Brief regering : Acties verbetering verstrekking hulpmiddelen

29 538 Zorg en maatschappelijke ondersteuning

Nr. 85 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 17 oktober 2019

Mensen met een beperking moeten, zoals ieder ander, mee kunnen doen in onze samenleving.
Het kan dan ook niet zo zijn dat mensen die voor hun deelname aan de samenleving afhankelijk
zijn van een hulpmiddel, niet over dit hulpmiddel kunnen beschikken, lang moeten wachten
op levering of reparatie, of hun (op maat gemaakt) hulpmiddel bij een verhuizing of
verandering van leverancier moeten inleveren.

De recente uitzendingen van het televisieprogramma Kassa1 en de inbreng van de Nationale ombudsman en Ieder(in) in dit verband, hebben nog
eens gewezen op het belang en de urgentie om tot een betere uitvoering te komen.

Al eerder is op basis van onderzoeken en signalen van cliënten vastgesteld dat de
uitvoering op het terrein van hulpmiddelen door de hierbij betrokken partijen nog
niet altijd en overal op orde is. Dit is ook een reden geweest om de verstrekking
van hulpmiddelen als actielijn op te nemen in het «Programma Onbeperkt Meedoen».2 Alhoewel in de afgelopen periode veel trajecten zijn ingezet om tot deze beoogde
verbetering te komen,3 blijkt nu dat een extra inspanning nodig is.

Met deze brief wil ik uw Kamer informeren over de met de betrokken partners overeengekomen
gezamenlijke acties om snel tot substantiële verbetering van de verstrekking van hulpmiddelen
te komen. In de kern gaat het om de volgende acties:

• Het instellen van een actieteam bestaande uit alle betrokken partijen, inclusief cliënten(organisaties):

° om mensen die aangeven problemen te ondervinden snel te kunnen helpen (o.a. het zwartboek
en enquête van het televisieprogramma Kassa en de signalen van de Nationale ombudsman);

° om de rode draden vast te stellen in de problematiek van het verstrekken van hulpmiddelen
en het – mede op basis van oplossingen van individuele casuïstiek – ontwerpen en doen
implementeren van verbetermaatregelen;

° om follow-up te geven aan de veranderagenda domeinoverstijgende knelpunten bij hulpmiddelen
en het bewaken van de voortgang bestuurlijke afspraken over Wmo-hulpmiddelen.

• Op basis van commitment van alle betrokken partijen wordt een bestuurlijke tafel ingesteld die zorgt voor de randvoorwaarden om gestelde doelen ook daadwerkelijk
te realiseren.

Ik zal in deze brief eerst ingaan op de inzet die de afgelopen periode is gepleegd
om de verstrekking van hulpmiddelen te verbeteren om vervolgens dieper in te gaan
op de aangekondigde intensivering.

Inzet afgelopen periode

Gemeenten (Wmo 2015), zorgverzekeraars (Zvw), zorgkantoren (Wlz) en het UWV (WIA,
Wajong en WOOZ) hebben de (wettelijke) opdracht om daar waar de noodzaak tot het verkrijgen
van een hulpmiddel is vastgesteld, snel voor een adequate levering van een passend
hulpmiddel te zorgen. Deze hulpmiddelen worden ingekocht of gehuurd bij hulpmiddelenleveranciers
en contractueel worden afspraken gemaakt over onder andere de kwaliteit, de dienstverlening
naar de cliënt en levertijden. Het gaat hierbij om grote aantallen; er zijn ruim één
miljoen hulpmiddelen in Nederland op grond van de Wmo 2015 en Zvw verstrekt.4

In de meeste gevallen gaat het goed. In het recent uitgevoerde onderzoek door de Patiëntenfederatie
Nederland, in overleg met Ieder(in), naar de ervaringen van cliënten met medische
en mobiliteitshulpmiddelen kwam naar voren dat in het algemeen gebruikers redelijk
tevreden zijn over hun hulpmiddel. Zij gaven in het onderzoek een gemiddeld cijfer
tussen de zeven en de acht op een schaal van tien. Uit het onderzoek van de Patiëntenfederatie
Nederland volgden echter ook aanbevelingen ter verbetering.5 Dat is ook de reden waarom ik eerder onderzoek heb laten uitvoeren en waarom we met
de betrokken partijen in overleg zijn om de follow-up op het gedane onderzoek vorm
te geven.

Met betrekking tot de Zvw hulpmiddelen heeft de NZa in 2018 een monitor uitgevoerd
en vastgesteld dat deze hulpmiddelenzorg over het algemeen goed is.6 Wel stelt de Nza dat in bijzondere gevallen patiënten niet altijd het juiste hulpmiddel
krijgen. Minister Bruins voor Medische Zorg en Sport maakt daarom in het Bestuurlijk
Overleg Hulpmiddelenzorg met alle veldpartijen afspraken die de Zvw hulpmiddelenzorg
voor de gebruiker merkbaar moeten verbeteren.

In 2018 heb ik onderzoek laten doen naar knelpunten bij het aanvragen, verstrekken
en het gebruik van Wmo-hulpmiddelen, woningaanpassingen en verhuizingen. Op basis
daarvan zijn in totaal zes knelpunten en vijf oplossingsrichtingen vastgesteld.7 In april 2018 is tussen de VNG en VWS bestuurlijk afgesproken de oplossingen voor
de Wmo 2015 uit te voeren.8

Dit voorjaar zijn de resultaten van een, door mij met de betrokken partners gestart,
onderzoek opgeleverd dat was gericht op knelpunten in de relatie tussen de verschillende
wettelijke domeinen (Wmo 2015, Zvw, Wlz, WIA, Wajong en WOOZ). Dit onderzoek heeft
24 oplossingen opgeleverd die te categoriseren zijn in vijf thema’s: informatievoorziening,
levertijd, bejegening, resultaat/geen maatwerk en verandering van de situatie.9 De onderzoeken zijn met alle betrokken partijen, maar ook met meer dan 20 verschillende
organisaties ter vertegenwoordiging vanuit cliëntenorganisaties en cliënten zelf,
uitgevoerd. Het gaat immers om hulpmiddelen voor de cliënt en die weet zelf het beste
wat beter kan.

De recente uitzendingen en de enquête van het televisieprogramma Kassa (in de uitzendingen
ging het vooral over Wmo-hulpmiddelen) bevestigen dat we er nog niet zijn en dat het
nodig is de ingezette acties te intensiveren. De ervaringen uit de enquête leveren
waardevolle informatie waarmee ik de hiervoor genoemde follow-up wil verrijken. Dit
doe ik met de volgende acties.

Acties voor snellere verbetering van de verstrekking van hulpmiddelen

Actieteam

Ik zet in op acties die leiden tot snelle verbetering van de verstrekking van hulpmiddelen
met en voor de cliënt. Ter uitvoering van alle acties wordt momenteel een actieteam
ingericht dat concreet aan de slag zal gaan met het oplossen van problemen bij hulpmiddelen
(Wmo 2015, Zvw, Wlz, WIA, Wajong en WOOZ).

Het actieteam bestaat uit vertegenwoordiging vanuit de VNG, een aantal gemeenten,
Zorgverzekeraars Nederland, een aantal zorgverzekeraars, de branchevereniging voor
hulpmiddelenleveranciers (Firevaned), een aantal hulpmiddelenleveranciers, Ieder(in),
de Patiëntenfederatie Nederland, Per Saldo, het UWV en het Ministerie van VWS. Ik
vind het van groot belang dat (vertegenwoordigers van) cliënten met mij en de genoemde
partners de uitdaging aangaan om de uitvoering versneld op orde te brengen en de nu
door mensen ervaren problematiek snel te verlichten.

Het actieteam heeft een drieledige opdracht, te weten:

1. Het ontvangen van signalen van cliënten die problemen ervaren met het (snel) verkrijgen
van de hulpmiddelen waarop zij aangewezen zijn. Het actieteam zal er zijn voor de
problematiek wanneer tussen de cliënt en de verantwoordelijke partij (gemeente, zorgverzekeraar
of zorgkantoor) geen oplossing is gevonden en zal actie ondernemen om tot een oplossing
te komen. Het Juiste Loket zal alle meldingen verzamelen. Daarnaast zijn zij de partij
die de voortgang van elke casus in de gaten houdt.

2. Het op basis van de nu (te) ontvangen signalen beoordelen waar de uitvoering structureel
te kort schiet, wat moet worden verbeterd en wie daartoe aan zet is. Het actieteam
wordt gevraagd mogelijke standaardisering van leveringsvoorwaarden te verkennen en
zo nodig met voorstellen te komen.

3. Het opstellen en uitvoeren van het overkoepelend actieplan met daarin alle aangedragen
oplossingen en aanbevelingen uit eerdere onderzoeken.

In de afgelopen periode zijn al veel signalen verzameld en geanalyseerd met intensieve
betrokkenheid van cliënten(organisaties). Waar al actie wordt ondernomen, wordt door
het actieteam inzichtelijk gemaakt wat de status is en onder welke noemer het wordt
uitgevoerd. Waar nog geen actie is ondernomen, wordt een tijdpad opgesteld; wanneer
welke actie wordt uitgevoerd en wie hiervoor verantwoordelijk is. Zo zijn de zorgverzekeraars
voor de zomer een project gestart om samen met diverse patiëntenverenigingen, Patiëntenfederatie
Nederland, meerdere zorgaanbieders en hulpmiddelenleveranciers en het Ministerie van
VWS het aanvraagproces van Zvw-hulpmiddelen te verbeteren en te vereenvoudigen. Uit
het project zijn al meerdere waardevolle inzichten naar voren gekomen en concrete
oplossingen waarmee de zorgverzekeraars, zorgaanbieders en hulpmiddelenleveranciers
aan de slag kunnen.

Afgelopen week is ook veelvuldig contact geweest met de redactie van het televisieprogramma
Kassa. Omdat Kassa de gegevens van de respondenten die de enquête hebben ingevuld
niet zonder goedkeuring naar het actieteam mag doorsturen, heeft Kassa alle respondenten
benaderd met de suggestie hun probleem aan het actieteam door te geven. Er is ook
contact geweest met de Nationale ombudsman. Het actieteam zal daar waar nodig ook
van dienst zijn bij signalen die via de Nationale ombudsman zijn en worden ontvangen.
Mensen kunnen het actieteam bereiken via het mailadres: Actieteam_hulpmiddelen@minvws.nl.
Dit is een tijdelijk mailadres totdat het Juiste Loket hiervoor is ingericht.

Waar een oplossing nodig is, volgt direct actie. Er zal door het actieteam inzichtelijk
worden gemaakt welke mogelijke (landelijke) aanvullende afspraken zouden moeten worden
gemaakt voor een snelle en substantiële verbetering van de verstrekking van hulpmiddelen.
Hierbij zal tevens worden bezien of standaardisering van leveringsvoorwaarden hieraan
een bijdrage kan leveren. Het actieteam wordt ook verantwoordelijk voor het opstellen
en uitvoeren van het overkoepelend actieplan met daarin alle aangedragen oplossingen
en aanbevelingen uit eerdere onderzoeken. Het actieteam doet daarnaast voorstellen
voor te implementeren verbetermaatregelen voor de partijen die verantwoordelijk zijn
voor de uitvoering, waaronder nadere afspraken ten aanzien van de samenwerking tussen
betrokken partijen. Ook de gewijzigde motie van Kamerlid Sazias over op maat gemaakte
hulpmiddelen ter beschikking laten blijven van de cliënt10 en de door cliënten ervaren ontoereikende tarieven in het geval mensen ervoor kiezen
om een hulpmiddel met een pgb in te kopen, worden in het actieplan betrokken.

Bestuurlijke tafel

Naast het actieteam zal een bestuurlijke tafel worden ingericht met daarin de hiervoor
genoemde partijen. Het actieteam zal aan de bestuurders rapporteren en kan – indien
nodig – naar de bestuurlijke tafel opschalen. De bestuurlijke tafel zal periodiek
bij elkaar komen en zal waar nodig voor de randvoorwaarden zorgen om de gestelde doelen
ook daadwerkelijk te realiseren. De bestuurlijk tafel zal ook beslissingen nemen over
de implementatie van verbetermaatregelen.

Monitor

Zoals ik eerder aan uw Kamer heb toegezegd, zal in januari 2020 een steekproef onder
Wmo-clienten worden gedaan. Mede op basis daarvan, wil ik voor de zomer van 2020 tot
een gedragen voorstel komen voor een periodiek uit te voeren domeinoverstijgende monitor/peiling
naar de ervaringen met hulpmiddelen. De resultaten van de steekproef in januari 2019
zullen ook worden betrokken bij het verbetertraject.

Ik heb mijn voornemen met de genoemde partijen op hoofdlijnen besproken en wil dit
op korte termijn met hen uitwerken, operationaliseren en bestuurlijk bekrachtigen.
Het doet mij deugd dat alle betrokken partijen hun steun aan deze belangrijke gezamenlijke
ambitie en de uitwerking op hoofdlijnen daarvan hebben toegezegd.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
H.M. de Jonge