Brief regering : Periodieke rapportage rechtshandhaving: hoofdlijnen JVO

Nr. 48 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID EN VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 13 februari 2020

Medio 2019 is besloten om de Tweede Kamer na ieder Justitieel Vierpartijen Overleg
(JVO) te informeren over de gezamenlijke inzet op de rechtshandhaving en de hoofdlijnen
van het JVO. Met deze periodieke rapportage verschaffen wij inzicht in de versterking
van de rechtshandhaving in het Koninkrijk, en geven wij opvolging aan de aanbevelingen
uit de beleidsdoorlichting van artikel 1 van hoofdstuk IV Koninkrijksrelaties (verder:
beleidsdoorlichting)1.

Ook hebben wij u eerder de toezegging gedaan de Kamer te informeren over de te behalen
resultaten van het Recherche Samenwerkingsteam (RST) die in een beleidscyclus worden
vastgelegd, op basis van een analyse van het regionale criminaliteitsbeeld2. Afgelopen JVO is de eerste keer geweest dat gewerkt is conform deze nieuwe werkwijze,
opgenomen in het herziene Protocol3. Met deze brief zullen wij u daar tevens over informeren.

Onze collega-ministers van de landen zijn van deze Kamerbrief op de hoogte gesteld.

Hoofdlijnen JVO januari 2020

Het JVO vond deze keer plaats op 14 en 15 januari 2020 op Curaçao onder voorzitterschap
van de Minister van Justitie van Curaçao, dhr. Girigorie. Op de agenda stonden onder
andere de volgende onderwerpen:

Grensbewaking en migratie

Grensbewaking en migratie waren tijdens het JVO belangrijke thema’s, mede gelet op
de situatie in Venezuela en de uitdagingen die de (met name Benedenwindse) (ei)landen
daardoor ondervinden. Er is een aantal specifieke samenwerkingsafspraken gemaakt die
dit onderwerp raken.

Zo verkennen de landen sinds 2018 gezamenlijk de mogelijkheden voor samenwerking ten
aanzien van het gebruik van passagiersgegevens ten behoeve van grensbewaking. Voor
Caribisch Nederland wordt momenteel gewerkt aan een pilot voor het gebruik van «Advance Passenger Information» (API). Curaçao gaat samenwerken met CARICOM voor het verwerken en analyseren van
passagiersgegevens. Binnen het Koninkrijk worden de ervaringen en best practices uit deze trajecten actief gedeeld en benut voor de inrichting, implementatie en uitvoering
van een API systeem in de landen.

De Minister van Buitenlandse Zaken heeft uw Kamer op 2 oktober 2019 ingelicht over
het voornemen om een visumplicht voor Venezolanen in te stellen voor het Caribische
deel van het Koninkrijk4. In deze brief is aangegeven dat er naast de invoering van de visumplicht ook andere
maatregelen worden uitgewerkt met als doel om het personenverkeer o.a. vanuit Venezuela
op een verantwoorde en gereguleerde wijze te laten plaatsvinden. In het JVO is afgesproken
dat de landen informatie over reeds bestaande of in ontwikkeling zijnde maatregelen
met elkaar bespreken, om te bezien of het voordelen heeft hierin meer gezamenlijk
op te trekken. Een voorbeeld van een dergelijke maatregel is het instellen van een
zo genoemd «Electronic System for Travel Authorisation» (ESTA), waarbij voorafgaand aan het inreizen door de reiziger informatie moet worden
verstrekt.

Ook zijn gezamenlijke activiteiten verricht in het kader van de onderlinge regeling
vreemdelingenketen om de samenwerking en informatie-uitwisseling op dit terrein te
bevorderen. Verder zal op verzoek van Aruba worden bezien op welke wijze de geïntensiveerde
samenwerking, assistentie en kennisoverdracht over migratiebeleid en -procedures wordt
voortgezet in een (bestaand) samenwerkingsplatform. Gelijktijdig is onderstreept dat
er naast deze samenwerking blijvend aandacht moet zijn voor de aanpak en de (in)directe
maatschappelijke gevolgen van niet rechtmatig verblijf.

Zoals uw Kamer eerder is bericht5, zijn in het JVO van juli 2019 verbetervoorstellen besproken ter versterking van
het grenstoezicht in het Caribische deel van het Koninkrijk, in het zogeheten baselines
traject. Tijdens het JVO in januari 2020 zijn concrete voorstellen gedaan over de
aanschaf van goederenscanners en het belang van screeningsvereisten van grenspersoneel.
Door prioritering aan te brengen en met beperkte mensen en middelen de inzet op deze
verbetervoorstellen te richten, sluiten we aan bij wat in de beleidsdoorlichting werd
aanbevolen: breng focus aan en maak initiatieven behapbaar, die bovendien ook direct
zichtbaar zijn, voor zowel samenleving als personeel.

Recherchesamenwerking

Tijdens het JVO is tevens het beleid voor recherchesamenwerking voor de middellange
termijn besproken om richting en focus te geven aan de toekomstige inzet van recherchecapaciteit
uit zowel de korpsen als het RST in de regio. Rechtshandhaving is een autonome aangelegenheid
van de landen, tegelijkertijd brengt het zijn van een Koninkrijk verantwoordelijkheden
met zich mee en vindt er dan ook samenwerking en gezamenlijke inzet plaats. De plannen
werken uit hoe de grensoverschrijdende en de rechtsorde verstorende criminaliteit gezamenlijk wordt
aangepakt en welke focus daarbij gehanteerd wordt. Door deze gezamenlijke aanpak is
zowel lokaal eigenaarschap als praktische en constructieve samenwerking binnen het
Koninkrijk geborgd en krijgt problematiek die om een lange adem vraagt, een aanpak
die daarbij past. De ministers hebben ingestemd met dit beleid en de uitwerking daarvan.

Het beleid voor de middellange termijn beschrijft de samenwerkingsvormen waarbinnen
de grensoverschrijdende criminaliteit en rechtsorde schokkende criminaliteit worden
aangepakt. Dat vindt plaats door middel van samenwerking binnen de vier Caribische
politiekorpsen in combiteams, samenwerking vanuit de centrale RST locatie, samenwerking
in de regio op het gebied van informatie en onderlinge ondersteuning op het terrein
van schaarse middelen en expertises. Het RST heeft binnen elk van deze vormen een
rol. Zo werken RST medewerkers in de combiteams in de politiekorpsen, is het RST vanuit
een centrale locatie inzetbaar in het gehele Caribische deel van het Koninkrijk, wordt
de interinsulaire informatie-coördinatie versterkt en biedt het RST regionale ondersteuning
op enkele specialistische gebieden. In de uitvoering van zijn taken valt het RST onder
lokaal gezag. Het JVO heeft met goedkeuring kennisgenomen van de beheerstukken van
het RST zodat deze door de Minister van Justitie en Veiligheid kunnen worden vastgesteld.

Aan de beleidsprioritering ligt een analyse ten grondslag die stelt dat de landen
in het Caribisch deel van het Koninkrijk worden gebruikt als transitlanden voor doorvoer
richting met name Noord-Amerika en Europa met gebruikmaking van de in de landen aanwezige
internationale verbindingen, criminele organisaties en netwerken. Voor 2020 en daarna
zetten deze samenwerkingsvormen zich dan ook in op het verstoren van routes en illegale
handelsstromen (van onder meer verdovende middelen en mensen), het aanpakken van geweld,
het volgen van geldstromen en het doen van financieel onderzoek, bestrijding van witwassen
en de aanpak van corruptieve elementen in de landen.

Informatie-uitwisseling

Door de nieuwe Europese regels over informatiedeling met derde landen zijn nieuwe
uitdagingen ontstaan, ook voor de informatiedeling met de Caribische landen die conform
deze Europese wetgeving immers derde landen zijn. Tijdens het JVO zijn deze uitdagingen
besproken alsmede hoe hiervoor samen oplossingen zijn te vinden. Zo wordt gewerkt
aan de harmonisatie van het beschermingsniveau van persoonsgegevens binnen het Koninkrijk
en welke acties hiervoor zijn vereist. Als het gaat om het kunnen delen van politie-,
justitiële, en strafvorderlijke gegevens, is afgesproken dat de Caribische landen
samen met Nederland opties uitwerken die resulteren in een structurele juridische
grondslag in de wetgeving van de betrokken landen voor een bredere deling van politie-
en justitiële gegevens tussen Nederland en de Caribische landen van het Koninkrijk.

Ook gezamenlijke structuren voor ICT binnen de rechtshandhavingsketen zijn besproken,
om zodoende de samenwerking binnen de strafrechtketen te digitaliseren.

Detentie

Tijdens dit JVO was er tevens aandacht voor de kwaliteit van de detentieomstandigheden
in het Caribische deel van het Koninkrijk. Aruba, Curaçao en Nederland hebben besloten
om, conform het verzoek van het Interparlementair Koninkrijksoverleg (IPKO) d.d. 10 januari
2020, een intereilandelijke taskforce detentie in te stellen die zich richt op de
mogelijkheden voor de verbetering van de detentieomstandigheden in de detentie-inrichtingen.
De bevindingen uit de jaarlijkse inspectierapporten van de Raad voor de Rechtshandhaving
en de Inspectie JenV zullen hierbij als uitgangspunt dienen. Deze taskforce zal tevens
voorstellen formuleren voor alternatieven voor detentie en voor resocialisatie van
ex-gedetineerden. Dit sluit aan bij het initiatief van het gevangenisdirecteurenoverleg
om samenwerking op het terrein van resocialisatie te intensiveren. In verband met
afwezigheid van Sint Maarten bij voormeld IPKO, zal Sint Maarten bij schriftelijke
ronde bekend maken of het zal deelnemen aan deze taskforce.

Tot slot

Wij kunnen concluderen dat er op veel terreinen een intensieve samenwerking plaatsvindt
tussen de landen van het Koninkrijk, waarmee we aan diverse aanbevelingen uitvoering
geven: we zetten met elkaar in op actief kennismanagement en uitwisseling van onderlinge
kennis en expertise en we houden rekening met de (individuele) context en uitdagingen.
Door deze thema’s ieder JVO gezamenlijk te bespreken en in te zetten op regionale
samenwerking, worden schaalvoordelen benut en wordt de voortgang en het effect van
deze samenwerkingstrajecten gestimuleerd.

De Minister van Justitie en Veiligheid,
F.B.J. Grapperhaus

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
R.W. Knops