Brief regering : Tata Steel/Harsco

Nr. 332 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 september 2019

Naar aanleiding van overlast door grafietregens is tijdens meerdere debatten de casus
Tata Steel/Harsco aan de orde geweest.

Ik ben mij bewust van de gevoeligheden en belangen van alle betrokkenen en vooral
ook de betekenis van de grafietregens voor de dagelijkse leefomgeving van de omwonenden.
Samen met het bevoegd gezag, de provincie Noord-Holland, werken we aan een veilige
en leefbare oplossing voor de situatie rondom Tata Steel/Harsco.

Tijdens de debatten heeft u mij vragen gesteld die betrekking hebben op mijn verantwoordelijkheid
voor het stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH-stelsel) en
wat mijn rol is in deze situatie. De verdeling van bestuurlijke verantwoordelijkheden
binnen het VTH-stelsel, die wordt toegelicht in de bijlage1, heeft logischerwijs invloed op mijn mogelijkheden om direct te kunnen interveniëren
en/of een oplossing te vinden voor de situatie rondom Tata Steel/Harsco.

Met deze brief informeer ik u over:

De stand van zaken bij Tata Steel/Harsco.

De bijdrage die ik, in aanvulling op de verantwoordelijkheid van het bedrijf en het
bevoegd gezag, kan leveren en lever om de situatie rondom Tata Steel te verbeteren
en de kwaliteit van de uitvoering van de VTH-taken te verbeteren.

Hoe ik uitvoering geef aan de moties Kröger c.s.2 Daarnaast kom ik tegemoet aan de toezeggingen aan de leden Kröger en Laçin. In deze
moties en toezeggingen verzoekt u:

U te informeren over hoe het Rijk de provincie Noord-Holland verder kan ondersteunen
bij het verhogen van toezicht op Tata Steel/Harsco en welke middelen het Rijk heeft
om effectieve maatregelen af te dwingen (motie Kröger c.s.).

Aan u de werking van interbestuurlijk toezicht uit te leggen, alsook u te informeren
wanneer de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) wel en niet juridisch kan ingrijpen
(toezegging lid Kröger).

Om bij provincie Noord-Holland aan te dringen om de gezondheidsgevolgen van emissies
van ZZS-stoffen mee te nemen bij het RIVM-onderzoek naar de verschillende vergunningen
van het Tata Steel complex (motie Kröger c.s.).

U te informeren over de actie van de Inspectie Leefomgeving en Tansport (ILT) omtrent
mogelijk gebruik van asbesthoudende pakkingen door Tata Steel (toezegging lid Lacin).

In deze brief ligt mijn focus op de acties die ik onderneem rondom Tata Steel/Harsco
binnen de mogelijkheden van het VTH-stelsel.

Verder geef ik een stand van zaken met betrekking tot het vervolg van het gezondheidsonderzoek
en de actie van de ILT omtrent asbesthoudende pakkingen.

Stand van zaken Tata Steel/Harsco

In eerdere brieven3 heb ik aangegeven welke maatregelen de bedrijven en het bevoegd gezag hebben genomen
of voornemens zijn te nemen om de overlast van grafietregens te voorkomen. Nu het
vloeibaar kiepen van slakpannen is stopgezet zouden grafietexplosies en derhalve ook
de grafietregens niet meer moeten voorkomen. Naast grafietregens zijn er nog andere
vormen van stofoverlast; om die reden is gestart met de bouw van een hal4 die naar verwachting in april 2020 gereed is.

Ik blijf actief volgen of de maatregelen daadwerkelijk afdoende zijn en voer ik gesprekken
met de gedeputeerde van provincie Noord-Holland. De provincie pakt hierin een actieve
rol:

Gedeputeerde staten van Noord-Holland rapporteert tweewekelijks aan provinciale staten
van Noord-Holland over de stand van zaken bij Tata Steel/Harsco.

Het verzoek aan de Randstedelijke Rekenkamer door provinciale staten van Noord-Holland
om, in het kader van de horizontale controle door provinciale staten van Noord-Holland,
een onderzoek te starten naar de kwaliteit van de uitvoering van de VTH-taken.

Daarnaast heeft gedeputeerde staten van Noord-Holland provinciale staten van Noord-Holland
geïnformeerd over de escalatieladder van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied om
inzichtelijk te maken welke instrumenten worden ingezet om overtredingen te voorkomen.

De rol van het rijk bij Tata Steel/Harsco

In de casus Tata Steel/Harsco heb ik de verantwoordelijk gedeputeerde meermaals aangesproken
op zijn verantwoordelijkheid over de genomen maatregelen om grafietregens te voorkomen.
Daarbij heb ik de zorgen van omwonenden en uw leden benadrukt en mij laten informeren
over de ontwikkelingen rondom te genomen en te nemen maatregelen. In mijn brief van
29 mei 20195 informeerde ik u al dat de provincie Noord-Holland mij actief op de hoogte houdt
van de ontwikkelingen rond het voorkomen van de grafietoverlast en het verbeterplan
van Tata Steel.

Ik heb tevens de ILT gevraagd om vinger aan de pols te houden aangaande de ontwikkelingen
bij Tata Steel. De ILT heeft hiertoe inmiddels contact gehad met verschillende toezichthouders.
Uit deze gesprekken komt het beeld naar voren dat het management van Tata Steel inzet
op verandering en verbetering. De toezichthouders zien dat echter nog niet terug op
de werkvloer. Ook constateert de ILT dat de handhaving van de overtredingen nog niet
het gewenste effect sorteert. Tot slot is nog onduidelijk of het verbeterplan van
Tata Steel (Roadmap 2030) gebruikt kan worden bij het toezicht en de handhaving en
hoe het verbeterplan concreet tot het stoppen van de overlast zal leiden. Deze observaties
geven de ILT aanleiding om te overwegen om de eerste stappen de interventieladder
interbestuurlijk toezicht (IBT) in te zetten. In de bijlage wordt uitgebreid toegelicht
hoe IBT is vormgegeven, wat de stappen zijn op de interventieladder, wat de uitgangspunten
zijn van IBT en welke rol de ILT heeft.

De provinciale staten van Noord-Holland zijn zeer actief op dit dossier.

Naar aanleiding van de in de provinciale staten van Noord-Holland aangenomen motie6 is de Randstedelijke Rekenkamer verzocht om, in het kader van de horizontale controle
door provinciale staten van Noord-Holland, een onderzoek te starten naar de kwaliteit
van de uitvoering van de VTH-taken. De ILT verwacht dat dit onderzoek inhoudelijke
overlap zal kennen met de eerste stappen die zij anders in het kader van IBT zou zetten.
Daarom zal de ILT op dit moment geen IBT in zetten, maar dit kan veranderen wanneer
bijvoorbeeld blijkt dat het onderzoek van de Randstedelijke Rekenkamer hier aanleiding
toe geeft.

Verbetering kwaliteit uitvoering VTH-taken

Naast de casus gerichte actie bij Tata Steel onderzoek ik tweejaarlijks de ontwikkeling
van de kwaliteit van de uitvoering van de VTH-taken binnen het VTH-stelsel. Het onderzoek
voer ik samen met partijen uit die actief zijn in het VTH-stelsel. Het onderzoek levert
aandachtspunten/aanbevelingen op met tot doel de uitvoering van de VTH-taken te verbeteren.

Mede naar aanleiding van de signalen die voortkomen uit de praktijk, zoals bij de
casus Tata Steel/Harsco, heb ik de onderzoekers gevraagd om – in het onderzoek dat
nu plaatsvindt – ook expliciet naar mijn rol en mogelijkheden binnen het stelsel te
kijken. In het onderzoek worden naast de casus Tata Steel/Harsco, praktijkervaringen
uit een aantal andere casussen betrokken. Op deze wijze kan ik de kwaliteit van uitvoering
van de VTH-taken continu verbeteren en daarmee het VTH-stelsel als geheel versterken.

Naast het tweejaarlijks onderzoek heb ik twee andere juridische instrumenten om in
te zetten richting bevoegd gezag. Het gaat hier om het Wabo-advies en het Interbestuurlijk
Toezicht7. In de bijlage worden deze instrumenten uitgebreid beschreven. Naast de juridische
mogelijkheden zet ik ook in op ondersteuning van bevoegd gezag om de kwaliteit van
de uitvoering van VTH-taken te verbeteren8 (3). Dat doe ik voornamelijk VTH-breed en in bepaalde gevallen ook meer specifiek.

Ik informeerde de Kamer al eerder over de fiscale aftrekbaarheid van bestuurlijke
dwangsommen, wat nu afbreuk doet aan de kwaliteit van de uitvoering van de handhavingstaak.
De Staatssecretaris van Financiën zal de Tweede Kamer op Prinsjesdag 2019 over de
uitkomsten van het onderzoek naar de fiscale aftrekbaarheid van bestuursrechtelijke
dwangsommen informeren.

Vervolg gezondheidsonderzoek RIVM (motie Kröger c.s.)

Ten aanzien van de (gewijzigde) motie Kröger (GroenLinks) c.s. van 25 juni 2019, die
de regering verzoekt er bij de provincie Noord-Holland op aan te dringen dat bij het
RIVM-onderzoek ook de gezondheidsgevolgen van emissies van zeer zorgwekkende stoffen
(ZZS) in kaart gebracht worden9, heb ik de provincie verzocht dit verzoek op te volgen.

De provincie bevestigt dat bedrijven verplicht zijn om het bevoegd gezag te informeren
over het gebruik en emissies of lozingen van ZZS. Voor emissies naar de lucht moeten
bedrijven met ingang van 2016 iedere vijf jaar rapporteren over de wijze waarop zij
deze stoffen minimaliseren. Voor water geldt een systeem van continue verbeteren,
waarbij de vijfjaarlijkse rapportage over de minimalisatie met ingang van 2021 van
toepassing wordt. De bevoegd gezagen zijn inmiddels gestart met een inventarisatie
van de emissies of lozingen van ZZS en potentieel ZZS naar water en lucht. Hiermee
kan bevoegd gezag zo nodig gelijk maatregelen nemen. De gedeputeerde van de provincie
Noord-Holland heeft aangegeven dat de inventarisatie van het gebruik van deze stoffen
bij Tata Steel direct en met voorrang wordt opgepakt. De eerste gesprekken hiervoor
met Tata Steel zijn inmiddels gevoerd. De actuele informatie over het gebruik en de
emissie van ZZS kan waar nodig worden gebruikt om vergunningen te actualiseren.

De gedeputeerde heeft het RIVM gevraagd, in samenspraak met een klankbordgroep, te
komen tot een voorstel voor een vervolgonderzoek. De provincie Noord-Holland heeft
inmiddels het voorstel ontvangen en heeft afgelopen weken een ronde gemaakt langs
gemeentebestuurders, bewonersgroepen, omgevingsdiensten, de GGD en Tata Steel voor
een reactie. Er is naar aanleiding van het voorstel draagvlak om eerst onderzoek te
doen naar de depositie en daarna, indien nodig geacht, naar de effecten op de gezondheid
als gevolg van het eten van gewassen. De planning is dat het definitieve voorstel
in september aan GS wordt voorgelegd en in oktober/november aan PS. Na goedkeuring
wordt aan het RIVM een opdracht verstrekt voor de uitvoering van bet onderzoek. Aansluitend
maakt bet RIVM een planning voor de uitvoering en bet oplevermoment in 2020.

Mogelijke import asbesthoudende pakkingen door Tata Steel (toezegging lid Laçin)

Tot slot kwam tijdens het Algemeen Overleg Externe Veiligheid van 5 juni jl. het bericht
dat Tata Steel mogelijk asbesthoudende pakkingen zou hebben geïmporteerd aan de orde.
De ILT heeft een onderzoek uitgevoerd naar mogelijke import van asbesthoudende pakkingen
door Tata Steel. Uit dit onderzoek is niet gebleken dat Tata Steel asbesthoudende
pakkingen heeft geïmporteerd van buiten de EU of asbesthoudende pakkingen heeft ingekocht
binnen de EU en Nederland.

Ik zal de casus Tata Steel/Harsco blijven volgen en er alert op zijn dat alle partijen
hun verantwoordelijkheid nemen binnen het VTH-stelsel.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, S. van Veldhoven-van der Meer