Brief regering : EU begroting 2020: eerste aanvullende begroting

Nr. 139 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 7 april 2020

Op 27 maart jl. presenteerde de Europese Commissie de eerste aanvullende begroting
voor 2020 (Draft Amending Budget 1, DAB1). Met deze brief informeer ik uw Kamer hierover.

In de aanvullende begroting stelt de Europese Commissie 567,4 miljoen euro aan additionele
middelen in vastleggingen- dit zijn wettelijke (of contractuele) verplichtingen –
ten opzichte van de eerder overeengekomen EU-begroting voor 2020 voor.1 Dit bestaat uit 350 miljoen euro additioneel voor Griekenland in verband met de aanhoudende
migratiedruk, 115 miljoen euro ter ondersteuning van maatregelen ter bestrijding van
het coronavirus en 100 miljoen euro ter ondersteuning van de wederopbouw in Albanië
na de aardbeving van november 2019. Tot slot worden er kleine wijzigingen voorgesteld
in de budgetten van een aantal Europese instanties, hetgeen resulteert in 2,9 miljoen
euro additionele middelen. Zie voor de exacte uitsplitsing van de bedragen tabel 1
in de annex.

De Europese Commissie verwacht dat het grootste deel van de bijbehorende betalingen
(de kasuitgaven) pas in latere begrotingsjaren volgt. Een klein deel van de betalingen:
77,4 miljoen euro, wordt dit jaar nog verrekend met de lidstaten. Gezien het beperkte
bedrag leidt dit niet tot aanpassing van de raming van de Nederlandse afdrachten.
De Europese Commissie financiert de additionele middelen van DAB1 door de inzet van
onbenutte vastleggingenmarge uit de eerdere jaren, resterende vastleggingenmarges
onder de begrotingscategorieën en speciale instrumenten.

Hieronder wordt nader ingegaan op de voorstellen van de Europese Commissie, de Nederlandse
appreciatie, het effect op de Nederlandse afdrachten en het Europese proces voor behandeling
van DAB1.

Samenvatting van het Commissievoorstel

Migratie

Op 28 februari jl. heeft Turkije aangegeven dat het migranten en vluchtelingen in
Turkije toestaat om de grens over te steken naar de EU, tegen de EU-Turkije Verklaring
in. Als gevolg hiervan was er sprake van een verhoogde migratiedruk aan de buitengrenzen
van de EU, met name aan de grens met Griekenland. Dit zorgt voor extra druk op zowel
de opvangfaciliteiten en het asielsysteem in Griekenland als op het effectieve grensbeheer
van de EU buitengrenzen van Griekenland en Bulgarije. Als onderdeel van het actieplan
voor Griekenland, zoals op 4 maart jl. door de Europese Commissie aangekondigd,2 is reeds 350 miljoen euro vrijgemaakt uit de bestaande middelen onder het Asylum Migration and Integration Fund (AMIF) en het Internal Security Fund (ISF). Dit is volgens de Europese Commissie echter niet toereikend om Griekenland
te ondersteunen. Daarom stelt de Commissie in deze DAB voor om 350 miljoen euro extra
beschikbaar te maken. Hiertoe worden de budgetten voor AMIF en het ISF verhoogd met
respectievelijk 280 en 50 miljoen euro. De additionele middelen voor AMIF worden ingezet
voor de bouw van vijf nieuwe opvang- en identificatiecentra op de Griekse eilanden
in 2020, het bevorderen van vrijwillige terugkeer en re-integratie van migranten en
vluchtelingen en voor diensten en noodhulpmiddelen in de nieuwe opvangfaciliteiten
(waaronder transport en voedsel), additionele staf voor medische teams en aanvullende
steun voor de Griekse asieldienst (RIS). Het verhoogde budget voor het ISF wordt gebruikt
voor grensbeheer, waaronder kosten m.b.t. de inzet van personeel, operationele kosten
en de aanschaf van benodigde apparatuur.

Naast deze twee fondsen wordt het budget voor de European Border and Coast Guard agency (Frontex) met 10 miljoen euro verhoogd ter ondersteuning van de coördinatie van een
terugkeerprogramma voor migranten die geen verblijfsrecht hebben in Griekenland. Ten
slotte wordt het budget voor het European Asylum Support Office (EASO) met 10 miljoen euro verhoogd voor de inzet van experts in Griekenland, waaronder
hoor-en beslismedewerkers, beveiligers en tolken.

De Europese Commissie financiert de aanvullende middelen voor Griekenland (in totaal
350 miljoen euro) door de inzet van de Global Margin for Commitments (GMC), oftewel onbenutte vastleggingenmarge3 uit eerdere jaren.

Het coronavirus

Als gevolg van de uitbraak van het coronavirus kampen de lidstaten met een tekort
aan medische hulpmiddelen en zijn zij genoodzaakt om EU-burgers die gestrand zijn
in derde landen te repatriëren. De Europese Commissie stelt voor om 128,6 miljoen
euro vrij te maken om lidstaten te ondersteunen bij de gevolgen van het coronavirus:
125 miljoen euro onder het Union Civil Protection Mechanism (UCPM) en 3,6 miljoen euro voor het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). Uit de bestaande middelen onder het UCPM kan 10 miljoen euro worden vrijgemaakt
door herschikking. Het ECDC kan de benodigde 3,6 miljoen tevens vrijmaken door herschikking.
Hierdoor resteert er een verzoek van de Commissie voor 115 miljoen euro aan additionele
middelen voor het UCPM. Het additioneel budget voor het UCPM wordt ingezet voor de
aanschaf van medische hulpmiddelen die de lidstaten kunnen aanvragen bij onvoldoende
nationale capaciteit en voor de repatriëring van EU-burgers die gestrand zijn in derde
landen, die als gevolg van het coronavirus geen gebruik meer kunnen maken van commerciële
vluchten. Het budget voor het ECDC wordt gebruikt om de capaciteit van het ECDC te
verhogen. Het ECDC maakt o.a. modellen voor het beoordelen en vergelijken van de impact
van verschillende aanpakken in bestrijding van het coronavirus en adviseert ziekenhuizen
en overheden over maatregelen.

Het voorstel voor additionele middelen (totaal 115 miljoen euro) wordt deels gefinancierd
door de inzet van het Flexibiliteitsinstrument4 en deels door inzet van de resterende marge onder het plafond voor de begrotingscategorie
voor Extern Beleid, waar een deel van het UCPM onder valt. De totale inzet van het
Flexibiliteitsinstrument in 2020 neemt hiermee toe van 778,1 naar 851,4 miljoen euro.5

Albanië

De Europese Commissie stelt voor om het budget voor het Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA) met 100 miljoen euro te verhogen om Albanië te ondersteunen bij de wederopbouw
van het land na de aardbeving van 29 november 2019. Dit is in aanvulling op de 15
miljoen euro die uit bestaande IPA-middelen wordt gefinancierd. De middelen zijn reeds
door de Europese Commissie toegezegd tijdens de International Donors» Conference in Brussel op 17 februari 2020. De additionele middelen worden ingezet voor de wederopbouw
van met name scholen en andere publieke gebouwen.

De additionele middelen voor IPA worden gefinancierd door inzet van de resterende
marge onder het plafond van de begrotingscategorie voor Extern beleid, waar IPA onder
valt.

Overige aanpassingen

De Europese Commissie stelt voor om het budget voor het Europees Openbaar Ministerie
(EOM) met 3,3 miljoen euro te verhogen voor extra personeel, ICT-apparatuur en voor
de uitvoering van beveiligingsmaatregelen. Deze middelen zijn volgens de Commissie
eerder nodig dan voorzien, om het EOM in staat te stellen zijn onderzoeks- en vervolgingsplichten
vanaf het begin na te kunnen komen. De additionele middelen voor het EOM worden gefinancierd
door de inzet van het Flexibiliteitsinstrument.

Verder wordt in het voorstel het budget voor de Europese Rekenkamer (ERK) voor 2020
de geraamde uitgaven met 0,9 miljoen euro neerwaarts bijgesteld. In tegenstelling
tot eerdere verwachtingen heeft de ERK dit niet langer nodig voor de controle van
o.a. EU-agentschappen aangezien de agentschappen de controle door de ERK zelf moeten
blijven betalen op basis van het huidige raamcontract. Tenslotte bevat de DAB een
wijziging in het personeelsbestand van de Europese Ombudsman. Deze wijziging heeft
geen effect op het budget van de Europees Ombudsman voor 2020.

Nederlandse appreciatie

Nederland kan instemmen met het voorstel voor de eerste aanvullende begroting gelet
op de coronacrisis en de aanhoudende migratiedruk aan de Oostelijke Mediterrane route,
en met name aan de Grieks-Turks grens en op de Griekse eilanden.

Nederland ziet de noodzaak voor additionele middelen voor steun aan Griekenland. De
Nederlandse migratie-inzet m.b.t. de situatie in Griekenland is gericht op het doorvoeren
van structurele verbeteringen, waaronder het verbeteren van de opvangfaciliteiten,
snellere asielprocedures en meer terugkeer. De voorgestelde besteding van de additionele
middelen draagt in beginsel bij aan deze inzet. Nederland zal nog enkele verduidelijkende
vragen stellen met betrekking tot voor Nederland belangrijke zaken: de opvang en begeleiding
van alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s) en de versterking van de gezondheidszorg
in de opvanglocaties, mede gelet op het risico op corona-uitbraken. Daarnaast is het
voor Nederland van belang dat de additionele middelen effectief en tijdig kunnen worden
gealloceerd, mede met het oog op humanitaire noden.

Nederland verwelkomt de voorgestelde additionele middelen voor het UCPM en het ECDC
om lidstaten te ondersteunen bij de bestrijding en het opvangen van de gevolgen van
het coronavirus. Het kabinet erkent het mondiale karakter van de uitbraak en onderstreept
het belang van gecoördineerde actie op Europees niveau. De voorgestelde besteding
van de middelen (aanschaf van medische hulpmiddelen, de repatriëring van EU-burgers
en advies door het ECDC) passen bij een Europese aanpak.

Het kabinet verwelkomt het voorstel voor additionele middelen om Albanië te helpen
onderwijs en publieke dienstverlening voort te kunnen zetten na de recente aardbeving.
Tijdens de donorconferentie kondigde Nederland aan de wederopbouw van Albanië te ondersteunen
met 3 miljoen euro, zoals reeds aan uw Kamer gemeld.6

Nederland kan tevens instemmen met de wijzigingen in de budgetten en personeelsbestanden
van het EOM, de ERK en de Europese Ombudsman. Het kabinet is voorstander van een spoedige
start van het EOM. Nederland zal nog enkele verduidelijkende vragen stellen over de
besteding van de extra middelen voor het EOM en de wijzigingen in het personeelsbestand
van de Europese Ombudsman.

Ten aanzien van de financiering van de eerste aanvullende begroting, verwelkomt Nederland
de mogelijkheden voor herschikking van bestaande middelen die de Europese Commissie
heeft gevonden. Dit past naar Nederlandse mening bij de afspraak die de instanties
maakten bij het akkoord over de begroting voor 2020 om uitgaven allereerst via herschikking
te financieren. Gelet op de onvoorziene aard van de uitgaven in deze DAB, met name
op het terrein van de coronacrisis, kan Nederland tevens instemmen met de andere vormen
van financiering: het gebruik van de resterende marges onder de begrotingscategorieën,
de GMC en het Flexibiliteitsinstrument.

Gevolgen voor de Nederlandse afdrachten

Het voorstel voor DAB1 leidt tot een verhoging van de EU-betalingen in 2020 van 77,4
miljoen euro. DAB1 heeft echter geen gevolgen voor de raming van de Nederlandse afdrachten
voor 2020. In de raming van de Nederlandse afdrachten wordt uitgegaan van een betalingenniveau
in de EU-begroting dat hoger is dan het afgesproken betalingenniveau, zoals toegelicht
in de begroting van Buitenlandse Zaken, bij Art. 3.1. De toename van EU-betalingen
in deze DAB, past binnen die marge.

Tabel 2 in de annex geeft een overzicht van de aanvullende begrotingen voor 2020 die
op dit moment zijn gepubliceerd, uitgesplitst naar het effect op de vastleggingen,
betalingen en inkomsten van de Europese Unie.

Proces en krachtenveld

Gezien de bijzondere omstandigheden i.v.m. het coronavirus7 wordt DAB1 via een schriftelijke procedure behandeld, die naar verwachting eind april
zal worden afgerond. Het voorstel moet worden goedgekeurd door de Begrotingsautoriteit;
het Europees parlement via meerderheid van stemmen en de Raad via gekwalificeerde
meerderheid. Naar verwachting zullen alle lidstaten kunnen instemmen met DAB1 gezien
de coronacrisis en de aanhoudende migratiedruk aan de Griekse grens en op de Griekse
eilanden.

De Minister van Financiën,
W.B. Hoekstra

ANNEX

Tabel 1: mutaties DAB1 (in miljoenen euro)

Omschrijving

Vastlegging

Betaling

Asylum Migration and Integration Fund (AMIF)

280

–

ISF Borders & Visa

50

–

European Border and Coast Guard agency (Frontex)

10

10

European Asylum Support Office (EASO)

10

10

Union Civil Protection Mechanism (binnen EU)

80

40

Union Civil Protection Mechanism (binnen EU)

– 10

–

Union Civil Protection Mechanism (derde landen)

45

–

European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)

3,6

3,6

European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)

– 3,6

– 3,6

Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA)

100

15

Europees Openbaar Ministerie (EOM)

3,3

3,3

Europese Rekenkamer (ERK)

– 0,9

– 0,9

TOTAAL

567,4

77,4

Tabel 2: overzicht van aanvullende begrotingen in 2020 (miljoen euro)

Omschrijving

Vastlegging

Betaling

Inkomsten

DAB1 – Migratie & corona

567,4

77,4

–