Brief regering : Actieplan toekomstbestendig visserijbeheer IJsselmeergebied

29 664 Binnenvisserij

Nr. 71 BRIEF VAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 25 maart 2019

In mijn brief van 13 september 2018 over de toekomst van de IJsselmeervisserij (Kamerstuk
29 664, nr. 191) heb ik aangegeven dat ik de consequenties van de in die brief aangegeven maatregelen
uit ga werken in een roadmap. Bijgevoegd Actieplan toekomstig visserijbeheer IJsselmeergebied
is daarvan het resultaat1. Het Actieplan wordt ondersteund door alle betrokken partijen: het Ministerie van
Infrastructuur en Waterstaat, de provincies Flevoland, Friesland en Noord-Holland,
de Coöperatieve producenten organisatie Nederlandse Vissersbond IJsselmeer (PO IJsselmeer),
Vogelbescherming Nederland, Sportvisserij Nederland, Coalitie Het Blauwe Hart Natuurlijk
en Stichting Transitie IJsselmeer.

Doel

De verduurzaming van de visserij is vorig jaar in de Agenda IJsselmeergebied 2050
(Kamerstuk 31 710, nr. 69) benoemd als één van de 7 hoofdopgaves die vragen om een integrale aanpak. Het eindbeeld
is een duurzame visserij, waarbij de vangstcapaciteit in het IJsselmeer is afgestemd
op de hoeveelheid verantwoord te onttrekken vis. Visbestanden moeten weer een kans
krijgen om te herstellen. Dat is nodig voor de natuur én de visser en geeft de vissers
een helder perspectief op basis waarvan ze beslissingen kunnen nemen over de toekomst
van hun bedrijf. Daarmee maken we de visserij weer leefbaar op het IJsselmeer.

Bovengenoemd eindbeeld betekent dat op termijn visbestanden qua omvang, samenstelling
en populatieopbouw passen bij de draagkracht van het ecosysteem. Hiermee geef ik invulling
aan de motie De Groot (Kamerstuk 29 664, nr. 181). De visserij wordt op een dusdanige manier uitgevoerd dat bijvangsten van beschermde
diersoorten (waaronder vogels) beperkt blijven tot incidenten en de cultuurhistorische
waarde van de sector behouden blijft. De sector werkt professioneel en transparant
met een hoge mate van interne regulering binnen publieke kaders. De naleving van de
regelgeving wordt versterkt. De gekozen maatregelen leiden tot een kleine, economische
gezonde sector met stabiliteit in de opbrengsten. Overblijvende vissers hebben toekomstperspectief
en degenen die stoppen ontvangen daarvoor een passende tegemoetkoming. Een dergelijke
sector investeert in verduurzaming en in diversificatie van de activiteiten zoals
toerisme en natuurbeheer, en draagt bij aan maatregelen die worden genomen ter verbetering
van de waterkwaliteit. Hierdoor ontstaat er een maatschappelijke legitimatie voor
de visserij en is er een toekomstperspectief voor de komende generaties.

Gemeenschappelijke aanpak en bekostiging

Het is bijzonder dat alle partijen bereid zijn zich te committeren aan deze opgave
en de gezamenlijke aanpak. Daarbij hebben de vijf betrokken rijks- en provinciale
overheden op 15 maart jl. een intentieovereenkomst ondertekend (zie bijlage 2)2 om dit ook financieel mogelijk te maken. Hierin is afgesproken gezamenlijk 9,2 miljoen
euro bijeen te brengen voor de herstructureringsopgave voor de schubvisvisserij van
het Actieplan. Vanuit de begroting van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
(LNV) heb ik de intentie uitgesproken hiervoor circa 2,1 miljoen euro vrij te maken
in 2020/2021. Het is ons streven om deze herstructurering vorm te geven als een warme
sanering en waar nodig sociaal flankerend beleid. Uitdaging is om dit in te vullen
op een manier die acceptabel is voor Brussel. Daarmee ben ik tegemoet gekomen aan
de oproep van de heer Geurts (lid van de CDA fractie) en de heer Bisschop (lid van
de SGP fractie) tijdens het Algemeen Overleg Visserij van 28 maart 2018 om middelen
bijeen te zoeken voor een structurele oplossing voor de IJsselmeervisserij. Dit is
door de heer Bisschop ook verwoord in de op 4 april 2018 ingediende motie Kamerstuk
29 664, nr. 187.

Met de herstructurering van de schubvisvisserij nemen we het meest urgente onderdeel
ter hand. Aalvisserij maakt op dit moment (nog) geen onderdeel uit van de intentieovereenkomst
omdat er vanuit het aalbeheerplan op dit moment nog geen aanleiding is om maatregelen
te nemen. Tevens is er nog geen zicht op financiële middelen die dit mogelijk kunnen
maken.

De zorgen van de vissers

PO IJsselmeer heeft aangegeven dat de vissers zorgen hebben over de bedrijfs- en sociaaleconomische
aspecten van de in het Actieplan opgenomen herstructurering. Vissers die na de herstructurering
doorgaan, willen een minimum aantal aan netten tot hun beschikking houden omdat het
anders niet meer loont om uit te varen. Zij stellen dat de in 2014 ingestelde reductiemaatregel,
waarbij 15% van het aantal op de vergunning geregistreerde netten nog slechts ingezet
mocht worden, uit bedrijfseconomisch oogpunt die ondergrens is. Met een verdere reductie
per vergunning kan de visserij niet meer renderen, hetgeen dan de onbedoelde consequentie
heeft dat er geen visserij meer zou plaatsvinden. Om aan deze zorg tegemoet te komen
zal de herstructurering zodanig worden vormgegeven dat het aantal schubvisvergunningen
wordt teruggebracht in plaats van dat er een generieke reductie wordt doorgevoerd.
We bewerkstelligen stabiliteit door rechten tegen vergoeding in te nemen.

De vissers die niet door zullen gaan, willen dat hun netrechten tegen een redelijke
vergoeding uitgenomen worden. Dit is overeenkomstig de brief die vissers op 9 november
2018 aan mij gericht hebben als reactie op het advies van Wageningen Economic Research
over de maatregelen die genomen kunnen worden om te komen tot een reductie van de
vangsten van brasem en blankvoorn. Partijen hebben gezamenlijk de bereidheid uitgesproken
om vissers hierin tegemoet te komen. Hiervoor zal door partijen gezamenlijk gezocht
worden naar wat een redelijke vergoeding is en hoe die kan worden vormgegeven op zo’n
manier dat die niet in strijd is met de Europese regelgeving inzake staatssteun.

Ik zal deze zorgpunten als uitgangspunt betrekken in de uitwerking van het Actieplan,
in het bijzonder bij de uitwerking van de contouren van een herstructurering en het
flankerend beleid daarbij. Met deze noties kon ook de PO IJsselmeer instemmen met
het Actieplan.

Alle energie naar de uitvoering van het Actieplan

Om ervoor te zorgen dat de aandacht van partijen gericht kan worden op het realiseren
van de ambitieuze plannen, heeft Vogelbescherming Nederland voorgesteld om maatregelen
gericht op verdere vangstbeperking die nu op stapel staan uit te stellen tot 1 januari
2020 en komend visseizoen zo min mogelijk te veranderen aan de vergunningverlening.
Alle energie kan zodoende gaan naar de uitvoering van het Actieplan. Dit voorstel
is door mij en alle andere betrokken partijen omarmd. De consequentie hiervan is dat
ik de in de genoemde brief van 13 september 2018 aangekondigde reductiemaatregelen
voor de twee schubvisbestanden van brasem en blankvoorn dit jaar nog niet ga invoeren.
Dat geldt ook voor het afkondigen van de maatregel voor de inname van niet gebruikte
staande netrechten en spieringvisserijrechten. De facto betekent dit een bevriezing van de vangstmogelijkheden voor het komende seizoen.
Dit is in lijn met de wens van de heer Bisschop om voorlopig nog geen verdere vangstbeperking
door te voeren.

Organisatie van de samenwerking

Nu er een Actieplan ligt met een intentieovereenkomst, kan een programmaorganisatie
opgebouwd worden die de uitvoering ter hand neemt. Mijn departement neemt hierin het
voortouw met onder meer aanpassing van regelgeving, opdrachtverlening voor het onderzoek
naar de hoeveelheid vis die duurzaam onttrokken kan worden en het organiseren van
de herstructurering. Alle partijen leveren capaciteit om mee te denken en mee te doen.
Voor de vissers betekent dit een grote verandering. Zaken als digitale vangstregistratie,
mogelijke wijzigingen van de vergunningen, en het ook op de kleinere schepen invoeren
van een vaartuigvolgsysteem, vergen van vissers aanpassingen. We zullen hen daar actief
bij betrekken.

In 2019 en 2020 zal de Stichting Transitie IJsselmeer de activiteiten opgenomen in
het Actieplan ondersteunen en de afstemming tussen partijen stimuleren. Daarmee ondersteunt
de Stichting het nemen van onomkeerbare besluiten in de cruciale stappen in de transitie
en draagt ze bij aan vertrouwen tussen partijen, nodig om maatregelen te nemen en
besluiten uit te werken. De Stichting heeft een tijdelijk karakter en heeft aangegeven
te overwegen begin 2021 haar werkzaamheden af te ronden, afhankelijk van de voortgang
van de transitie en het gegroeide vertrouwen tussen partijen op dat moment.

De kern van de werkzaamheden

Om te komen tot een duurzame visserij met toekomst staan de komende periode de volgende,
met elkaar samenhangende pijlers in het Actieplan centraal:

1. het komen tot een gezamenlijk inzicht in de benodigde omvang van de commerciële visbestanden
en haar natuurlijke aanwas, zodat deze duurzaam geoogst kan worden;

2. een beheersysteem en -stelsel dat gericht is op het verduurzamen van de visserij;

3. herstructurering van de visserij om te komen tot een vangstcapaciteit die past bij
een duurzame visserij;

4. beroepsvissers die transparant zijn over waarmee wordt gevist, wat er wordt gevangen,
bijgevangen en aangeland;

5. vismethoden waarmee vermijdbare schade aan andere belangen wordt voorkomen;

6. afstemmen van publieke uitvoeringskaders voor de vergunningverlening.

Voor de uitvoering van het Actieplan trekken we drie jaar uit. Komend jaar zal er
nog veel uitgezocht en uitgewerkt worden, moet regelgeving worden aangepast en moet
er nog onderzoek worden verricht. Dit alles ter voorbereiding van de herstructurering
die voorzien is voor de eerste helft van 2021. In de bijlage bij deze brief vindt
u het Actieplan, waarin verder is uitgewerkt wat wordt verstaan onder de zes pijlers
en welke activiteiten daarvoor de komende tijd worden opgepakt.

De overeenstemming die nu is bereikt tussen partijen geeft mij het vertrouwen dat
we daarin kunnen slagen.

De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, C.J. Schouten