Brief regering : Uitkomst onderhandelingen over het Pan-Europees Persoonlijk Pensioenproduct (PEPP)

Nr. 2768 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 5 februari 2019

Met deze brief wil ik uw Kamer informeren over de onderhandelingen over het Pan-Europees
Persoonlijk Pensioenproduct (PEPP).

Op donderdag 13 december jl. heeft het Oostenrijkse voorzitterschap van de Raad van
de Europese Unie hierover een onderhandelaarsakkoord bereikt met de rapporteur van
het Europees Parlement. De technische details van dit akkoord zijn op 21 januari jl.
aan de lidstaten verstrekt. Deze zijn nog niet definitief, maar zullen naar verwachting
materieel niet meer veranderen. Nederland dient uiterlijk op 6 februari a.s. haar
positie ten aanzien van het akkoord kenbaar te maken. Het akkoord wordt vervolgens,
via Coreper, doorgeleid naar de Raad. Indien zowel een gekwalificeerde meerderheid
van de lidstaten als een meerderheid in het Europees Parlement zich achter dit akkoord
schaart, is de verordening aangenomen.

De Tweede Kamer heeft eerder het kabinet per motie verzocht om zich in de Europese
onderhandelingen uit te spreken tegen een raamwerk voor Europese persoonlijke pensioenproducten
in de derde pijler (Kamerstuk 21 501-07, nr. 1435). Nederland heeft deze kritische houding uitgedragen tijdens de onderhandelingen
over de PEPP-verordening. Daarnaast had Nederland vier prioriteiten in de onderhandelingen,
die verwoord zijn in het BNC-fiche over het voorstel.1 Hieronder zet ik het akkoord af tegen deze vier hoofdpunten van de Nederlandse inzet.

1. De verordening dient niet te raken aan de verplichtstelling in de tweede pijler
van het Nederlandse pensioenstelsel.

Het onderhandelaarsakkoord leidt er toe dat de PEPP-verordening geen invloed zal hebben
op de verplichtstelling in de tweede pijler.

In het BNC-fiche is aangegeven dat het voorstel niet mag ingrijpen in het bestaande
tweedepijlerstelsel. Het kunnen aanbieden van een PEPP door verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen
zou een verruiming van hun uitvoeringsmogelijkheden hebben betekend. Dit zou risico’s
meebrengen voor de houdbaarheid van de huidige verplichtstelling aan bedrijfstakpensioenfondsen.
Deze fondsen genieten een exclusief uitvoeringsrecht onder de voorwaarde dat ze de
dienstverlening beperken tot het organiseren van collectiviteit en solidariteit die
bij vrije mededinging om de uitvoering van pensioenafspraken tussen werkgevers en
werknemers niet tot stand kan komen. De verplichtstelling mag niet worden gebruikt
voor activiteiten die ook door andere marktpartijen kunnen worden uitgevoerd (taakafbakening),
zoals een PEPP.

In het akkoord is overeenstemming bereikt over het opnemen van een lidstaatoptie met
betrekking tot instellingen voor bedrijfspensioenvoorziening (IORP’s). Dit is conform
het in juni door de Raad geformuleerde standpunt.2 De lidstaatoptie houdt in dat IORP’s in de interne markt alleen een PEPP mogen aanbieden,
als ze op grond van nationale wet- en regelgeving dergelijke producten mogen aanbieden.
Nederlandse IORP’s, zoals verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen en premiepensioeninstellingen,
mogen dat niet. Doordat Nederlandse verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen met
dit onderhandelaarsakkoord een PEPP niet mogen aanbieden, worden de huidige uitvoeringsmogelijkheden
van deze fondsen niet verruimd, waarmee de PEPP-verordening geen risico vormt voor
de huidige verplichtstelling.

2. De verordening dient niet te raken aan de fiscaliteit.

Het onderhandelaarsakkoord bevat geen fiscale bepalingen. Spaarders kunnen met een
PEPP alleen in aanmerking komen voor fiscale facilitering als de aanbieder het product
zo vormgeeft dat het past binnen het bestaande fiscale kader van de betreffende lidstaat.
Deze uitkomst is conform de Nederlandse inzet.

Tijdens het AO Ecofin van 17 januari jl. heeft het lid Omtzigt gevraagd of de PEPP-verordening
kan leiden tot harmonisatie van de fiscale facilitering van de opbouw van oudedagsvoorzieningen
in de derde pijler (Kamerstuk 21 501-07, nr. 1572). De fiscale behandeling van deze opbouw valt buiten de reikwijdte van de PEPP-verordening.
In het onderhandelaarsakkoord wordt expliciet vermeld dat de verordening geen inbreuk
maakt op de nationale belastingwetgeving. Een belastingplichtige kan dus per land
gecompartimenteerd een oudedagsvoorziening opbouwen op basis van de in dat land geldende
regels (waaronder de fiscale regelgeving). Nationaal betekent dit dat op een PEPP
dezelfde fiscale regels omtrent de lijfrenteopbouw en de uitkering ervan worden toegepast,
zoals die gelden voor bestaande Nederlandse producten voor oudedagsvoorziening in
de derde pijler. Op basis van de formuleringen in het onderhandelaarsakkoord zie ik
dan ook geen aanknopingspunt waarmee op basis van de straks voorliggende PEPP-verordening
Europese harmonisatie op fiscaal gebied kan worden afgedwongen.

3. Nederland staat kritisch tegenover een rol voor EIOPA als directe toezichthouder.

In het onderhandelaarsakkoord krijgt EIOPA wel bevoegdheden, namelijk om in uitzonderlijke
gevallen een PEPP tijdelijk van de markt te weren.3 Deze rol is in lijn met bestaande bevoegdheden van EIOPA voor producten onder de
PRIIPS-verordening4 en doet geen afbreuk aan de bevoegdheden van de nationale toezichthouders. Het toezicht
op aanbieders van een PEPP wordt belegd bij nationale toezichthouders van de afzonderlijke
lidstaten. Er komt geen directe rol voor de Europese Autoriteit voor verzekeringen
en bedrijfspensioenen (EIOPA) bij het autoriseren van aanbieders van PEPP’s op de
markt.

4. Nederland spant zich in om de gedelegeerde en/of uitvoeringshandelingen in de verordening
tot een minimum te beperken.

In het voorstel zijn verschillende grondslagen opgenomen op grond waarvan de Europese
Commissie gedelegeerde handelingen kan vaststellen, dan wel uitvoeringshandelingen
kan aannemen, waarmee ontwerpen van technische uitvoeringsnormen worden vastgesteld
die door de Europese Toezichthoudende Autoriteiten zijn ontwikkeld. Nederland heeft
zich ingezet om het aantal gedelegeerde en uitvoeringshandelingen ten opzichte van
het oorspronkelijke voorstel van de Europese Commissie terug te brengen. Het aantal
grondslagen voor de totstandkoming van gedelegeerde en uitvoeringshandelingen is met
het akkoord echter niet verminderd. De gedelegeerde handelingen hebben betrekking
op producten die als een PEPP worden aangeboden en strekken zich niet uit tot andere
onderdelen van de pensioenmarkt.

Tot slot

Het kabinet constateert dat met dit akkoord de verplichtstelling in de tweede pijler
en de fiscale autonomie van lidstaten onaangetast blijven. Wel krijgt EIOPA een rol
in het toezicht op PEPP. Ook is het aantal gedelegeerde handelingen met het onderhandelaarsakkoord
niet verminderd. Hoewel een groot deel van de Nederlandse onderhandelingsinzet is
behaald, is het kabinet van mening dat de PEPP-verordening een beperkte meerwaarde
heeft voor het pensioenaanbod in Nederland. Ook heeft de Tweede Kamer het kabinet
gevraagd zich uit te spreken tegen een raamwerk voor Europese persoonlijke pensioenproducten
in de derde pijler. Alles overwegende zal het kabinet niet instemmen met het onderhandelaarsakkoord.
Ik verwacht overigens dat een ruime meerderheid van de andere lidstaten het onderhandelaarsakkoord
steunt.

De Minister van Financiën, W.B. Hoekstra