Kennisagenda

De vaste commissie voor Digitale Zaken werkt voortdurend aan de versterking van haar kennis- en informatiepositie, bijvoorbeeld door rondetafelgesprekken te houden of werkbezoeken af te leggen. In de kennisagenda legt de commissie daarnaast een aantal thema’s vast waar zij zich gedurende het jaar verder in wil verdiepen en hoe ze dat wil doen. De doelstelling van deze agenda is om te komen tot een stevige gemeenschappelijke kennisbasis.

Onderwerpen kennisagenda 2025

In de procedurevergadering op 19 februari 2025 heeft de commissie DiZa haar huidige kennisagenda vastgesteld. Een aantal thema’s van de kennisagenda van vorig jaar lopen nog door en er zijn nieuwe onderwerpen toegevoegd. Ze staan op volgorde van voorgenomen planning:

  • Grensverleggende IT
  • Online tracking
  • Artificiële Intelligentie
  • Digitale rechtsstaat
  • Digitale strategische autonomie
  • (nieuw) De rol van grote online platforms in de (statelijke) inmenging in verkiezingsprocessen
  • (nieuw) Digitale veiligheid / security
  • (nieuw) Europese alternatieven / digitale gemeenschaps-goederen
  • (nieuw) Communicatietechnologie
  • (nieuw) Digitaal burgerschap

N.B. Voor elk thema is er een voorbereidingsgroep die bestaat uit leden van de commissie. De voorbereidingsgroep werkt per thema een aanpak met plannen en activiteiten uit, hierbij ondersteund door de staf van de commissie DiZa.

Grensverleggende IT

(Doorlopend sinds 2021) Het programma Grensverleggende IT (GrIT) vervangt en vernieuwt een groot gedeelte van de IT-infrastructuur van het ministerie van Defensie. Op voorstel van de commissie Defensie heeft de Tweede Kamer op 11 februari 2021 het programma GrIT als groot project benoemd op basis van de Regeling Grote Projecten. Op verzoek van de commissie Defensie heeft de commissie DiZa, net als de commissie Defensie, hierop een rapporteur aangesteld. Na het aantreden van de nieuwe Kamer in december 2023 is het lid Valize (PVV) aangesteld als rapporteur vanuit de commissie DiZa. Het lid Ellian (VVD) is dat vanuit de commissie Defensie.

Online tracking

Het lid Six Dijkstra (NSC) vormt een informele voorbereidingsgroep voor dit onderwerp. De commissie heeft op 3 juli 2024 besloten het Presidium te verzoeken het voorstel voor een onderzoek Online tracking, te verrichten door het Rathenau Instituut, voor te leggen aan de Kamer. Het Rathenau Instituut werkt momenteel aan de uitvoering van dit onderzoek. De onderzoeksvragen zijn opgenomen als bijlage bij het verzoek. Het rapport zal in april/mei 2025 worden aangeboden aan de commissie.

Artificiële intelligentie

De leden Valize (PVV), Kathmann (GroenLinks-PvdA) en Rajkowski (VVD) vormen een informele voorbereidingsgroep voor dit onderwerp. DiZa wil de ontwikkelingen op gebied van (generatieve) AI blijven volgen en zicht houden op hoe het toezicht hierop is ingericht. In dit kader heeft de commissie op 10 oktober 2024 een rondetafelgesprek georganiseerd over toezicht en normuitleg AI. Ook verzorgde de Algemene Rekenkamer op 16 oktober 2024 een (besloten) technische briefing over hun Focusonderzoek AI bij de rijksoverheid. Op 2 april 2025 organiseerde DiZa de ontbijtbijeenkomst ‘Masterclass AI’, met deelsessies op terrein van J&V, OCW en VWS. Deze bijeenkomst is mede georganiseerd met oog op de horizontale taak van de commissie DiZa.

Digitale rechtsstaat

Op 25 september 2024 zijn de leden Kathmann (GroenLinks-PvdA) en Six Dijkstra (NSC) tot rapporteurs benoemd voor dit thema. De commissie heeft voor dit thema wetenschappelijke factsheets opgevraagd via Parlement en Wetenschap. De experts zijn verzocht om in te gaan op de volgende vragen: 

  • Waar liggen de knelpunten in de digitale uitvoering van wetgeving waar de Tweede Kamer zicht op moet krijgen?
  • Welke mogelijkheden heeft de Kamer om meer grip op te krijgen op de digitale uitvoering van wetgeving?
  • Welke vragen kunnen Kamerleden stellen aan het kabinet om meer zicht te krijgen op hoe wetgeving uitpakt in de digitale praktijk?

Op 22 februari 2025 zijn deze factsheets openbaar gemaakt op de website van de Tweede Kamer:

  • Wetenschappelijke factsheet rechtsstatelijke risico's van de digitale uitvoering van wetten (lees de factsheet)
  • Wetenschappelijke factsheet regels voor een digitale rechtsstaat (lees de factsheet)
  • Wetenschappelijke factsheet digitale uitvoering van wetgeving van de Raad van State (lees de factsheet)

Ook is een technische briefing georganiseerd op 11 februari 2025. De rapporteurs werken aan een concreet handvat dat Kamerleden uit andere commissies kunnen benutten bij de behandeling van wetgeving met een digitale component. Beide rapporteurs zijn benoemd als aanspreekpunt Wetgevingskwaliteit en zullen zich vanuit die rol blijven inzetten voor dit onderwerp.

Digitale strategische autonomie

De commissie DiZa wil inzicht ontwikkelen en kunnen monitoren hoe het staat met de mate van digitale autonomie op het terrein van AI. Wat is ervoor nodig om een sterk AI-landschap te ontwikkelen in Nederland en hoe houden we zicht op hoe het kabinet autonomie rond AI waarborgt?

De leden Six Dijkstra (NSC) en Valize (PVV) vormen een informele voorbereidingsgroep voor dit onderwerp. De commissie heeft wetenschappelijke factsheets opgevraagd over de vraag wat we moeten meten om te weten of autonomie rond AI wordt verwezenlijkt, en wat daarbij geschikte indicatoren zijn.

(nieuw) De rol van grote online platforms in de (statelijke) inmenging in verkiezingsprocessen

De leden Kathmann (GL-PvdA) en Six Dijkstra (NSC) vormen een informele voorbereidingsgroep voor dit onderwerp. Nadere toelichting van dit thema volgt zo snel mogelijk.

(nieuw) Digitale veiligheid / security

Het lid Kathmann (GroenLinks-PvdA) vormt de informele voorbereidingsgroep voor dit onderwerp. Nadere toelichting van dit thema volgt zo snel mogelijk.

(nieuw) Europese alternatieven / digitale gemeenschaps-goederen

Het lid Kathmann (GroenLinks-PvdA) vormt de informele voorbereidingsgroep voor dit onderwerp. Nadere toelichting van dit thema volgt zo snel mogelijk. 

(nieuw) Communicatietechnologie

Nadere toelichting van dit thema volgt zo snel mogelijk. 

(nieuw) Digitaal burgerschap

Het lid Valize (PVV) vormt de informele voorbereidingsgroep voor dit onderwerp. Nadere toelichting van dit thema volgt zo snel mogelijk.

Afgeronde onderwerpen kennisagenda

In de afgelopen Kamerperiode (2021-2023) hebben de volgende onderwerpen op de kennisagenda gestaan:

  • Algoritmegebruik
  • Algoritmes
  • Artificiële Intelligentie
  • Bescherming persoonsgegevens
  • Digitale toets
  • Digitale weerbaarheid
  • Digitalisering Caribisch Nederland
  • ICT-investeringen binnen de overheid
  • Kwantum computing en gevolgen voor encryptie
  • Monitoren ontwikkeling naar begroting voor Digitale Zaken
  • Monitoren opruimen vervuilde data
Algoritmegebruik

De commissie wilde meer inzicht krijgen in het gebruik van algoritmische besluitvorming en de bescherming van kinderen bij het verzamelen van data en het toepassen van algoritmes.

Algoritmes

In de procedurevergadering van 25 oktober 2023 is besloten het onderwerp algoritmes af te ronden.

Artificiële intelligentie

Voor dit onderwerp is de commissie op 25 november 2023 op werkbezoek geweest bij TNO. Op 18 januari 2023 heeft de commissie een rondetafelgesprek gevoerd met een aantal maatschappelijke organisaties, brancheorganisaties en kennisorganisaties over kunstmatige intelligentie vanuit de situatie van de mensenrechten en veiligheid. De agenda met bijbehorende stukken voor dit rondetafelgesprek vindt u hier. Op woensdag 25 januari 2023 heeft de commissie een debat gevoerd over kunstmatige intelligentie. De agenda en bijbehorende stukken voor dit commissiedebat en het verslag ervan vindt u hier. Op 19 april 2023 organiseerde de commissie de technische briefing ‘Masterclass ChatGPT: de evolutie van slimme chatbots en de gevolgen voor het onderwijs en bedrijfsleven’. Gegevens over de sprekers vindt u hier en terugkijken van de Masterclass kan hier. Op 20 juni 2023 voerde de commissie een gesprek met de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) over actuele ontwikkelingen en over wet- en regelgeving op het gebied van kunstmatige intelligentie. De agenda en stukken vindt u hier. In de procedurevergadering van 13 september 2023 is besloten dit onderwerp van de kennisagenda stop te zetten in verband met de aankomende verkiezingen.

Bescherming persoonsgegevens

De commissie wilde haar kennis vergroten op het gebied van de bescherming van persoonsgegevens en heeft hiervoor twee wetenschappelijke factsheets laten schrijven door twee verschillende wetenschappers vanuit hun eigen vakkennis. De eerste factsheet is van prof. mr. Zwenne en gaat over wat de wet zegt over bescherming van persoonsgegevens. Deze factsheet vindt u hier. De tweede factsheet is van dr. Timan en gaat over wat de sociale wetenschap erover zegt en over de rol van de technologie bij het beschermen van persoonsgegevens. Deze factsheet vindt u hier. Ook vanwege haar horizontale taak heeft de commissie de factsheets gedeeld met de ondersteunende ambtenaren van andere commissies.

Digitale toets

In de procedurevergadering van 13 september 2023 is besloten dit onderwerp van de kennisagenda stop te zetten in verband met de aankomende verkiezingen.

Rapporteurs: Rajkowski (VVD), Dekker-Abdulaziz (D66), Van Weerdenburg (PVV) en Koekkoek (Volt)

Digitale weerbaarheid

De commissie wilde haar kennis vergroten op het gebied van cybersecurity. Op 6 september 2022 heeft de commissie een rondetafelgesprek gevoerd met een aantal vitale en niet-vitale bedrijven op het gebied van online bescherming van gegevens. De agenda en bijbehorende stukken voor dit rondetafelgesprek vindt u hier. Op 14 september 2022 heeft de commissie een debat gevoerd over Online veiligheid en cybersecurity. De agenda met bijbehorende stukken en het verslag van dit commissiedebat vindt u hier. Terugkijken van het debat kan hier.

Digitalisering Caribisch Nederland

In de strategische procedurevergadering van de commissie KR d.d. 7 september 2022 is besloten om via een onderzoek in kaart te brengen wat de actuele stand van zaken is met betrekking tot digitalisering in Caribisch Nederland. De commissie KR heeft toen ook voorgesteld de commissie DiZa te vragen deel te nemen aan een gezamenlijke voorbereidingsgroep. In de procedurevergadering van 25 januari 2023 heeft de commissie DiZa hiermee ingestemd. Het gewenste onderzoek is uitgevoerd door PBLQ en aangeboden aan de commissie KR. U kunt het onderzoek hier vinden.

ICT-investeringen binnen de overheid

Om inzicht te krijgen in de voor de commissie DiZa belangrijke uitgaven van het Rijk, is besloten de commissiestaf een onderzoek te laten uitvoeren. Daarvoor is uitgegaan van de begrotingen en jaarverslagen van de ministeries en het rijks ICT-dashboard. Het rapport met de uitkomsten van dit onderzoek vindt u hier. De commissie heeft ook een kabinetsreactie gevraagd en ontvangen op dit rapport. Deze kabinetsreactie vindt u hier.

Kwantum computing en gevolgen voor encryptie

De commissie wil haar kennis vergroten over ‘Quantum computing en de gevolgen voor encryptie’. Op 5 juli 2023 heeft de commissie aan de minister van Economische Zaken en de staatssecretaris voor Digitale Zaken per brief aanvullende kennisvragen gesteld over kwantumtechnologie en de gevolgen voor versleuteling van informatie. De beantwoording van deze vragen vindt u hier. In de procedurevergadering van 13 september 2023 is besloten dit onderwerp van de kennisagenda stop te zetten in verband met de aankomende verkiezingen.

Monitoren ontwikkeling naar begroting voor Digitale Zaken

Tijdens de strategische procedurevergadering van 1 februari 2023 heeft de commissie DiZa besloten de ontwikkeling naar een ‘begroting voor Digitale Zaken’ te monitoren en controleren. Dit naar aanleiding van de motie van de leden Van Ginneken en Leijten die het kabinet verzoekt ´vanaf de volgende begrotingsronde vóór november op uniforme wijze inzicht te geven in de budgetten voor digitalisering en de Tweede Kamer tevens een integraal overzicht hiervan te sturen´. De rapporteurs hebben in de procedurevergadering van 27 september 2023 laten weten geen activiteiten meer te ondernemen, vanwege de aankomende verkiezingen.

Rapporteurs: Slootweg (CDA) en Kathmann (PvdA)

Monitoren opruimen vervuilde data

De commissie DiZa volgt de uitvoering van de motie Marijnissen c.s. die het kabinet verzoekt om ‘een voorstel te doen hoe overal binnen overheidsinstellingen vervuilde data, risicomodellen en het gebruik van nationaliteit worden opgeruimd’. Daarnaast volgt zij de uitvoering door het kabinet van de motie Klaver c.s. met het verzoek om niet alleen te kijken naar nationaliteit, maar ook naar etniciteit en geboorteplaats. Op 10 mei 2023 hebben de rapporteurs hun eindverslag uitgebracht over het opruimen van vervuilde data. Dit verslag vindt u hier. Een aanvulling op dit eindverslag van 7 juni 2023 vindt u hier. Op 15 juni 2023 heeft de commissie DiZa een debat gevoerd over het opruimen van vervuilde data. Het verslag daarvan vindt u hier. In de procedurevergadering van 13 september 2023 is besloten de invulling van de eerder al verlengde opdracht aan de schrijvers van het verslag over het onderwerp Monitoren opruimen vervuilde data voorlopig uit te stellen in verband met de aankomende verkiezingen.

Rapporteurs: Dekker-Abdulaziz (D66) en Leijten (SP)