Brief regering : Jaarverslag Inspectie Veiligheid Defensie 2019

Nr. 69 BRIEF VAN DE MINISTER EN STAATSECRETARIS VAN DEFENSIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 20 mei 2020

Hierbij bieden wij u het jaarverslag aan van de Inspectie Veiligheid Defensie (IVD)
over het jaar 20191.

Dit jaarverslag is het eerste jaarverslag van de IVD. In 2018 is de IVD opgericht
als interne toezichthouder voor de fysieke en sociale veiligheid binnen Defensie.
De oprichting komt voort uit een bewogen tijd waarin veel beroering ontstond over
de veiligheid bij Defensie. Een aantal ernstige voorvallen leerde ons harde lessen
en heeft geleid tot het versterken van de veiligheid, met de maatregelen uit het plan
van aanpak «Een veilige defensieorganisatie» en het bijbehorende plan van aanpak «Versterking
van de sociale veiligheid».2 Ook is op verzoek van uw Kamer een visitatiecommissie ingesteld om de doelbereiking
van het plan van aanpak «Een veilige defensieorganisatie» te toetsen.3 Inmiddels is het plan van aanpak in doorontwikkeling naar een agenda voor veiligheid.

De versterking van de veiligheid wordt aangepakt volgens het model met drie defensie
linies (three lines of defence). De IVD kijkt met een integrale blik van buitenaf, als vierde linie, naar de veiligheid
tijdens de taakuitvoering bij Defensie. Systeemonderzoek, thematisch onderzoek en
voorvallenonderzoek zijn instrumenten van toezicht die de IVD toepast.4 De IVD is onafhankelijk en is organisatorisch direct onder de Secretaris-generaal
geplaatst.

In deze brief gaan wij op hoofdlijnen in op het jaarverslag over het jaar 2019.

Organisatie

In 2018 is de organisatie van de IVD opgericht. In de periode daarna is het onderzoeksproces
ingericht en zijn de medewerkers geplaatst. In deze fase van oprichting is de IVD
met diverse onderzoeken naar aanleiding van voorvallen en op basis van thema’s begonnen;
twee onderzoeken zijn in 2019 voltooid.

De IVD streeft merkbaar het doel na dat geleerd wordt van voorvallen en dat het veiligheidsbewustzijn
binnen Defensie wordt vergroot. Zoals het motto van de IVD het treffend zegt: «veiligheid
vergt aandacht». Wij steunen de IVD in deze aanpak; wij zien het belang én het effect
van aandacht voor veiligheid in de organisatie.

De manier waarop de IVD samenwerking opzoekt met interne en externe partijen, laat
zien dat zij – als nieuwkomer in het toezichtsveld – steeds bezig is haar effectiviteit
en haar kwaliteit te bestendigen en te verbeteren. In korte tijd heeft de IVD zich
ontwikkeld tot een volwaardige en deskundige organisatie. Daarmee levert de IVD een
belangrijke bijdrage aan het steeds meer tot zijn recht komen van de synergie tussen
de pijlers beleid, uitvoering en toezicht.

Uitgevoerde onderzoeken

De IVD heeft in 2019 twee onderzoeken voltooid.

Het eerste onderzoek, naar de besluitvorming over het gebruik van de schietinrichting
Het Markiezaat, is in 2019 gepubliceerd. In onze reactie van 17 oktober 2019 op dit
eerste onderzoeksrapport benoemden wij enkele maatregelen, waaronder het op één plaats
toegankelijk maken van de informatie over schietbanen en het actualiseren van de Ministeriele
Publicatie 40–30 (Voorschrift voor de inrichting en het gebruik van schietinrichtingen);
deze maatregelen zijn gereed. Voor het inrichten van een joint kenniscentrum en kwaliteitsbewaker
is onder leiding van de stuurgroep Klein Kaliber Wapens een beleidsstudie verricht,
ten behoeve van verdere besluitvorming over de aanpak.5

Het tweede onderzoek, naar aanleiding van een zwaar verkeersongeval op oefenterrein
Bergen-Hohne, is begin 2020 gepubliceerd. In onze reactie van 5 februari 2020 zijn
activiteiten vermeld die plaatsvinden op langere en de korte termijn.6 De maatregelen op korte termijn (balans tussen opdrachten en middelen, risicomanagement
verbeteren, maatregelen binnen CLAS) zijn in uitvoering, dan wel in voorbereiding.
De uitvoering van de aanbevelingen op het gebied van opleidingen, met name de beoordeling
van nadelige effecten van het opleidingsbeleid, zullen naar verwachting nog niet binnen
de termijn van zes maanden zijn voltooid of geheel zijn vertaald in maatregelen. Deze
maatregelen passen binnen de ingezette doorontwikkeling van het plan van aanpak naar
de agenda voor veiligheid. De agenda heeft tot doel om de grondoorzaken van onvoldoende
veiligheid in de organisatie aan te pakken. Naar verwachting worden rond de zomer
de eerste contouren voor de agenda voor veiligheid vastgesteld, in nauwe samenwerking
met de defensieonderdelen.

Tot slot

Zoals zij dat ook benoemde in haar werkprogramma’s7 onderzoekt de IVD samen met de andere interne toezichthouders van Defensie de mogelijkheden
om informatie, kennis en bevindingen uit te wisselen, met het doel meer samenhang
te bewerkstelligen en de effectiviteit van het toezicht bij Defensie te versterken.
Defensie heeft veel baat bij het werk van de toezichthouders. Wij juichen dan ook
de samenwerking toe tussen deze instituties, zonder afbreuk te doen aan hun onafhankelijke
rol, individuele taken en bevoegdheden.

Wij danken de IVD voor haar inspanningen tot dusver. De bevindingen van de IVD geven
het vertrouwen dat de beweging naar verbetering aanwezig is. Tegelijkertijd is het
duidelijk dat het om een doorlopend proces gaat. Het is nu zaak om koers te houden.
De toetsing en betrokkenheid van de IVD helpen ons hierbij.

De Minister van Defensie,
A.Th.B. Bijleveld-Schouten

De Staatssecretaris van Defensie,
B. Visser