Brief regering : Situatie rondom Tata Steel/Harsco Metals Holland B.V.

Nr. 323
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 29 mei 2019

Inleiding

Bewoners van de regio IJmond maken zich al langere tijd zorgen over mogelijke nadelige
effecten op hun gezondheid als gevolg van uitstoot van stoffen door

Tata Steel en in het bijzonder Harsco Metals Holland B.V. (hierna Harsco).

Ik begrijp deze bezorgdheid en de recente grafietregens zijn voor mij aanleiding geweest
om in gesprek te gaan met verantwoordelijk gedeputeerde Tekin van de provincie Noord-Holland
over welke maatregelen en acties de bedrijven en het bevoegd gezag hebben genomen
om de overlast op korte termijn te beperken en op langere termijn te voorkomen.

Harsco is gelegen op het terrein van Tata Steel en maakt deel uit van de productieketen
van Tata Steel. Voor zowel Tata Steel als Harsco is de provincie Noord-Holland het
bevoegd gezag.

In deze brief informeer ik u over de situatie en de handhaving rondom de bedrijven
Tata Steel en Harsco inzake grafietregens1. Deze brief sluit aan op eerdere antwoorden op vragen omtrent Tata Steel/Harsco;
Kamerstuk 29 826, nr. 109 en Aanhangsel Handelingen II 2018/19, nrs. 1516 en 2147. Daarnaast kom ik tegemoet aan verzoeken van de leden Laçin2 en Wassenberg3 met betrekking tot Tata Steel/ Harsco.

Bij het opstellen is gebruik gemaakt van de door de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied
(hierna ODNZKG) toegestuurde brief op 1 april jl., de brief van GS aan PS (zie bijlagen4) en het gesprek van 28 maart jl. tussen mij en de gedeputeerde.

Daarnaast heb ik toegezegd u te informeren over de onderzoeksopdracht met betrekking
tot de evaluatie van de casus Tata Steel/Harsco. We kijken naar deze casus voor lessen
voor het stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving (hierna VTH-stelsel).
Dit laatste naar aanleiding van een toezegging aan het lid Kröger (GroenLinks) tijdens
het VAO Leefomgeving van 19 maart jl.

Verder geef ik in deze brief aan welke maatregelen de provincie als het bevoegd gezag
en de bedrijven zelf treffen en wat mijn rol is in deze casus als stelselverantwoordelijke.

Grafietregen

Uit informatie van het bevoegd gezag blijkt dat in 2016, 2018 en 2019 omwonenden van
Tata Steel veelvuldig stofoverlast melden5. Grote bron van de overlast zijn de grafietregens afkomstig van het bedrijf Harsco.
Sinds 2008 monitort het RIVM de gezondheid in de regio en onlangs is het project grafiet
en gezondheid gestart6.

Maatregelen4,
7,
8

De gedeputeerde gaf in ons gesprek aan dat de ODNZKG namens het bevoegd gezag toezicht
houdt op de naleving van de milieuregels van Harsco. De uitzonderlijk stofoverlast
is voor de ODNZKG aanleiding geweest om in 2016 in gesprek te gaan met Harsco. In
datzelfde jaar heeft Harsco maatregelen getroffen waardoor er in 2017 minder meldingen
van stofoverlast waren.

Vanaf het voorjaar van 2018 nam het aantal meldingen van stofoverlast weer toe. Voortduring
van de overlast heeft ertoe geleid dat aan het einde van het derde kwartaal van 2018
is gestart met een handhavingstraject. Door de ODNZKG is een dwangsom opgelegd voor
een bedrag van € 5.000,– per overtreding met een maximum van dertig overtredingen
en een totaalbedrag van € 150.000,–. In januari 2019 is het maximumaantal overtredingen
bereikt en een tweede dwangsom van kracht geworden voor een bedrag van € 25.000 per
overtreding met een totaalbedrag van € 300.000.

Gedurende het handhavingstraject heeft Harsco maatregelen getroffen om de overlast
aan te pakken. De maatregelen hadden onvoldoende effect op korte termijn. Dat heeft
geleid tot de geconstateerde overtredingen die leidde tot de opgelegde dwangsommen
en het plaatsen van Harsco onder verscherpt toezicht vanaf januari 2019. Dit betekent
dat er op dit moment maandelijks gesprekken plaatsvinden tussen de ODNZKG met de directie
van Harsco. Hierbij wordt het hele toezichtspalet besproken met aandacht voor de stand
van zaken met betrekking tot de geconstateerde overtredingen en de aanpassingen in
het bedrijfsproces en of de voorgenomen maatregelen het gewenste effect bereiken.
Verder worden er naast geplande controles extra – niet aangekondigde – controles op
de werkprocessen van Harsco uitgevoerd.

Door Harsco is inmiddels een aantal technische maatregelen getroffen om de kans op
grafietregen in de toekomt te verminderen. In de bijgevoegde brief van ODNZKG staan
de genomen maatregelen om de overlast op korte termijn te verminderen opgesomd. Het
gaat bijvoorbeeld om extra sproeisystemen om stofverspreiding bij het kiepen verder
te beperken. Verdergaande maatregelen staan op de agenda zoals het bouwen van een
hal, waarin het zogenaamde kiepproces plaatsvindt, ter voorkoming van emissie van
grafiet. Voor het bouwen van een hal is het vergunningstraject gestart. Harsco verwacht
dat de bouw van de hal in de eerste helft van 2020 gerealiseerd is.

Als verantwoordelijke voor het VTH-stelsel heb ik aangegeven dat ik graag zie dat
de provincie Noord-Holland erop toeziet dat het verbeterplan van Tata Steel – met
tot doel een structurele verbetering van de luchtkwaliteit – wordt opgesteld en uitgevoerd.
Ik heb de gedeputeerde aangegeven dat ik het belangrijk vind dat hierbij naast de
ODNZKG, de Inspectie SZW en belanghebbende gemeenten ook bewoners betrokken worden.

De provincie Noord-Holland houdt mij actief op de hoogte van de ontwikkelingen rondom
het verbeterplan.

Daarnaast heb ik de ILT gevraagd vinger aan de pols te houden. De ILT heeft hiertoe
inmiddels contact opgenomen met de Inspectie SZW en de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied.
De komende maanden zullen gesprekken plaatsvinden van de ILT met beide toezichthouders.

Voor wat betreft het fiscale verschil tussen boetes en dwangsommen is het voornemen
om bestuursrechtelijke dwangsommen niet langer aftrekbaar te laten zijn indien de
resultaten van het onderzoek daarnaar gunstig zijn. Daarover is op 4 april 2019 in
de fiscale moties en toezeggingenbrief9 door de Staatssecretaris van Financiën toegezegd onderzoek te doen naar de fiscale
aftrekbaarheid van bestuursrechtelijke dwangsommen. Het onderzoek zal zich met name
concentreren op bestuursrechtelijke dwangsommen en de uitvoerbaarheid van een mogelijk
aftrekverbod. De Staatssecretaris van Financiën zal de Tweede Kamer uiterlijk op Prinsjesdag
2019 over de uitkomsten van dit onderzoek informeren.

Onderzoeksopdracht

In het kader van mijn stelselverantwoordelijkheid heb ik toegezegd om een onafhankelijke
partij de casus Tata Steel/Harsco te laten evalueren om eventuele lessen voor het
VTH-stelsel te trekken. Deze evaluatie wil ik oppakken in een bredere context waarbij
het mijn intentie is om meerdere casussen te laten doorlichten. De volgende kernvragen
worden hierbij gesteld:

• Hoe heeft de inzet van VTH plaatsgevonden? Welke afwegingsruimte heeft het bevoegd
gezag binnen het juridisch VTH-kader en hoe wordt hier invulling aangeven?

• Hoe is de verdeling van verantwoordelijkheden tussen alle betrokken partijen en bestuurslagen?

• Zijn er wettelijke beperkingen (of anderzijds) in de vergunningverlening, toezicht-
en handhavingstraject ervaren? Zo ja, welke?

• Wat kan hieruit worden geleerd voor de toekomstige kwaliteitseisen en kwaliteitsborging
in het VTH-stelsel?

• Hoe (door wie en op welke wijze) worden omwonenden/belanghebbenden geïnformeerd over
een incident?

De kernvragen zijn niet limitatief en worden nog aangevuld met subvragen.

Uit het onderzoek zullen aanbevelingen volgen voor het bevoegd gezag m.b.t. de uitvoering,
het voor het VTH-stelselverantwoordelijke ministerie (IenW) en eventueel voor andere
departementen i.r.t. de Wabo.

De resultaten van het onderzoek zal ik met u delen in het vierde kwartaal van 2019
als onderdeel van een breder onderzoek naar de kwaliteit van de uitvoering van de
VTH-taken. Dit onderzoek wordt elke twee jaar op grond van de Wet algemene bepalingen
omgevingsrecht uitgevoerd.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat,
S. van Veldhoven-van der Meer