Brief regering : Verslag van het werkbezoek aan Sint Eustatius en Bonaire om het Caribisch Sport en Preventieakkoord te ondertekenen en conclusies bestuurlijk overleg

Nr. 132 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 1 juli 2019

Van 13 tot 17 mei jl. heb ik een werkbezoek gebracht aan Sint Eustatius en Bonaire
om het Caribisch Sport en Preventieakkoord te ondertekenen. Op 16 mei jl. vond onder
mijn voorzitterschap het derde bestuurlijk overleg Volksgezondheid plaats met de Ministers
van Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Met deze brief breng ik verslag uit van mijn werkbezoek
en informeer ik uw Kamer over de conclusies van het bestuurlijk overleg Volksgezondheid.
Tevens reageer ik met deze brief op verschillende vragen die zijn gesteld, op het
terrein van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), tijdens het
AO Bonaire, Sint Eustatius en Saba van 13 juni jl.

Caribisch Sport- en Preventieakkoord

Op 14 mei en 15 mei jl. heb ik respectievelijk op Sint Eustatius en Bonaire de Caribische
Sport- en Preventieakkoorden ondertekend. Voor Saba is op 11 juni jl. het Sport- en
Preventieakkoord met Saba in Den Haag ondertekend. Voor Saba geldt dat de (financiële)
afspraken over sport en preventie deel uitmaken van de brede Saba package waarin de
gezamenlijke afspraken tussen Rijk en openbaar lichaam zijn vastgelegd.

Het doel van de akkoorden is een gezonder Caribisch Nederland, met meer aandacht voor
preventie en het belang van een gezonde levensstijl. De akkoorden bevat vijf thema’s:
overgewicht, problematisch alcoholgebruik, roken en drugsgebruik, sport en bewegen,
seksuele gezondheid en vitale organisaties op sport en preventie.

Met de Sport- en Preventieakkoorden wil ik stappen zetten zodat mensen meer makkelijker
de gezonde keuze kunnen maken. Daarbij is het wel belangrijk dat wordt gekeken naar
de lokale omstandigheden op de eilanden. De resultaten van de onlangs uitgevoerde
health study dienen als basis voor de doelstellingen van de akkoorden. De cijfers
laten zien dat roken in Caribisch Nederland minder een probleem is, maar overgewicht
des te meer. De helft van Caribisch Nederlanders beweegt onvoldoende, onder kinderen
is dit probleem nog groter. Dit heeft onder andere te maken met de beschikbaarheid
en toegankelijkheid van voorzieningen op de eilanden. Hier gaan we met elkaar ook
aan de slag, zoals het uitbreiden en opknappen van sportvelden en speelruimte in de
wijken. Er komen meer buurtsportcoaches, zodat er meer professionele mankracht is
om tot een structureel sport- en beweegaanbod te komen voor iedereen. Sportverenigingen
spelen een cruciale rol om zoveel mogelijk mensen aan het sporten te krijgen. Daarom
ondersteunt VWS hen meer dan voorheen. Via de buurtsportcoaches, maar ook via hulp
van bonden uit Nederland zoals de KNVB.

In het Caribische akkoord is ook veel aandacht voor de jeugd. Met lesprogramma’s op
middelbare scholen over alcohol, tabak en drugs en aanbod van gezonde maaltijden op
scholen krijgen ook kinderen in Caribisch Nederland volop kans op een gezonde start.
Hiervoor wordt gebruik gemaakt van aanwezige kennis en organisaties, zoals Jongeren
op Gezond Gewicht (JOGG). JOGG gaat voor de komende twee jaar een adviseur fulltime
op Caribisch Nederland stationeren om te helpen tot een ketenaanpak op overgewicht
te komen. Daarnaast komt net als in Nederland leefstijlcoaching en hulp bij het stoppen
met roken in het basispakket.

Anders dan het Nationaal Preventieakkoord, richt het Caribisch Sport- en Preventieakkoord
zich ook op seksuele gezondheid. Het aantal abortussen in Caribisch Nederland is volgens
professionals hoog en seksueel overdraagbare aandoeningen als chlamydia en gonorroe
komen veel voor. Doel is dan ook een daling van het aantal abortussen en stijging
van het gebruik van anticonceptie. Gekeken wordt naar het opzetten van Sense en Soa
consulten, meer seksuele voorlichting op scholen, en het ondersteuning van vrouwen
bij onbedoelde zwangerschappen.

Hierbij bied ik u de Sport- en Preventieakkoorden met de openbare lichamen van Bonaire,
Sint Eustatius en Saba aan1.

Tijdens het AO Bonaire, Sint Eustatius, Saba op 13 juni jl. zijn op dit onderwerp
aanvullende vragen gesteld over de betrokkenheid van NOC*NSF bij talentontwikkeling
in Caribisch Nederland. Daarom heeft VWS contact gezocht met NOC*NSF. De programma’s
voor talentontwikkeling worden gecoördineerd door de Nederlandse sportbonden. Deze
programma’s zijn momenteel niet specifiek gericht op Caribisch Nederland, hoewel volledigheidshalve
gemeld moet worden dat sporters uit Caribisch Nederland niet uitgesloten zijn van
deze programma’s. Hun deelname kent echter vaak een aantal praktische haken en ogen
waar sporters uit Europees Nederland in mindere mate of niet mee te maken hebben.

In gesprek met NOC*NSF constateerden wij beiden dat bij partijen die direct of indirect
betrokken zijn bij de sportbeoefening in Caribisch Nederland behoefte lijkt te bestaan
aan meer duidelijkheid en afstemming over bijvoorbeeld de structuur en eventuele verantwoordelijkheden
van de sport in Caribisch Nederland. VWS zal daarom het initiatief nemen om met deze
partijen de huidige situatie, behoeften en mogelijkheden in kaart te brengen, en aan
de hand daarvan ook na te denken over eventuele gezamenlijke vervolgstappen.

Sint Eustatius

Het tekenen van het akkoord met plaatsvervangend regeringscommissaris, de heer Mervyn
Stegers, was op Sint Eustatius onderdeel van een sportief programma. Terwijl schoolkinderen
aan het sporten waren, heb ik een rondleiding gekregen op het sportcomplex. Dit jaar
zijn al verschillende projecten van start gegaan om de sportinfrastructuur te verbeteren,
zoals de renovatie van het sportclubhuis, de uitbreiding van het fitnesscentrum en
renovatie van de sporthal. De eerste resultaten van een versterkte sportinfrastructuur
heb ik met eigen ogen al kunnen zien. Zo heb ik samen met de directeur van de Cruyff
Foundation, Niels Meijer, en ambassadeur Anouk Hoogendijk, het Cruyff Court Sint Eustatius
heropend. Na jaren intensief gebruik was het veld toe aan vernieuwing. Naast de heropening
van het Cruyff Court verzorgde Cruyff Foundation die week de opleiding Heroes of the
Cruyff Court. Sportmedewerkers uit diverse landen binnen het Koninkrijk werden getraind
om meer jonge mensen van hun eiland te verbinden met de sportactiviteiten op de Cruyff
Courts.

Bonaire

Mijn werkbezoek op Bonaire begon op 14 mei jl. met een gesprek met pleegouders en
pleegkinderen over mijn plannen voor pleegzorgkaders in Caribisch Nederland. Tijdens
de gesprekken werd voor mij nogmaals bevestigd hoe waardevol het is om sterke pleeggezinnen
te hebben die hun huis open stellen voor kinderen die (tijdelijk) niet thuis kunnen
wonen. De gesprekken hebben mij een goed beeld gegeven waar pleegouders tegenaan lopen
en wat zij aan ondersteuning nodig hebben van Jeugdzorg en Gezinsvoogdij Caribisch
Nederland (JGCN). Zo gaven de pleegouders aan dat het fijn is dat zij JGCN kunnen
bellen als zij vragen hebben, maar dat de pleegvergoeding die zij ontvangen niet in
alle gevallen voldoende is. Met de nieuwe kaders gaat voor veel pleegouders de pleegvergoeding
omhoog per 1 september 2019. In een separate brief op 15 mei 2019 heb ik uw Kamer
geïnformeerd over mijn plannen voor deze pleegzorgkaders2. Naar aanleiding van deze brief heb ik van de vaste commissie voor Volksgezondheid,
Welzijn en Sport aanvullende vragen ontvangen. Deze vragen wil ik zorgvuldig beantwoorden
en ik zal dit in een separate brief doen.

Ook op Bonaire stond mijn reis in het teken van sport en preventie. Zo heb ik een
goede indruk gekregen van het belang van windsurfen voor Bonaire. In gesprek met windsurfers
en Stichting Forsa kreeg ik een terugblik op de PWA wereldbeker freestyle windsurfen
dat van 9 tot en met 13 april jl. is gehouden op Bonaire. Door de professionaliteit
van het evenement heeft Bonaire zich als een serieuze partij in deze tak van sport
laten zien en ik vond het mooi om te zien hoeveel kinderen bereikt zijn met alle activiteiten
rondom het evenement. Bijzonder ook hoe bedrijven op allerlei mogelijke manieren het
evenement hebben ondersteund. Naast een terugblik hebben we ook vooruit gekeken naar
de International Sunfish Class Association wereldkampioenschappen die van 14 t/m 25 september
as op Bonaire plaatsvinden. Met dit evenement zet de Bonaire zeilvereniging het eiland
op de kaart als toplocatie voor het zeilen. VWS maakt dit evenement financieel mede
mogelijk door een subsidie op basis van het beleidskader sportevenementen.

Op de bijeenkomst «Voor een gezonder Bonaire!» heb ik het Caribisch Sport- en Preventieakkoord
voor Bonaire ondertekend samen met de nieuwe gedeputeerde Nina den Heijer. De bijeenkomst
werd georganiseerd door WeConnect en het openbaar lichaam Bonaire (OLB). Het was een
zeer geslaagde bijeenkomst met een hoge opkomst. Veel van de maatschappelijke organisaties
die een rol hebben op sport en preventie waren aanwezig. Ook was een brede afvaardiging
van professionals uit de zorg van de partij.

Bij Jong Bonaire heb ik gezien wat zij concreet al doen op het gebied van sport en
preventie. Dagelijks vangen zij na school ongeveer 100 jongeren op, grotendeels tussen
de 12 en 17 jaar. Ik mocht aansluiten bij de gezonde lunch die zij verzorgen en ik
mocht de nieuwe muurschildering van Jong Bonaire onthullen. Jong Bonaire is een mooi
voorbeeld van hoe gezond eten en bewegen ingezet kunnen worden op plekken waar kinderen
zijn, zoals op school en de naschoolse opvang.

Om de eerstelijnszorg op Caribisch Nederland verder te versterken is behoefte aan
meer huisartsen die afkomstig zijn uit het Caribisch gebied. Huisartsen die zijn opgeleid
vanuit de Nederlandse huisartsopleiding, maar juist ook kennis hebben van de taal
en cultuur van de eilanden. Samen met de Bonairiaanse Huisartsen Vereniging heb ik
een intentieverklaring getekend met de Stichting beroepsopleiding huisartsen (SBOH)3, die tot doel heeft dat per 2020 een deel van de huisartsopleiding op Bonaire wordt
georganiseerd. Met alle partijen spant VWS zich in om per 1 maart 2020 twee BIG-geregistreerde
artsen uit de Caribische regio te laten starten met de huisartsopleiding.

Bestuurlijk overleg

Mijn werkbezoek heb ik afgesloten met het bestuurlijk overleg met de landen over de
samenwerking op het gebied van Volksgezondheid. Op 16 mei jl. kwam ik met mijn collega’s
uit Aruba, Curaçao en Sint Maarten bij elkaar om de voortgang op onze afspraken en
nieuwe onderwerpen te bespreken.4 In de bijlage vindt u de conclusies en afspraken van dit overleg5. Hier staat onder andere in dat in het afgelopen jaar is samengewerkt om te komen
tot een crisishandboek Orkaanseizoen6, waarin afspraken zijn gemaakt over (preventieve) medische evacuatie van dialyse
– en kritieke patiënten. Ook is in het afgelopen jaar in samenwerking met Aruba een
oplossing gevonden voor de problemen die de Caribische landen ervaarden bij collegiale
doorlevering van apotheekbereidingen. Andere onderwerpen waarover afspraken zijn gemaakt
betreffen een gezamenlijk kwaliteitskaders voor medisch professionals en medisch afval
management. Volgend jaar vindt het vierde bestuurlijk overleg plaats op Sint Maarten.

Begeleiding bij medische uitzendingen

Het lid Bosman (VVD) vertelde tijdens het AO, dat werd gehouden op d.d. 13 juni jl.,
een anekdote over medische uitzending bij zwangerschap en de begeleiding die daarbij
mee mag. Hij gaf aan dat als een vrouw woonachtig op Saba tijdens haar zwangerschap
voor bevalling van het eiland gaat vanuit de regeling aanspraken zorgverzekering BES
geen begeleider mee mag. In de regeling staan geen voorzieningen specifiek voor de
begeleiding bij zwangerschappen. In de regeling staat dat in geval van medische uitzending
de reis- en verblijfkosten van één begeleider van de verzekerde wordt vergoed, indien
de huisarts of behandelend medisch specialist daartoe heeft geadviseerd of bij specifieke
gevallen bijvoorbeeld als de verzekerde minderjarig is. In principe zijn alle bevallingen
op Saba en Sint Eustatius een medische uitzending naar Sint Maarten en worden de reis-
en verblijfkosten van één begeleider vergoed. De begeleider heeft geen recht op daggeldvergoeding.
Voor vrouwen op Bonaire geldt dat zij in principe op Bonaire in het ziekenhuis bevallen.
Mocht een vrouw er zelf voor kiezen om op een ander eiland te bevallen, bijvoorbeeld
vanwege religieuze redenen, dan wordt dit niet vergoed vanuit de regeling aanspraken
zorgverzekering BES.

Mondzorg Saba

Het lid Van Raak (SP) refereerde in hetzelfde AO van d.d. 13 juni jl., aan de situatie
van de mondzorg op Saba. Hij constateerde dat er al jaren geen tandarts meer is op
Saba en stelde dat het Ministerie van VWS niet toestaat dat de tandartspraktijk wordt
gebruikt door een tandarts uit Sint Maarten. Eerder heb ik u geïnformeerd over de
situatie van de mondzorg op Saba.7 Het echtpaar dat op 10 april 2018 is gestart als tandarts op Saba is conform afspraak
vier maanden gebleven. Tot nu toe is het nog niet gelukt om voor een aanvaardbaar
tarief een vaste tandarts op Saba te laten vestigen. Dit heeft met name te maken met
het geringe aantal behandelingen, waardoor een businesscase niet sluitend is. Gesprekken
met verschillende tandartsen uit Sint Maarten hebben nog niet tot een oplossing geleid,
vaak vanwege de gevraagde tarieven en de te lage frequentie van visitaties aan Saba.
Het ZVK heeft nu een afspraak gemaakt met een tandarts van Bonaire om de komende periode
de tandzorg op Saba voor zijn rekening te nemen. De tandarts heeft inmiddels zijn
eerste werkbezoek aan Saba gebracht. Er wordt gewerkt aan een structurele oplossing.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, P. Blokhuis