Brief regering : Extra maatregelen Caribisch Nederland i.v.m. COVID-19

Nr. 25 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 24 april 2020

Op 25 maart jl. heeft het kabinet noodmaatregelen voor Caribisch Nederland aangekondigd
i.v.m. COVID-19, in lijn met de maatregelen voor Europees Nederland (Kamerstuk 35 420, nr. 5). In reactie hierop hebben de openbare lichamen in een gezamenlijke brief van 29 maart
jl. gereageerd op deze brief en een nadere verkenning gedaan naar (andere) oplossingen
voor de geschetste problematiek. Conform het verzoek van de bestuurscolleges van de
openbare lichamen doe ik u deze brief in afschrift toekomen1.

Tevens treft u aan de antwoordbrief van het kabinet van heden, waarin gereageerd wordt
op de voorstellen van de openbare lichamen2. Zoals in de Kamerbrief van 25 maart is aangegeven is het uitgangspunt bij de maatregelen
voor Caribisch Nederland dat maatregelen vergelijkbaar zijn met de maatregelen die
in Europees Nederland zijn genomen. Indien maatregelen niet 1 op 1 kunnen worden ingezet
in Caribisch Nederland wordt gezocht naar vergelijkbare instrumenten die zoveel mogelijk
hetzelfde effect kunnen bewerkstelligen.

Specifiek vragen wij uw aandacht voor het voorstel van de openbare lichamen om het
vastrecht voor alle nutsvoorzieningen te reduceren tot nul. De kosten van nutsvoorzieningen
in Caribisch Nederland is een onderwerp waar uw Kamer ook veelvuldig aandacht voor
heeft gevraagd. Het voorstel van de openbare lichamen sluit aan bij de ambitie van
het kabinet – zoals verwoord in diverse brieven aan uw Kamer – om de noodzakelijke
kosten van levensonderhoud te verlagen. Zo heeft het kabinet zich met het ijkpunt
voor het sociaal minimum gecommitteerd om de noodzakelijke kosten van levensonderhoud
terug te brengen tot een redelijk niveau met als doel dat alle inwoners van Caribisch
Nederland in de minimale kosten van levensonderhoud kunnen voorzien. In de voortgangsrapportage
ijkpunt bestaanszekerheid Caribisch Nederland van juni 2019 is toegezegd om de Tweede
Kamer de komende vijf jaar jaarlijks te informeren over de voortgang.3

Gelet op de grote sociaaleconomische effecten in verband met COVID-19, heeft het kabinet
besloten om voor alle gebruikers in Caribisch Nederland een aftrekpost op de rekening
te verlenen ter hoogte van het vaste aansluittarief voor elektriciteit en water. Deze
maatregel geldt vanaf 1 mei aanstaande tot het eind van dit jaar. Voor Saba is er
geen vastrecht en gaat het om vergroting van de opslagcapaciteit van water (cisterne)
om op die wijze in kostenreductie te voorzien. Voor telecom introduceert het kabinet
tot eind 2020 eveneens een aftrekpost op de rekening voor het gebruik van internet
met $ 25 per abonnee. Met deze maatregel is een bedrag van incidenteel 7,8 miljoen
euro gemoeid. Over de uitvoering van deze financiële ondersteuning zullen afspraken
worden gemaakt met de nuts en telecombedrijven op de eilanden.

Een ander voorstel van de openbare lichamen ziet op het verbeteren van de ferryverbinding
tussen Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten. Het kabinet heeft besloten om met dit
voorstel mee te gaan, zodat ten opzichte van de huidige ferryverbinding de tarieven
worden gereduceerd en de vaarfrequentie wordt verhoogd voor de duur van twee jaar.
De geschatte kosten hiervoor bedragen € 2 mln. (€ 1 mln. per jaar). De bovenwindse
eilanden, en vooral Saba en Sint Eustatius, worden door de crisis zwaar geraakt. De
eilanden zijn voor een groot deel afhankelijk van toerisme. Met een goede en betaalbare
ferry wordt verwacht dat na de lockdown toeristen uit de regio de eilanden vaker zullen
aandoen. Ook kunnen de bewoners zich vaker en goedkoper verplaatsen. Saba en Sint
Eustatius kunnen zodoende straks sneller economisch herstellen. De concessie wordt
lokaal uitgevoerd en er worden meerdere partijen betrokken.

Ook hebben de openbare lichamen aandacht gevraagd voor een toename van de armoede.
Door het wegvallen van het toerisme, het sluiten van de Medical School op Saba en
de lockdowns zijn de inkomsten voor velen van de ene op de andere dag weggevallen.
Er is een toename zichtbaar in het aantal hulpbehoevenden dat zich aandient bij voedselbanken
en soortgelijk initiatieven en organisaties, of anderszins afhankelijk is van voedselpakketten
of -bonnen. Dit legt niet alleen een zwaar beslag op de hulporganisaties, maar ook
op de overheidsorganisatie.

Het kabinet heeft daarom besloten om € 500.000 beschikbaar te stellen voor het financieren
van (lokaal samengestelde) voedselpakketten, inclusief hygiëneproducten, voor de toename
van kwetsbare groepen in Caribisch Nederland en, waar nodig, het helpen bij de distributie
daarvan.

Het wegvallen van toerisme en daarmee het inkomen van vele burgers speelt ook op Curaçao,
Aruba en Sint Maarten. Ook daar is een toename zichtbaar in het aantal hulpbehoevenden
dat zich aandient bij voedselbanken en soortgelijke initiatieven en organisaties.
Het kabinet heeft daarom besloten om € 16 miljoen beschikbaar te stellen om de kwetsbare
groepen op deze landen te kunnen voorzien van voedselpakketten en hygiëneproducten.
Over de praktische uitvoering treed ik in overleg met lokale autoriteiten.

De budgettaire gevolgen van de maatregelen worden in suppletoire begrotingswetten
aan u voorgelegd. Normaliter wordt nieuw beleid in uitvoering genomen nadat de Staten-Generaal
de begrotingswet heeft geautoriseerd. Aangezien uitstel van uitvoering van deze spoedeisende
maatregelen die in het belang van het Rijk zijn, niet kan wachten tot formele autorisatie
van beide Kamers der Staten-Generaal, zal het kabinet de uitvoering van de maatregelen
starten. Hiermee wordt gehandeld conform lid 2 van artikel 2.27 van de Comptabiliteitswet
2016.

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
R.W. Knops