Brief regering : Voortgangsrapportage Sint Eustatius

Nr. 36
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 5 december 2019

Inleiding

In september1 informeerde ik uw Kamer over het wetsvoorstel dat ik in voorbereiding heb om de geleidelijke
overgang naar normale bestuurlijke verhoudingen op Sint Eustatius mogelijk te maken.

Dit wetsvoorstel is in voorbereiding en zal naar verwachting begin 2020 ter behandeling
worden ingediend. Conform de toezegging aan uw Kamer2 zal ik u halfjaarlijks blijven rapporteren over de voortgang op alle terreinen die
de ingreep betreft. Daarbij blijven de criteria zoals ik die als uitgangspunt heb
geformuleerd in de tweede voortgangsrapportage van 14 november 20183 leidend4.

In aanvulling op de septemberbrief informeer ik u met deze rapportage over de stand
van zaken. Voor zover deze ongewijzigd is ten opzichte van mijn septemberbrief ga
ik daarop niet uitgebreid in. Tegelijkertijd is er een aantal zaken die ik juist naar
aanleiding van het verschijnen van die brief en de daaraan verbonden Townhall meeting,
graag met uw Kamer wil delen. Zoals inmiddels gebruikelijk wordt de voortgang op de
diverse domeinen beschreven; het bestuurlijke, sociale en fysieke domein.

Algemeen beeld

Onder andere uit de signalen die ik tijdens de Townhall meeting van 23 september jl.
heb ontvangen maak ik op dat de manieren waarop de burgers op Sint Eustatius worden
voorzien van informatie over de voortgang van projecten, de transparantie in besluitvorming
en de mogelijkheden die voor hen openstaan om hun stem te laten horen, blijvend om
aandacht vragen. De regeringscommissaris heb ik gevraagd om mij, onder andere bij
monde van de Maatschappelijke raad van Advies, nader te informeren over de gevoelens
die bij de bevolking leven over het aangekondigde traject richting herstel van de
normale verhoudingen. Dat traject op zichzelf leidt ook tot een aantal nieuwe initiatieven
zoals publieke voorlichting over het actief en passief kiesrecht en opleidingsmogelijkheden
voor potentiele nieuwe politici. Daarnaast wordt op Sint Eustatius de laatste hand
gelegd aan een integraal communicatieplan.

Maatschappelijke raad

In een bijeenkomst met de maatschappelijke raad op 29 oktober jl. is door de regeringscommissaris
onder andere gesproken over het aangekondigde traject richting herstel van de democratie.
De regeringscommissaris heeft daarover aan mij verslag gedaan.

De meerderheid van de aanwezige leden van de Maatschappelijke Raad van Advies steunde
het voorstel voor een geleidelijke terugkeer naar de normale situatie. De gedachtegang
om op basis van criteria en niet op basis van een uiterste datum van de ene fase naar
de te gaan zorgde voor vragen als hoe en wanneer wordt aan een criterium voldaan en
wie kunnen dit objectief beoordelen?

Dezelfde meerderheid gaf aan de datum 21 oktober 2020 voor verkiezingen voor de eilandsraad
aan de ambitieuze kant te vinden. Het zo spoedig mogelijk starten van de opleiding
voor politici en aspirant-politici zag de meerderheid als noodzakelijk in het proces
om te komen tot goed bestuur. Om een herhaling van de situatie die tot de interventie
heeft geleid in februari 2018 te voorkomen prefereert de meerderheid meer bevoegdheden
voor de gezaghebber. Zijn autoriteit was in het verleden te beperkt om te handelen
en het verwerken van beslissingen via de Rijksvertegenwoordiger leidde tot veel vertraging.
Eén van de leden die de meerderheidsopinie verkondigde, verklaarde dat er bepaalde
groepen zijn die zich van hun stemrecht beroofd voelen en achtte het belangrijk om
deze informatie te delen.

De minderheid was van mening dat iedere vertraging te lang is en verklaarde dat mensen
hunkeren naar de terugkeer van hun democratische rechten.

Townhall/voorlichting verkiezingen

Op korte termijn zal een eerste algemene voorlichting voor het bredere publiek plaatsvinden
over de verkiezingen. Daarbij ligt de focus op het enthousiasmeren van het publiek
en het verschaffen van informatie over de mogelijkheden als men zich verkiesbaar wil
stellen. In aanloop naar de verkiezingen zullen eveneens diverse bijeenkomsten worden
georganiseerd om potentiele politici te informeren over de mogelijkheden, voorwaarden
en termijnen. Op die manier wordt eenieder de mogelijkheid geboden om zich te verdiepen
in wat het betekent om eilandraadslid of gedeputeerde te zijn.

Opleidingen politici

Na de kandidaatstelling organiseert mijn ministerie in samenwerking met het openbaar
lichaam opleidingsprogramma’s voor potentiele politici. In deze opleiding zal aandacht
zijn voor de kennis en vaardigheden die eilandsraadsleden nodig hebben om de rol van
volksvertegenwoordiger in te vullen. Ook na de verkiezingen krijgen de eilandsraadsleden
een opleiding op maat aangeboden.

Communicatieplan

Het openbaar lichaam streeft naar betere publieke informatievoorziening met een strategisch
communicatieplan dat zich in de afrondende fase bevindt. De inhoud van het plan zal
met de maatschappelijke raad besproken worden. Een deel van de in het plan beschreven
acties is reeds in uitvoering. Onder andere wordt een huisstijl voor het openbaar
lichaam ontworpen, is de aanlevering van informatie voor publicatie vanuit de verschillende
onderdelen van het openbaar lichaam gestroomlijnd en worden de verschillende directies
voorzien van communicatie-advies.

Bestuurlijk domein

Reorganisatie

Op 1 september 2019 is de nieuwe organisatie geëffectueerd. Het overgrote deel van
de medewerkers volgde de eigen functie. Van de medewerkers van het openbaar lichaam
die niet direct geplaatst konden worden is een groot deel inmiddels op openstaande
functies terecht gekomen. Voor een klein aantal is een maatwerkplek gecreëerd en met
een enkeling is een uitstroomregeling getroffen. Door de doorstroom van interne medewerkers
zijn er nog steeds verschuivingen in de organisatie en wordt het aantal mobiliteitskandidaten
steeds kleiner.

Als onderdeel van de informatievoorziening aan medewerkers wordt twee wekelijks een
magazine (The Insider) verspreid dat de medewerkers op de hoogte houdt van de ontwikkelingen
rond de reorganisatie en hen meer inzicht moet geven in het functioneren van het openbaar
lichaam.

Opleidingen ambtelijk apparaat

Voor Sint Eustatius is een meerjarig professionaliseringsprogramma ontwikkeld, waarin
de focus ligt op het op het duurzaam versterken van het ambtelijke apparaat op huidige
en toekomstige taken. In oktober is een ontwikkeltraject voor managers en unitmanagers
van start gegaan. Afgelopen jaar hebben de ambtenaren van het openbaar lichaam herhaaldelijke
vakmanschaptrainingen gehad. In het verlengde van de training wordt gewerkt aan de
opstelling van een gedragscode.

Ook is een opleidingsplan met groepsgewijze aanpak gereed. Managers, beleidsadviseurs,
secretaresses, beveiliging, frontofficemedewerkers, administratieve medewerkers en
financiële medewerkers worden daarmee zowel inhoudelijk als op vaardigheden getraind.
Voorbeelden daarvan zijn een cursus schrijfvaardigheid voor beleidsadviseurs, een
cursus Fin BES en BBV BES voor medewerkers Financiën en een cursus overheidsfinanciën
voor niet-financiële medewerkers. Ook wordt veel geïnvesteerd in computervaardigheden
en het verminderen van laaggeletterdheid.

Versterken bestuurlijke structuur

Als onderdeel van een nieuwe, transparantere, manier van werken zijn recent nieuwe
formats voor besluitvormingsnota´s en de besluitenlijst vastgesteld en in gebruik
genomen. Deze helpen het besluitvormingsproces eenduidiger te maken en de uitkomst
daarvan transparanter. In een workshop voor de directeuren, unitmanagers en beleidsmedewerkers
is de nieuwe werkwijze toegelicht en de medewerkers krijgen praktijkondersteuning
bij de ingebruikname.

Het inventariseren van onjuiste, verouderde en ontbrekende regelgeving is een omvangrijke
klus die per beleidsterrein wordt aangepakt. Sommige verordeningen vragen alleen om
een toets op actualiteit, anderen moeten in samenhang beoordeeld worden en weer een
andere categorie ontbreekt nog volledig. Het vergt de inspanning van alle onderdelen
van het openbaar lichaam om dit stap voor stap op orde te brengen.

Handhaving en toezicht

De bescherming van de leefomgeving kan niet zonder een beperkte mate van regulering
van bedrijvigheid. Hotels, garages en een aantal andere activiteiten krijgen in 2021
te maken met het Inrichtingen- en activiteitenbesluit milieubeheer (IAB) met hierin
regels voor afvalbeheer, afvalwater en bodem beschermende voorzieningen. Daarmee wordt
duidelijkheid geboden aan ondernemers over eisen aan installaties en activiteiten.
Het IAB vervangt de lokale hinderverordening en de daarin geldende vergunningplicht
met algemene regels. Inmiddels is geïnventariseerd wat de consequenties zijn voor
het bestuursapparaat en bedrijfsleven en worden aanbevelingen gedaan voor adequaat
toezicht en handhaving.

Planning & control cyclus

Recent zijn de eerste en tweede uitvoeringsrapportage van 2019 ingediend, als ook
de eerste begrotingswijziging. Verder is de jaarrekening 2016 ingediend, nog steeds
met een oordeelsonthouding van de externe accountant. Daarnaast zijn de ontwerpbegroting
voor 2020 en de meerjarenbegroting voor 2021–2023 ter advisering aan mijn ministerie
aangeboden. Begin december verwacht ik de definitieve begroting te ontvangen.

Er zijn inhoudelijke verbeteringen zichtbaar, maar het gewenste niveau is nog niet
bereikt. Zo ontbreken in de begroting nog de paragrafen grondbeleid en risicomanagement
en weerstandsvermogen. De paragraaf kapitaalgoederen is in ontwikkeling.

In de periode augustus tot en met oktober is een grote stap gezet door de sterk vervuilde
administratie van de materiële vaste activa op te schonen. De resultaten daarvan worden
nu verwerkt in de jaarrekeningen over 2017 en 2018.

De externe accountant start medio november 2019 met de controle van de jaarrekeningen
(audit). De regeringscommissaris heeft daartoe recent een opdracht gegeven. Het streven
is om de audits in 2019 af te ronden. Vanwege de vele resterende gebreken wordt over
het jaar 2019 nog geen goedkeurende accountantsverklaring verwacht.

Plan van aanpak financieel beheer

In het kader van de verbetering van het financieel beheer is veel werk verzet, maar
moet ook nog steeds veel gebeuren om te komen tot een verantwoorde overdracht aan
een nieuw bestuur. Het onvoldoende in staat zijn om tot afronding van gestarte maatregelen
te komen, laat zich deels verklaren door samenloop met de omvangrijke reorganisatie
en de beperkte uitvoeringscapaciteit. Het blijft een punt van zorg. Om de directie
financiën te ondersteunen zijn recent twee vacatures opengesteld waarvan er één inmiddels
is ingevuld. Na invulling van de vacatures zal nader worden bezien of extra ondersteuning
noodzakelijk is. Het streven is het gehele plan van aanpak af te ronden in 2020.

Rekenkamer

Voor Sint Eustatius wordt bij het instellen van een zelfstandige rekenkamer op korte
termijn ondersteuning vanuit Europees Nederland geboden. De rekenkamer Rotterdam heeft
haar expertise aangeboden. Hiermee wordt vooruitgelopen op een wetswijziging die noodzakelijk
is voor het instellen van een rekenkamer voor alle BES eilanden. Rotterdam kan in
de toekomst ook beoogd rekenkamerleden uit (de omgeving van) Sint Eustatius ondersteunen
door hen te laten meelopen en door middel van kennisvermeerdering en trainingen. De
inzet wordt incidenteel gefinancierd uit een bijzondere uitkering van BZK. Doel is
de rekenkamer zo op te zetten dat deze zo snel mogelijk lokaal kan worden overgenomen
en structureel wordt ingebed. Daarbij wordt ook bezien op welke wijze structurele
ondersteuning vanuit de regio dan wel Europees Nederland wordt vormgegeven.

ICT Infrastructuur openbaar lichaam

In het najaar is een project van start gegaan om het achterstallig onderhoud aan de
ICT infrastructuur in te halen. De beschikbaarheid van een netwerk waarmee de verschillende
onderdelen van het openbaar lichaam met elkaar verbonden worden is cruciaal in voor
professionalisering en adequate informatievoorziening. Er wordt onder andere bekabeld,
netwerkaansluitingen worden aangelegd en medewerkers zullen worden opgeleid. Met het
beschikbare budget van het openbaar lichaam is gestart bij vitale onderdelen als de
afdeling ICT, burgerzaken en financiën.

Sociaal domein

Algemeen

Met het vaststellen van het ijkpunt voor het sociaal minimum en de bijbehorende maatregelen
zet het kabinet een aantal substantiële stappen om de situatie van inwoners in Caribisch
Nederland te verbeteren. De Tweede Kamer is hierover op 27 juni 2019 geïnformeerd5. Het kabinet heeft zich gecommitteerd aan het verlagen van de kosten van levensonderhoud
en het verbeteren van de inkomenspositie van inwoners van Caribisch Nederland. Aan
de kostenkant gaat het onder meer om het verbeteren van de financiële toegankelijkheid
van de kinderopvang en het terugbrengen van de kosten van wonen.

Naast het verlagen van de kosten van levensonderhoud tot een redelijk niveau, zet
het kabinet in op het verbeteren van de inkomenspositie van inwoners in Caribisch
Nederland. Per 1 januari 2020 worden het wettelijk minimumloon en de uitkeringen opnieuw
verhoogd. Per 1 januari 2020 wordt daarnaast de onderstand voor mensen die volledig
en duurzaam arbeidsongeschikt zijn dusdanig verhoogd dat iemand in de onderstand die
zelfstandig woont op maandbasis uitkomt op het wettelijk minimumloon. Ook kunnen alleenstaande
AOV-gerechtigden in aanmerking komen voor een aanvulling vanuit de onderstand. De
komende vijf jaar zal de Tweede Kamer jaarlijks worden geïnformeerd over de voortgang.
Hierbij zal telkens worden bezien of en zo ja welke aanvullende stappen gezet moeten
worden om de situatie voor inwoners in Caribisch Nederland te verbeteren.

BES(t)4 kids

Op 27 juni 2019 heeft het kabinet de Tweede Kamer ook geïnformeerd over programma
BES(t)4 kids6. In het kader van het programma BES(t)4 kids zijn op Sint Eustatius onder meer opleidingstrajecten
gestart voor de medewerkers van de kinderopvang en zijn arbeidsvoorwaarden op onderdelen
verbeterd. Het verbeteren van de kwaliteit van de kinderopvang wordt op verschillende
manieren aangepakt. Het programma BES(t)4 kids is in het najaar gestart met een beroepsopleiding
specifiek gericht op de kinderopvang waar aan het huidige personeel als leerlingen
van het middelbaar beroepsonderwijs deelnemen. De opleiding zal in 2021 worden afgesloten.

Kinderrechteneducatie en participatie

Alle scholen op Sint Eustatius zijn uitgenodigd om deel te nemen aan het Kinderrechtenfilmfestival
(KRFF); een activiteit waarmee kinderen op een creatieve en interactieve manier leren
over hun rechten en over hoe ze kunnen participeren. Begin juni vindt de finale op
Bonaire plaats waar de beste films van St. Eustatius, Saba, Bonaire, St. Maarten,
Aruba, en Curaçao worden gepresenteerd door de kinderen die ze gemaakt hebben. De
beste van de zes films zal worden gekozen door jury leden van alle zes eilanden. De
winnende film wordt gepresenteerd in juni tijdens de Nederlandse editie van het kinderrechtenfilmfestival.

Communicatie voor positief opvoeden en ouderschap

UNICEF zal in januari een pedagogische visie meeting organiseren tussen het BES(t)4
Kids team en partners op Sint Eustatius. De meeting wordt gefaciliteerd door een regionale
«Early Childhood Development»-expert, die veel vergelijkbare opdrachten voor UNICEF
heeft uitgevoerd in de Oost-Caribisch gebied en Latijns-Amerika. De pedagogische visie
zal vervolgens worden gebruikt door het BES(t) 4 Kids-programma en andere entiteiten
die zich richten op ouders en andere (professionele) zorgverleners/opvoeders.

Huiselijk geweld

Afgelopen periode is ingezet op het verbeteren van de ketensamenwerking in de aanpak
van huiselijk geweld en kindermishandeling. Zo zijn op grond van het in maart 2019
gesloten samenwerkingsconvenant Multidisciplinair Overleg (MDO – een netwerksamenwerking
tussen de zorg- en de strafrechtketen) de eerste casussen besproken. En is er een
voorlichtingsfilm gemaakt over wie werkzaam zijn in de keten. Daarnaast is er in de
aanpak meer aandacht voor daders en is er inmiddels een locatie waar slachtoffers
van huiselijk geweld opgevangen kunnen worden. Aan een tweede locatie wordt gewerkt.
De Staatssecretaris van VWS zal de Tweede Kamer in het eerste kwartaal van 2020 nader
informeren over de voortgang op alle drie de eilanden van het bestuursakkoord huiselijk
geweld en kindermishandeling.

Arbeidsbemiddeling

Om een duurzame weg uit de armoede te bieden, is meer arbeidsparticipatie nodig. Het
openbaar lichaam en de gemeente Leiden werken samen in een door het Ministerie van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) gefinancierde twinning om de arbeidsbemiddeling
op Sint Eustatius te verbeteren. Dit traject loopt tot april 2020. De laatste fase
van de twinning zal vooral in het teken staan van de borging van methodieken en werkwijzen
en de professionalisering van het beleid om mensen met een arbeidsbeperking aan het
werk te helpen en te houden.

Armoedebestrijding

Armoedebestrijding vraagt nadrukkelijk ook een inspanning van het openbaar lichaam.
Zij kan vanuit het eilandelijk armoedebeleid haar steentje bijdragen. Hierbij is een
belangrijke randvoorwaarde dat het openbaar lichaam het beleid rond armoedebestrijding
vastlegt in een verordening of beleidsregels. Het Ministerie van SZW speelt hierbij
een ondersteunende rol. Zo hebben in 2019 sociaalmaatschappelijk werkers van het openbaar
lichaam deelgenomen aan een door het ministerie georganiseerde training schuldhulpverlening.
Het ministerie is in overleg met het openbaar lichaam over nadere ondersteuning, bijvoorbeeld
op het vlak van de ontwikkeling van beleidsregels voor schuldhulpverlening.

Sociale woningbouw/huursubsidie

In het kader van de woonlastenverlaging is het belangrijk dat op elk van de eilanden
toegang bestaat tot voldoende en kwalitatief goede sociale woningbouw. De Europees
Nederlandse woningcorporatie Woonlinie en het openbaar lichaam hebben daarom een gezamenlijk
voorstel ingediend om een structurele oplossing te vinden voor renovatie, onderhoud
en nieuwbouw van sociale huisvesting. Inmiddels wordt gewerkt aan het eerste pilotproject,
waarbij Woonlinie in overleg met het openbaar lichaam en de Statia Housing Foundation
een eerste woning renoveert en een twee onder een kap woning realiseert. Hiervoor
heeft BZK een subsidie van 390.000 euro ter beschikking gesteld. Gedurende het pilotproject
wordt gewerkt aan intensivering van de samenwerking tussen betrokkenen, om uiteindelijk
bijna honderd sociale huurwoningen te renoveren en vijfenveertig nieuwe sociale huurwoningen
te bouwen.

Tussen BZK en het openbaar lichaam heeft een eerste gesprek plaatsgevonden om te komen
tot een huurpuntenstelsel, een liberalisatiegrens en een huurcommissie. Deze moeten
het systeem rechtvaardiger maken en professionaliseren, en versterken daarmee de bestuurlijke
structuur op Sint Eustatius. De Wet Maatregelen Huurwoningmarkt CN zal in de eerste
helft van 2020 in werking treden. De uitvoering van die wet dient neergelegd te worden
in lokale verordeningen. Daaraan wordt momenteel gewerkt.

BZK zet daarnaast stappen om tot een vorm van tegemoetkoming in de huurlasten voor
Caribisch Nederland te komen. Er is extra geld vrijgemaakt om middels een verhuurdersbijdrage
de huurlasten te verminderen.

Sport en bewegen

De uitvoering van het Caribisch Sport- en Preventieakkoord (Bijlage bij Kamerstuk
35 000 XVI, nr. 132), dat gesloten is met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS),
is gestart. De werving van een extra buurtsportcoach bij de sportstichting en een
extra preventiemedewerker/gezondheidsbevorderaar bij de afdeling publieke gezondheid
gaat binnenkort van start. Op korte termijn zal een dagelijks gezond ontbijt op twee
basisscholen worden verstrekt aan kinderen die het nodig hebben. Door VWS wordt voor
2 jaar een senior adviseur op Caribisch Nederland aangesteld om samen met de openbare
lichamen en betrokken organisaties de aanpak Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG) te
implementeren. Het doel is om te komen tot een sluitende keten voor kinderen met overgewicht
en obesitas.

Door de Cruyff foundation wordt onderzocht wat de kosten zijn om het Cruyff Court
te overkappen. Daarmee kan het veld overdag in de schaduw worden gebruikt en gelijktijdig
van verlichting worden voorzien voor gebruik in de avond. De verwachting is dat eind
van dit jaar hierover een besluit kan worden genomen, zodat in 2020 gestart kan worden
met de werkzaamheden. Verder wordt er door het Ministerie van Justitie en Veiligheid
(JenV) gewerkt aan een projectplan om de jeugdinterventie «Alleen jij bepaalt wie
je bent» op te starten. Jongeren krijgen in deze interventie een jaar lang twee keer
per week training door speciaal opgeleide trainers, die ze niet alleen de sport leren,
maar ook gedragsvaardigheden bijbrengen. Een belangrijke rol is hierbij weggelegd
voor de sportstichting. Er wordt gewerkt aan een sterke financiële en organisatorische
basis voor deze stichting. Ook zijn er activiteiten in voorbereiding om de seksuele
gezondheid van inwoners te verbeteren en te zorgen dat de afdeling publieke gezondheid
van het openbaar lichaam al haar taken adequaat kan uitvoeren.

Fysiek domein

Erosie

De aanpak van erosie is een van de grootste infrastructurele uitdagingen waar Sint
Eustatius voor staat. De stabilisatie van de klif onder fort Oranje verloopt voorspoedig
maar is slechts een deelproject in de aanpak van erosie. Erosie bedreigt vitale onderdelen
van het eiland en daarom heeft Rijkswaterstraat een integraal plan erosiebestrijding
opgesteld.

Gelet op de uitkomsten van de onderzoeken en de daarover genomen besluiten wordt er
door Rijkswaterstaat in samenwerking met Royal Haskoning DHV en het openbaar lichaam,
gewerkt aan de voorbereidingen van uitvoering van de plannen. Als eerste zal een aantal
quick wins worden uitgevoerd, te beginnen met de aanpak van de haarspeldbocht in de
weg naar de haven. Deze bocht vormt een belangrijk probleem bij het op de juiste wijze
afvoeren van hemelwater, dat verantwoordelijk is voor een deel van de erosie op het
eiland. Op een andere veroorzaker van erosie, de grote hoeveelheid loslopende dieren,
ga ik verderop in deze rapportage nog in.

Met de door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) beschikbaar gestelde
middelen van in totaal € 17 mln. wordt begin 2020 een start gemaakt met de aanpak
van de meeste urgente projecten voor verbetering van de erosieproblematiek. Met de
beschikbare middelen kan een eerste deel van het integraal plan erosiebestrijding
worden uitgevoerd.

De maatregelen voor verbetering van de zeehaven lopen mee in de voorbereidingen voor
de uitwerking van de maatregelen voor de bescherming van de erosie van de kuststrook
aan de havenzijde. Het is noodzakelijk gebleken dit geïntegreerd aan te pakken.

Bouw nieuwe verkeerstoren en terminal luchthaven

Onder begeleiding van Rijkswaterstaat is gestart met de uitvoering van de projecten.
Op 15 oktober jl. vond de officiële start plaats in aanwezigheid van de regeringscommissaris
en zijn de eerste zichtbare werkzaamheden op het luchthaventerrein begonnen.

Wegen

Op Sint Eustatius wordt met een financiële impuls van I&W en mijn eigen ministerie
gewerkt aan achterstallig onderhoud van het wegennet.

Uitvoering van de projecten verloopt moeizaam. De problemen leiden wat mij betreft
ook tot een herbezinning op de wijze van uitvoering van toekomstige projecten. Daarover
ben ik met de regeringscommissaris in gesprek.

De gebrekkige voortgang op het eerste project, de verharding van de wijk Cherry Tree,
leidde al eerder dit jaar tot een hernieuwde onderhandeling met de aannemers. Al vanaf
de start van het project liep de aannemer substantiële vertragingen op. Ook aan de
voorwaarden waaronder in augustus akkoord werd gegaan met een uitgestelde opleverdatum
werd door de aannemer niet voldaan. Nadat eind oktober duidelijk werd dat de werkzaamheden,
zonder voorafgaand overleg met de opdrachtgever, volledig tot stilstand waren gekomen
heeft de regeringscommissaris het contract beëindigd. Naar een oplossing om het project
alsnog zo snel mogelijk af te ronden wordt gezocht.

Afvalbeheer

Om een nieuwe afvalverbrandingsinstallatie aan te schaffen heeft I&W uit het wederopbouwbudget
circa 1 miljoen euro beschikbaar gesteld. Dit bedrag is als bijzondere uitkering in
oktober verstrekt. Het openbaar lichaam is momenteel in onderhandeling met de leverancier
over de juiste voorwaarden voor de aankoop van de verbrandingsoven.

Daarnaast hebben de Staatssecretaris van I&W en de regeringscommissaris een intentieverklaring
ondertekend om zwerfafvalproblematiek als gevolg van plastic producten voor eenmalig
gebruik te adresseren. Met het eilandbestuur is in de verklaring afgesproken dat hiertoe
voor juni 2020 een plan wordt opgesteld, met als doel dat diverse plastic producten
voor eenmalig gebruik in 2021 uit worden gefaseerd. I&W levert inhoudelijke ondersteuning
en heeft voor de uitvoering een bijzondere uitkering van 40.000 euro beschikbaar gesteld.

Overig

Toerismeplan

Het lokale toerismebureau en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) hebben
in maart 2019 een toerismevisie voor Sint Eustatius ontwikkeld. Eind oktober zijn
het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en RVO met de publieke en private
stakeholders voor toerisme om tafel gegaan zodat de implementatie van de toerismevisie
verder ter hand kan worden genomen.

Onder leiding van de Sint Eustatius tourism development foundation is een taskforce
opgericht die in deelgroepen met maatregelen op terreinen als de duiksector, wandelroutes
en het thema cultureel aan de slag gaat.

Wederopbouwmiddelen

Zoals in de septemberbrief gemeld zijn de door BZK beschikbaar gestelde wederopbouwmiddelen
inmiddels voor het overgrote deel ingezet. Sommige projecten hebben logischerwijs
een langere doorlooptijd dan andere. Zo zal het herbebossingproject ook na twee jaar
nog doorlopen om de diverse aanplant de kans te geven in de daarvoor speciaal aangelegde
«shadehouses» groot genoeg te groeien om verplaatst te worden. Stenapa, beheerder
van de nationale parken, is van plan het project voort te zetten nadat het met wederopbouwmiddelen
volledig is opgezet. Hetzelfde geldt voor het koraal restauratieproject.

Loslopend vee

Loslopende dieren vormen op Sint Eustatius al jaren een probleem. Ze verergeren erosie,
maken landbouw moeilijker en vormen een gevaar op de weg en een bedreiging voor inheemse
soorten. Pogingen om de populatie onder controle te krijgen hebben tot nu toe te weinig
blijvend resultaat opgeleverd. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
(LNV) stelt een regionaal coördinator aan die een integrale aanpak voor Saba, Sint
Eustatius en Bonaire gaat ondersteunen. Vooralsnog ligt de focus van de aanpak op
het onder controle krijgen van de geitenpopulatie. Sint Eustatius heeft aangegeven
graag deel te willen nemen aan het initiatief van LNV en heeft inmiddels een concept
uitvoeringsplan opgesteld. Onder andere wordt uitgewerkt onder welke omstandigheden
op een duurzame manier geiten achter hekken gehouden kunnen worden en hoe de wilde
populatie onder controle kan worden gebracht.

Tot slot

Ik kom, alles overziend, tot de conclusie dat bijna twee jaar na de ingreep inmiddels
heel veel in gang is gezet. Dat niet elke ingezette lijn zo snel als gehoopt zichtbare
resultaten oplevert mag niet afleiden van het feit dat vele partijen zijn samengebracht
om op allerlei fronten samen te werken aan de duurzame verbeteringen op Sint Eustatius.
Heel veel staat in de steigers.

Onder deze omstandigheden biedt een overgangsregime dan ook de meeste mogelijkheden
om initiatieven te verduurzamen, terwijl gelijktijdig gewerkt kan worden aan het gefaseerd
herstellen van de normale verhoudingen. Zoals gezegd verwacht ik het wetsvoorstel
daartoe begin 2020 ter behandeling in te dienen.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
R.W. Knops