basis deelnamen en tot de drie groepen jongeren
behoren. Op dit moment doen 91 jongeren mee op basis van een verplichting voortvloeiend
uit wet- en regelgeving.

5. In onderstaande tabel vindt u deze cijfers uitgesplitst per groep. De jongeren die
MDT als verplichte variant doen, zijn met name afkomstig uit de subsidieronde voor
gemeenten.

6.

Doelgroep

Aantal jongeren in landelijke populatie

Aantal jongeren in MDT1

Aantal jongeren in MDT als verplichte variant

1. Voortijdig schoolverlaters tussen 18 en 21 jaar

19.9332

Ca. 290

N.v.t.

2. Voortijdig schoolverlaters van 16 en 17 jaar zonder startkwalificatie

2.1563

Ca. 105

61

3. Jongeren in de bijstand (18–27 jaar)

35.000 (afgerond)2

Ca. 500

30

X Noot

1

Niet elke jongere vult de vragenlijst in. Dit cijfer is daarom een schatting: het
percentage van de jongeren in de respons dat bijvoorbeeld aangeeft een bijstandsuitkering
te hebben, hebben we verrekend naar hoeveel jongeren dit zouden zijn in het totaal
aantal deelnemers.

X Noot

2

Bron: OCW (DUO), schooljaar 2018–2019, via: https://cijfers.duo.nl/ibi_apps/bip/portal/vsv_portal.

X Noot

3

Bron: OCW (DUO), schooljaar 2018–2019, via: https://cijfers.duo.nl/ibi_apps/bip/portal/vsv_portal. We maken hier gebruik van de cijfers van het Ministerie van OCW in plaats van CBS
omdat deze recenter zijn en hierbij de landelijke definitie van vsv’ers wordt gehanteerd.

Ik ben verheugd te zien, dat ondanks het feit dat MDT niet verplicht is voor deze
drie groepen jongeren, zij zelf kiezen voor de mogelijkheid om een MDT-traject te
volgen. Mijns inziens is dat een kracht van MDT; jongeren kiezen zelf voor MDT omdat
het aansluit bij hun behoeften.

Veel gemeenten uit de derde subsidieronde deinzen nog terug bij het idee van een «verplichtende
variant van MDT». Zij vinden het belangrijk dat MDT vrijwillig blijft en dat deelname
vanuit de intrinsieke motivatie van de jongeren komt. De angst is dat als jongeren
niet gemotiveerd zijn mee te doen, de doelen van MDT dan ook niet goed tot hun recht
komen. Helderheid bieden over wat er bedoeld wordt met een meer verplichtende variant
van MDT blijft daarom belangrijk. Deelname aan MDT is niet verplicht maar kan aangeboden
worden als jongeren op basis van wet- en regelgeving verplicht een traject moeten
volgen. De jongere heeft nog steeds de keuze om deel te nemen aan MDT.

Naast de hierboven genoemde varianten, zien we ook andere vormen van «verplichting»
in proeftuinen. Zo zijn er jongeren die in de vragenlijst aangeven verplicht mee te
doen met MDT via school, bijvoorbeeld in ruil voor studiepunten of MDT om invulling
te geven aan burgerschapsonderwijs. Uit de resultaten van de vragenlijsten blijkt
dat de ervaring van jongeren met MDT aanzienlijk slechter scoort wanneer MDT een verplicht
onderdeel is op school. Belangrijke notie hierbij is dat MDT geen verplicht onderdeel
van het curriculum mag zijn; er moet altijd keuzevrijheid zijn voor een student. Verder
zien we voorbeelden van verplichte trajecten waarbij jongeren een MDT-traject volgen
als onderdeel of naar aanleiding van een taakstraf. Ook is er een handjevol jongeren
die MDT doen in ruil voor kwijtschelding van schulden.

Op dit moment doet een beperkt aantal jongeren (91) MDT op basis van een verplichting.
Deze jongeren doen hun MDT over het algemeen in de proeftuinen van gemeenten. Omdat
deze proeftuinen onlangs zijn gestart, is de verwachting dat het aantal jongeren dat
MDT doet via een meer verplichtende variant de komende periode zal groeien. Daarom
zal ik deze ontwikkelingen blijven volgen en over een aantal maanden nader onderzoek
doen naar de aantallen en ervaringen. Conform de toezegging wordt in het najaar 2020
de verkenning afgerond en zal ik het advies met uw Kamer delen.12

Ontwerp MDT voor Caribisch Nederland

Tijdens het Algemeen Overleg MDT d.d. 14 juni 2018 heeft uw Kamer mij gevraagd een
verkenning te doen naar MDT in Caribisch Nederland (Kamerstuk 34 775 XVI, nr. 144). Deze verkenning is in de afgelopen maanden gestart op Bonaire. De vragen die bij
deze verkenning centraal staan zijn: Is er behoefte aan MDT op Bonaire? Hoe zou het
ontwerp MDT op Bonaire eruit kunnen zien? Onder welke randvoorwaarden willen jongeren
en organisaties meedoen aan MDT?

Uit gesprekken met jongeren(organisaties), maatschappelijke organisaties, de lokale
scholengemeenschap, het Openbaar Lichaam en diverse uitvoeringsinstanties blijkt dat
er behoefte is aan een variant van MDT op Bonaire om de participatie en talentontwikkeling
van jongeren een impuls te geven. Dit geldt vooral voor jongeren die niet in Nederland
gaan studeren. Verschillende organisaties geven aan dat het aanbod aan buitenschoolse
activiteiten beperkt is. Daarnaast merken ze dat de kloof tussen jongeren die op het
eiland blijven en jongeren die van het eiland afgaan steeds groter wordt. Er loopt
momenteel een aantal kansrijke projecten dat als MDT aangemerkt of doorontwikkeld
kan worden. Deze projecten en organisaties hebben een stevige organisatiestructuur
en ervaring in het werken met jongeren.

Jongerenorganisaties, het maatschappelijk veld en bedrijfsleven zijn bereid en enthousiast
MDT op Bonaire in gezamenlijkheid verder te ontwikkelen en uit te voeren. De randvoorwaarden
hierbij zijn dat er geen extra druk wordt gelegd op de organisaties in verband met
de beschikbare capaciteit, er wordt aangesloten op bestaande structuren en projecten
op de eilanden en er een lokale projectleider wordt aangesteld om MDT te ontwikkelen
en uit te voeren. Deze randvoorwaarden zijn ook belangrijk voor het draagvlak van
MDT in Caribisch Nederland.

Ik zal in het najaar samen met de betrokken partijen een procesplan opstellen. In
het procesplan staat beschreven hoe de ontwikkeling van MDT op Bonaire met alle betrokken
partijen en departementen vorm kan krijgen. Er zal nog uitgebreider met jongeren gesproken
worden om hun behoeften en randvoorwaarden voor deelname beter in kaart te brengen.
Verder wordt in het procesplan ook beschreven hoe Saba en St. Eustatius hierbij worden
betrokken. Ik streef ernaar om in 2021 van start te gaan met MDT in Caribisch Nederland.

LANDELIJK DEKKEND NETWERK

MDT heeft zich in de afgelopen periode verder ontwikkeld, maar is nog zeker niet uitgegroeid.
Mijn doelstelling is om in 2020 en 2021 te groeien naar een landelijk dekkend MDT-netwerk
waarin circa 60.000 jongeren (raming voor 2021) een MDT-traject kunnen doorlopen.
Door steeds meer jongeren, organisaties en andere betrokken partijen mee te laten
doen aan MDT, groeit het MDT-netwerk en wordt de uitrol van MDT gestimuleerd. Dat
doe ik door in partnerschappen succesvolle aanpakken te versterken en, waar mogelijk,
onderling te verbinden.

Het MDT-netwerk van maatschappelijke organisaties, bedrijven, overheden, scholen,
jongerenwerk en andere organisaties blijft groeien totdat MDT landelijk dekkend is.
Er wordt gestuurd op het creëren en laten aansluiten van aanvullend aanbod ten opzichte
van het bestaande netwerk. Op deze manier wordt samenwerking en verbinding gestimuleerd
en concurrentie tegengegaan. Het netwerk breidt zich uit via bestaande partnerschappen
die nieuwe organisaties bij hun partnerschap betrekken en via nieuwe organisaties
die actief aansluiting zoeken met bestaande partnerschappen of zelf een aanvullend
partnerschap vormen.

Uit onderzoek bij de huidige proeftuinen blijkt dat samenwerking en netwerkvorming
cruciaal zijn voor een succesvol MDT-traject. Een organisatie die heel goed is in
werven, gaat dit bijvoorbeeld voor meerdere organisaties doen, zodat niet iedere organisatie
dat voor zich hoeft te doen. De andere organisaties van het netwerk richten zich op
waar zij goed in zijn: bijvoorbeeld begeleiding of het vinden van passend aanbod.
Er zijn voor organisaties verschillende manieren om bij het MDT-netwerk aan te sluiten.
Dit gebeurt bijvoorbeeld vanuit het project Jeugd aan zet, waarbij 50 gemeenten met
maximaal 60.000 inwoners een lokale activiteit kunnen starten om jongeren in coronatijd
positief te activeren.13 Hiermee wordt het MDT-netwerk uitgebreid naar meer en kleinere gemeenten, de toegankelijkheid
van MDT in kleinere gemeenten verbeterd en worden nieuwe groepen jongeren bereikt.
Een ander voorbeeld is MDT in het onderwijs (deels) onder schooltijd. Uit het onderzoek
blijkt dat scholen nog beter aangesloten kunnen worden. Ik wil onderzoeken of een
subsidieronde specifiek voor scholen opportuun is om hen te ondersteunen bij het aanbieden
van MDT, te verbinden aan passend (bestaand) aanbod en tegelijkertijd te ontlasten.
Scholen kunnen ook aansluiten via de andere subsidierondes die ik heb opengesteld.

Subsidierondes

De verschillende subsidierondes hebben naast een voor die ronde specifiek doel ook
altijd het doel om versterkend en aanvullend te zijn voor de volgende subsidieronde.
Zo hebben de subsidierondes tijdens de startfase waarin de proeftuinen experimenteerden
met MDT geleid tot de fase waarin de subsidierondes in het teken staan van de opschaling
naar een landelijk dekkend netwerk. Ik schets kort in een chronologisch overzicht
de stand van zaken.

Eerste en tweede subsidieronde

Binnen de eerste subsidieronde werden 41 projecten gehonoreerd waar in proeftuinen
geëxperimenteerd werd met de inrichting van MDT. De projecten zijn in september 2018
van start gegaan en hadden doorgaans een looptijd van 18 maanden. Er zijn inmiddels
30 projecten afgesloten. In de tweede subsidieronde gingen in maart 2019 35 projecten
van start met MDT. Deze ronde was aanvullend op de eerste subsidieronde met specifiek
aandacht voor jongeren in een minder kansrijke positie. Deze projecten lopen door
tot eind 2020. Wegens de maatregelen rondom corona krijgen projecten, waar nodig,
een budgetneutrale verlenging om alsnog hun projectdoelstellingen te behalen. Een
van de 35 projecten richt zich specifiek op de sportsector. Deze sector kan een belangrijke
bijdrage leveren aan de uitbreiding van MDT en groei naar een landelijk dekkend netwerk.
In de proeftuin sport worden 100 verenigingen geworven met een totaal bereik van 500–1000
jongeren. Deze proeftuin wordt bij vier takken van sport getoetst, zodat de proeftuin
straks breder toepasbaar gemaakt kan worden binnen de sportsector. Hiermee levert
MDT bovendien een bijdrage aan de ambities uit het Sportakkoord, waarbij het werven
en behouden van vrijwilligers bij sportverenigingen een belangrijk speerpunt is. Daarnaast
draagt de proeftuin Sport bij aan het opzetten van een blijvende structuur die jongeren
structureler verbindt aan een sportvereniging. Ook valt onder deze subsidieronde het
project MDT Missie, een samenwerking met het Ministerie van Defensie. Jongeren gaan
bij deze MDT op sociale missie en ontwikkelen daarnaast militaire skills en bewustwording
van het belang van vrede, veiligheid en vrijheid.

Derde subsidieronde

In oktober 2019 startten er 11 projecten waarin 30 gemeenten met MDT In oktober 2019
startten er 11 projecten waarin 30 gemeenten met MDT experimenteren, die doorlopen
tot eind 2021. Met deze subsidieronde werd beoogd de betrokkenheid van gemeenten bij
MDT te vergroten. De projecten van gemeenten bieden de meest intensieve vorm van MDT;
20–24 uur per week gedurende 6 maanden voor jongeren met een tussenjaar. In deze aanpak
worden de jongeren ingedeeld in heterogene groepen. Gemeenten zien MDT als kans om
domeinoverstijgend werken te stimuleren. Daarnaast zien gemeenten een rol voor zichzelf
weggelegd om de verbinding te leggen tussen proeftuinen binnen de gemeente/regio,
omdat zij als onafhankelijke verbindende partij kunnen optreden.

Eerste blok vierde subsidieronde

Het eerste blok van de vierde subsidieronde is de uitwerking van de tweede fase waarin
MDT officieel start en heeft als doel toe te werken naar een landelijk dekkend MDT-netwerk.
Er zijn inmiddels 27 partnerschappen gehonoreerd die in deze periode van start gaan
met de uitbreiding van het MDT-netwerk en de opschaling van het aantal MDT-plekken.14 Dit doen ze verspreid over het land met diverse doelgroepen die in diverse sectoren
een MDT kunnen gaan doen. Deze partnerschappen zijn duurzaam opgezet en staan open
voor uitbreiding met andere partijen. Binnen de vierde subsidieronde hebben de partnerschappen
diverse mogelijkheden om een aanvullende aanvraag in te dienen en hun partnerschap
uit te breiden met nieuwe partners, bijvoorbeeld voor het aanbieden van MDT in andere
regio’s. De eerstvolgende mogelijkheid hiervoor is in september 2020. De 27 projecten
uit de vierde subsidieronde die in maart 2020 door ZonMw zijn gehonoreerd vormen,
samen met 11 projecten van gemeenten en het project waarin 4 sportbonden samenwerken
(zie hierboven), de basis voor wat moet uitgroeien tot een landelijk dekkend netwerk.

Tweede blok vierde subsidieronde

Het tweede blok van de vierde subsidieronde is bedoeld als stimulans voor het versterken
en uitbreiden van het MDT-netwerk met aanvullende partnerschappen, het opschalen van
het aantal jongeren dat een MDT doorloopt en het voorzien van MDT-aanbod in regio’s
waar nog geen of een beperkt MDT-aanbod is. Er wordt met deze subsidieronde een evenwichtige
regionale spreiding nagestreefd met een divers aanbod gebaseerd op de 8 MDT-varianten
én financiële investeringen door andere partijen, zoals het bedrijfsleven en fondsen.
In juni zijn 88 aanvragen voor het tweede blok binnengekomen. Deze subsidieronde gaat
in december 2020 van start.

Duurzame inrichting

Naast het versterken van netwerken en het daarmee bevorderen van de landelijke dekkingsgraad
en het vergroten van het bereik naar jongeren, is het met het oog op de toekomst van
belang om MDT als maatschappelijk breed gedragen initiatief duurzaam in te richten.
Het voornemen is om de MDT-organisatie in te richten als brede maatschappelijke «alliantie»15 van partners, zoals fondsen, maatschappelijke organisaties, jongeren, bedrijfsleven
en gemeenten. Partijen die de uitgangspunten en doelstellingen van MDT omarmen en
mede willen uitvoeren. Ik zet hierop in omdat ik MDT echt van de samenleving wil maken
en daarnaast vanuit de rijksoverheid nauw betrokken wil blijven bij MDT. In het Bestuurlijk
Overleg MDT, waarin maatschappelijke organisaties, jongeren, provincies en gemeenten
vertegenwoordigd zijn, wordt invulling gegeven aan de ontwikkeling van MDT.

Dit najaar zal ik samen met hen de eerste stappen zetten in de toekomstige inrichting
van de alliantie voor de aansturing en uitvoering van MDT. Instrumenten gericht op
het versterken en bewaken van (de duurzame) kwaliteit van MDT ter ondersteuning van
de uitvoering worden nu al op iteratieve wijze vormgegeven. Het gaat om instrumenten
zoals een website met een kennis- en matchingsplatform voor jongeren en MDT-aanbieders,
een centraal kwaliteitssysteem met bijbehorende subsidieregeling en een landelijk
MDT-certificaat. Onderstaand zal ik de randvoorwaarden om te komen tot een duurzame
uitvoering van MDT toelichten.

De duurzame inrichting van MDT vereist een zorgvuldig proces in afstemming met een
breed spectrum aan partijen. Om tot een perspectief te komen heb ik onder Rijksoverheidsprogramma’s
een inventarisatie uitgevoerd van diverse mogelijke organisatievormen variërend van
uitvoering door de rijksoverheid, een stichting op afstand van de overheid tot private
uitvoering door een not for profit organisatie. Ook heb ik contact met het programma
#iwill fund in Engeland om te komen tot een uitwisseling van kennis en ervaring over onder meer
het duurzaam inrichten van de organisatie. Mijn ambitie is om met de bestuurlijke
partners in het najaar van 2020 te komen tot een afweegkader met daarin de onderbouwing
voor de stappen die ik zal zetten om te komen tot een duurzame positionering van de
uitvoeringsorganisatie van MDT en de daarbij passende governance. Ik zal u in het
najaar nader over de voortgang en de verder te nemen stappen informeren.

Randvoorwaarden voor een duurzame uitvoering

Bij het toewerken naar een landelijk dekkend MDT-netwerk, vind ik het randvoorwaardelijk
dat de kwaliteit van MDT staat als een huis.

Centraal kwaliteitssysteem

Om de kwaliteit van het MDT-netwerk te waarborgen en innovatie te stimuleren, onderzoek
ik hoe een centraal kwaliteitssysteem (en een daarop aansluitende subsidieregeling)
hieraan kan bijdragen. In de toekomst kunnen alleen organisaties die MDT-proof bevonden
zijn aanspraak maken op een MDT-subsidie. Ik stel hiervoor samen met MDT-organisaties,
de programmacommissie van ZonMw jongeren eisen en randvoorwaarden op waaraan een kwaliteitssysteem
moet voldoen. Daarbij maak ik gebruik van goede voorbeelden uit de praktijk. Ik streef
ernaar na de zomer van start te gaan met het opzetten van het kwaliteitssysteem. De
ontwikkeling hiervan loopt gelijk op met de verkenning naar een passende subsidieregeling.
Het ontwerp voor het kwaliteitssysteem en de subsidieregeling worden samen met partners
ontwikkeld en getoetst.

Ondersteuning organisaties

De afgelopen maanden heb ik een behoeftenonderzoek laten uitvoeren met betrekking
tot de mogelijkheden om een MDT-traject vorm te geven onder organisaties die interesse
hebben een MDT-traject aan te bieden of al een MDT-traject uitvoeren. In het onderzoek
is gekeken naar de ondersteuningsbehoefte van organisaties, vanaf het voornemen om
deel te nemen aan MDT tot en met de uitvoering van MDT. Geconcludeerd kan worden dat
organisaties behoefte hebben aan algemene kennis, kennis over het aangaan van succesvolle
samenwerkingen, inzicht in de mogelijkheden om een MDT-traject vorm te geven en delen
van de geleerde lessen. Op basis van deze behoeften wordt, samen met organisaties,
een passend ondersteuningsaanbod ontwikkeld.

Om het bij elkaar brengen van vraag en aanbod van MDT-plekken te ondersteunen heb
ik eerder al de website doemeemetmdt.nl uitgebreid met een zoekfunctionaliteit16. Hier worden jongeren verder geholpen bij het vinden van de MDT die bij hen past.
De website biedt informatie over de lopende MDT-projecten, inspirerende praktijkverhalen
en organisaties kunnen er terecht als ze willen aansluiten bij het MDT-netwerk. De
komende periode monitor ik of de website aan de verwachtingen voldoet en of en hoe
deze verder doorontwikkeld moet worden.

Eén van de instrumenten op de website is de online adviestool voor MDT-organisaties.
De adviestool biedt organisaties inzicht in de mogelijkheden van MDT, laat randvoorwaarden
zien bij het opzetten van een MDT-traject, geeft tips en laat voorbeelden zien van
soortgelijke bestaande MDT-trajecten. Onderdeel van de adviestool is een overzicht
van bestaande MDT-trajecten. Nieuwe organisaties, maar ook bestaande MDT-organisaties
krijgen inzicht in het MDT-netwerk en kunnen elkaar vinden om samen te werken of kennis
te delen.

Om MDT-projecten te ondersteunen bij het in beeld brengen van een passende financieringsvorm
en het vinden van cofinanciering heb ik het instrument Impact finance tool laten ontwikkelen.
Dit instrument heb ik december 2019 gepresenteerd aan MDT-projecten. De Impact finance
tool biedt een direct inzicht in de database van het Kenniscentrum filantropie. De
tool is inmiddels uitgebreid met een instrument om MDT-projecten ondersteuning te
bieden bij het maken van een business case, zodat meer resultaatgericht kan worden
gewerkt en er meer transparantie is ten behoeve van cofinanciering. Na een test bij
een aantal MDT-projecten is het instrument onlangs breder beschikbaar gesteld. Passende
financieringsvormen ondersteunen ook de gastorganisaties in het reguliere vrijwilligerswerk
om voldoende en goede begeleiding vanuit de organisaties te kunnen bieden in MDT-projecten.

Sinds mei van dit jaar worden MDT-projecten ondersteund door accounthouders. Ieder
MDT-project krijgt een vast aanspreekpunt vanuit het landelijk programma MDT. Naast
het feit dat de accounthouders gevoel houden met de praktijk is het een manier om
de kwaliteit van de MDT te borgen. Ook heeft het accounthouderschap als doel kennisdeling
tussen MDT-projecten onderling te ondersteunen en te stimuleren, zodat zij van elkaar
leren. Het accounthouderschap wordt verder ingezet ten behoeve van het begeleidend
onderzoek. De geleerde lessen van MDT-organisaties, die accounthouders ophalen in
de praktijk, krijgen een plek in de onderzoeksrapportage die ik periodiek naar uw
Kamer stuur. Het accounthouderschap is gericht op MDT-organisaties uit de derde en
vierde subsidieronde. In coronatijd is het accounthouderschap er ook voor de MDT-organisaties
die een nieuw corona-initiatief gestart zijn of hun bestaande praktijk op andere wijze
voortzetten.

Landelijk MDT-certificaat

In mijn brief d.d. 13 september 2019 heb ik toegezegd een landelijk MDT-certificaat
te ontwikkelen, omdat dit een van de belangrijkste manieren is om jongeren te belonen
voor hun MDT. Uit begeleidend onderzoek blijkt dat naast waardering en erkenning een
certificaat als beloning het meest aansluit bij de behoeften van jongeren. Belangrijk
daarbij is dat een certificaat door jongeren en door de organisaties pas echt gewaardeerd
wordt als het een landelijk certificaat is dat erkend wordt door werkgevers. Op die
manier kan het certificaat dienen als een symbool voor erkenning van de ontwikkelde
vaardigheden en kennis. Daarbij is het van belang dat de kennis en vaardigheden gewaardeerd
worden op een manier die werkgevers herkennen en die aansluit bij de bestaande structuur
van het in de praktijk waarderen van kennis en vaardigheden.

Het landelijke certificaat zal zich in eerste instantie richten op algemene werknemer
gerelateerde vaardigheden; vaardigheden die te maken hebben met het algemeen functioneren
op de werkplek. Denk aan vaardigheden als «op tijd komen», «omgaan met collega’s en
leidinggevende» en «omgaan met opdrachten». De keuze voor een certificaat gericht
op werknemer gerelateerde vaardigheden sluit aan bij de wens van werkgevers die deze
vaardigheden veelal onvoldoende aanwezig vinden bij een groot aantal jongeren in alle
leeftijdscategorieën en alle opleidingsniveaus.

Ik heb twee partijen gevraagd, op basis van eerdere bevindingen, in beeld te brengen
hoe ik kan komen tot een certificaat gericht op werknemer gerelateerde vaardigheden.17 Zij geven in 3 fases uitvoering aan deze opdracht:

1. Verdiepende verkenning in het veld ten behoeve van de ontwikkeling van het certificaat,
met als resultaat een basisontwerp van het certificaat (april–september 2020)

2. Basisontwerp valideren en ontwikkelen trainingen, met als resultaat een totaalpakket
ter beschikking voor testen (september–december 2020)

3. Totaalpakket certificaat en trainingen testen, met als eindresultaat een definitief
ontwerp (januari–april 2021)

4. Afronden (april–juli 2021)

Op basis van gesprekken met MDT-organisaties, gemeenten, jongeren en bedrijven is
een aantal randvoorwaarden in kaart gebracht. Een van de randvoorwaarden is dat het
te ontwikkelen certificaat meerwaarde heeft voor alle jongeren die deelnemen aan MDT
en ontwikkeld wordt met de bij MDT betrokken partijen, waaronder jongeren, werkgevers,
gemeenten en maatschappelijke organisaties. Daarnaast is het streven de waardering
van werknemers gerelateerde vaardigheden zo informeel als mogelijk vorm te geven,
zodat het door jongeren niet gevoeld wordt als een examen. Er wordt bij de ontwikkeling
aangesloten op reeds bestaande structuren en instrumenten. Ik wil hiermee voorkomen
dat voor MDT het wiel opnieuw uitgevonden wordt. Bij de ontwikkeling van het instrument
wordt zoveel als mogelijk gebruik gemaakt van wetenschappelijk gefundeerde onderzoeksmethoden.

MDT-jongerenpanel

Een belangrijke rol in de aanpak van MDT is weggelegd voor jongeren. Ook het MDT-jongerenpanel
heeft zich in het afgelopen jaar verder ontwikkeld. Het panel bestaat uit ruim twintig
zeer gemotiveerde jongeren uit verschillende windstreken met compleet verschillende
achtergronden en interesses. Het panel is opgericht om het jongerenperspectief in
te brengen bij de ontwikkeling en doorontwikkeling van MDT. Zij gaan dan ook op bezoek
bij zoveel mogelijk MDT-projecten om te ontdekken hoe verschillende partijen dit aanpakken
en wat de ervaringen van de deelnemende jongeren zijn. Die informatie verzamelen zij
en geven zij terug aan mij. Het landelijke MDT-jongerenpanel zoekt de verbinding met
jongerenpanels die actief zijn binnen de verschillende MDT-projecten en MDT-organisaties
op regionaal en lokaal niveau. Tussen de verschillende panels wordt kennis uitgewisseld
dat het landelijk MDT-panel inbrengt voor het doorontwikkelen van MDT. Zo vormt zich
een groeiend netwerk van MDT-jongeren die de ontwikkeling van MDT steeds blijven voeden
met hun inzichten.

Het panel maakt onderdeel uit van alle stappen die bij de ontwikkeling van MDT gemaakt
worden. Niet alleen hebben de jongeren meegedacht en mee besloten over de MDT-website,
de zoekfunctionaliteit en de landelijke campagne, maar ook beoordeelden zij mede subsidieaanvragen
in de vierde subsidieronde van MDT, net als bij de voorgaande subsidieronden. Het
jongerenpanel vervult hun ambassadeursrol met verve, waardoor het draagvlak van MDT
onder jongeren groeit. Het belangrijkste doel van het panel blijft ook voor de komende
periode om ervoor te zorgen dat MDT goed aansluit bij jongeren.

Prestatiedruk

Uit onderzoek blijkt dat 9% van de jongeren druk in enige vorm ervaart als gevolg
van MDT. Tijdsdruk wordt daarbij vaker genoemd (6%) dan sociale druk (4%) of prestatiedruk
(3%). Opvallend is dat proeftuinen zelf het aandeel ervaren tijdsdruk voor jongeren
veel hoger inschatten (41%). Een mogelijke verklaring hiervoor is dat proeftuinen
hierin ook de benaderde jongeren meenemen die niet meedoen aan MDT vanwege gebrek
aan tijd. Ik ben blij te zien dat de overgrote meerderheid van de deelnemende jongeren
weinig tot geen druk ervaart als gevolg van MDT. De Nationale Jeugdraad (NJR) deelt
mijn blijdschap over de geringe ervaren prestatiedruk onder jongeren. Ik zal samen
met NJR blijven monitoren hoe de druk wordt ervaren door jongeren bij het doen van
een MDT.

Verdringing

In de volgende fase van MDT zal mijn aandacht wederom uitgaan naar het voorkomen van
verdringing op de arbeidsmarkt, bij stages en vrijwilligerswerk. De cijfers uit het
begeleidend onderzoek geven reden tot optimisme. Ik baseer mij hier op het feit dat
bijna 90% van de MDT-organisaties aangeeft dat de activiteiten van MDT-jongeren niet
eerder of voor een klein deel door anderen zijn uitgevoerd en daarmee geen plek van
een werknemer, stagiair of vrijwilliger hebben opgevuld. Nu de economische vooruitzichten
minder gunstig zijn dan in voorgaande jaren, groeit het risico op verdringing en daarmee
het belang van bewustwording en sturing op dit thema. Het voorkomen van verdringing
blijft een belangrijke randvoorwaarde voor het verstrekken van MDT-gelden. In december
hebben CNV Jongeren en FNV Jong een oproep gedaan bij de MDT-initiatieven om oog te
hebben en te houden voor het verdringingsvraagstuk.

Met kwalitatief onderzoek diep ik oorzaak en gevolg van en mogelijkheden tot het voorkomen
van verdringing door MDT uit. De accounthouders brengen dit thema onder de aandacht,
zodat de onwenselijke gevolgen van verdringing worden voorkomen en de bewustwording
over dit thema wordt vergroot. In samenwerking met enkele MDT-organisaties, experts
van verschillende departementen, CNV Jongeren, FNV Jong en NOV wordt gedurende de
zomer een stroomschema ontwikkeld waardoor organisaties kunnen bepalen of er sprake
is van verdringing binnen hun organisatie. Daarnaast onderzoek ik de mogelijkheid
om een gremium in te richten met bovenstaande partijen, zodat organisaties daar anoniem
advies aan kunnen vragen. Tot slot ga ik in gesprek met de Inspectie SZW of en zo
ja welke rol zij zou kunnen spelen in het vraagstuk van verdringing bij MDT.

Communicatie

De campagne die afgelopen 16 maart van start zou gaan is in verband met de coronacrisis
uitgesteld. De campagne was erop gericht om jongeren en professionals die direct met
jongeren werken te informeren, te inspireren en te enthousiasmeren om mee te doen
aan MDT. Met de komst van corona was aanpassing nodig. De deelnemende organisaties
moesten hun activiteiten aanpassen en soms zelfs (tijdelijk) stilleggen omdat ontmoeten
en groepsvorming niet of nauwelijks mogelijk was. Tegelijkertijd is iets doen voor
een ander relevanter dan ooit. Inmiddels biedt het actieplan Helpen wanneer je nodig bent: #ookditismdt jongeren de mogelijkheid om in coronatijd MDT te doen, met projecten en initiatieven
die wel mogelijk zijn in deze tijd. Daarnaast ondersteun ik initiatieven waarin jongeren
gestimuleerd worden om zich in coronatijd in te zetten. Bijvoorbeeld het eerder in
deze brief toegelichte project Jeugd aan zet en het landelijke initiatief #OranjeHelpers,
gestart vanuit jongeren, ondersteund door veel maatschappelijk betrokken organisaties
die ook partner zijn van MDT. Al deze activiteiten worden actief onder de aandacht
gebracht bij media, via de eigen communicatiekanalen en die van de MDT-partners en
-organisaties. Zodra het weer mogelijk is gaat de campagne alsnog van start.

Werving van jongeren blijft voor veel MDT-organisaties een uitdaging. Daarom richt
ik de communicatie- en campagneactiviteiten de komende tijd ook op het ondersteunen
hiervan. Belangrijke elementen hierbij zijn het hebben van een merkwaarde, het verbinden
van rolmodellen aan MDT, de inzet van jongeren als ambassadeurs en jongeren een rol
geven bij de wervingsstrategie. Om de landelijke bekendheid en herkenbaarheid van
MDT te bevorderen heb ik een MDT-huisstijl en logo ontwikkeld. Alle deelnemende organisaties
gebruiken deze huisstijl en het logo in hun communicatie-uitingen. Ook de website
www.doemeemetmdt.nl en overige centraal ontwikkelde communicatiemiddelen zijn in de nieuwe huisstijl
vormgegeven.

Jongeren en MDT-organisaties hebben in cocreatie meegewerkt aan de totstandkoming
van het MDT-logo, de campagne, de website en de zoekfunctionaliteit.18 Hun adviezen en input heb ik ter harte genomen en deze zijn onder andere terug te
zien in de campagne. Zo gaven de jongeren aan het belangrijk te vinden om in de campagne
direct te kunnen ervaren wat MDT in de praktijk inhoudt, zo realistisch en divers
mogelijk. Ook is het gelukt om «echte» MDT-jongeren en -professionals van deelnemende
organisaties mee te laten doen in de campagne.

Het MDT-jongerenpanel heeft met mij meegedacht over de beste manier om jongeren te
bereiken en enthousiasmeren. Ze hebben mij onder andere geadviseerd over de inzet
van ambassadeurs en influencers. Inmiddels staan enthousiaste jonge mensen als Kristina
Kirjanova, Bonnie Nottroth, Brandon & Willem Chen en Martijn van Heerden, Shaquille
Polak, Thomas Brok en Jiami Jongejan klaar om mij te helpen MDT bij jongeren onder
de aandacht te brengen. Thomas en Jiami vervullen hierbij een ambassadeursrol.

Eerder in deze brief presenteerde ik u de acht MDT-varianten. Ik ben voornemens om
ambassadeurs te verbinden aan deze varianten. Ambassadeurs als rolmodellen, aansprekend
voor de professionals die binnen deze varianten met jongeren werken.

FINANCIËN

In deze kabinetsperiode is € 250 miljoen beschikbaar gesteld voor het ontwikkelen
van MDT. Vanaf 2022 is jaarlijks € 100 miljoen gereserveerd. Vanwege de zorgvuldige
opbouw van het programma met experimenten zijn de uitgaven over 2018 en 2019 nog beperkt,
in totaal ruim € 30 miljoen.

De begroting van 2020 is als volgt opgebouwd: Voor de subsidieronde met gemeenten
en het eerste blok van de vierde subsidieronde19is € 48 miljoen gereserveerd. Voor het tweede blok van de vierde subsidieronde, die
in april 2020 is opengesteld, is een budget van € 50 miljoen beschikbaar. Inclusief
de begrote bijdrage aan de inzet van fondsen gericht op MDT20 van € 10 miljoen en de begrote uitvoeringskosten (circa € 6 miljoen) komt voor de
reguliere MDT de begroting voor 2020 uit op in totaal € 114 miljoen.

Daarnaast is in 2020 € 1 miljoen gereserveerd voor MDT in coronatijd: #ookditisMDT,
€ 0,5 miljoen voor het gemeentelijk project Jeugd aan zet en is een bedrag van € 1
miljoen gereserveerd voor vergoedingen van personeels- en overheadkosten van MDT-projecten
die door de opschorting van de projecten door Corona financiële knelpunten hebben.
Het totaal begrote bedrag voor 2020 komt hiermee uit op € 117 miljoen. Voor 2021 wordt
uitgegaan van de volledige besteding van de voor dit jaar beschikbare € 100 miljoen.
Het financiële overzicht voor deze kabinetsperiode is opgenomen in onderstaande tabel.

Begroting en uitgaven MDT 2018–2021

Bedragen x € miljoen

2018

2019

2020

2021

Totaal

Gerealiseerde uitgaven

13

20

 
 

33

Begroting reguliere MDT

 
 

114

100

214

Begroting MDT corona projecten en maatregelen

 
 

3

 

3

Totaal

13

20

117

100

250

Voor 2021 en verder wordt uitgegaan van een geleidelijk oplopend aandeel cofinanciering
van externe partijen (incl. fondsen); van 17% in 2021 naar 33% in 2024. Uitgaande
van de beschikbare structurele € 100 miljoen per jaar komt hiermee de prognose voor
het totaal aan beschikbare middelen voor MDT uit op € 150 miljoen per jaar vanaf 2024.

Uitgaande van een gemiddeld bedrag per MDT-traject van maximaal € 2.000 (incl. cofinanciering),
kunnen in de structurele situatie minimaal 75.000 trajecten per jaar worden uitgevoerd.
Hiermee wordt minimaal 35% van Nederlandse jongeren tussen de 14–27 jaar bereikt.

In de subsidieronden die in 2020 beginnen, wordt de cofinanciering expliciet als voorwaarde
gesteld bij het honoreren van de projecten, conform het verzoek van uw Kamer.21 Dit jaar is in het eerste blok van de vierde subsidieronde minimaal 10% als voorwaarde
gesteld en voor het tweede blok minimaal 15%. In de gehonoreerde aanvragen van het
eerste blok ligt het gemiddelde percentage cofinanciering op 16%.

Verantwoording en controle

Vanaf de start met de experimentronden wordt het verantwoordingsprotocol van ZonMw
toegepast. Proeftuinen worden gecontroleerd door het opvragen van de reguliere eindverantwoording
en een accountantscontrole. Bij gemeenten gaat dit via financiële rapportages. Vanaf
2020 heb ik het protocol aangescherpt. Van elk project wordt een accountantscontrole
gevraagd (gemeenten: Financiële rapportage) en steekproefsgewijs wordt een door ZonMw
tussentijds werkbezoek afgelegd waarin zowel inhoudelijk als financiële verantwoording
wordt gevraagd van de door ZonMw gesubsidieerde projecten.22 Het is belangrijk om tijdig kennis te nemen van mogelijke uitvoeringsproblemen om
zo nodig bij te kunnen sturen of om projecten die hun doelstellingen niet kunnen behalen,
te beëindigen. Voor de tussentijdse verantwoording is een afzonderlijk protocol opgesteld.
Naast gegevens over kosten en de cofinanciering worden ook gegevens over aantal deelnemende
jongeren opgevraagd.

TOT SLOT

De komende tijd zal ik verder opvolging geven aan de aanbevelingen opgenomen in de
onderzoeksrapportage. Ook werk ik samen met de MDT-partners en – organisaties verder
aan een stevige verankering van MDT in onze samenleving. Ik vind het inspirerend om
te zien hoe iedereen die onderdeel is van de groeiende MDT-beweging zo bevlogen en
gedreven is om dit samen met mij te doen. Dat schept veel vertrouwen voor de toekomst.
Maar ook nu, in deze moeilijke tijd. Het is mooi om te zien dat in ons land veel bereidheid
bestaat om naar elkaar om te kijken en elkaar te helpen. Dat maakt MDT relevant, van
betekenis en concreet. Dagelijks geven jongeren en organisaties handen en voeten aan
MDT in coronatijd en leveren zij een positieve bijdrage. Het overtuigt mij des te
meer dat we met MDT iets in handen hebben, waarmee we onze samenleving sterker kunnen
maken. Waar jongeren van invloed zijn en als vrijwilliger aan de slag gaan. Waar jongeren
optimale kansen krijgen om hun talenten te ontdekken. Waar jongeren anderen ontmoeten,
van wie ze het pad anders wellicht niet zouden kruisen. Iets om te koesteren en de
ruimte en tijd te geven. Ik durf dit ook uit te spreken namens de jongeren, de MDT-partners
en -organisaties. Zij waarderen het proces tot nu toe en ook de gelegenheid die geboden
is en wordt om met elkaar vorm te geven aan een gedragen, toekomstbestendig en veelzijdig
MDT.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, P. Blokhuis