Kennisagenda

De vaste commissie voor Digitale Zaken werkt voortdurend aan de versterking van haar kennis- en informatiepositie, bijvoorbeeld door rondetafelgesprekken te houden of werkbezoeken af te leggen. In de kennisagenda legt de commissie daarnaast een aantal thema’s vast waar zij zich gedurende het jaar verder in wil verdiepen en hoe ze dat wil doen. De doelstelling van deze agenda is om te komen tot een stevige gemeenschappelijke kennisbasis.

Onderwerpen kennisagenda 2025

Met het oog op de komende verkiezingen heeft de commissie gekeken naar haar kennisagenda. Op 2 juli 2025 heeft de commissie besloten met de lopende onderwerpen door te gaan tot het verkiezingsreces. De onderwerpen die nog niet gestart zijn worden overgelaten aan de nieuwe commissie voor Digitale Zaken. De onderwerpen op de kennisagenda tot aan het verkiezingsreces zijn:

  • Digitale strategische autonomie
  • De rol van grote online platforms in de (statelijke) inmenging in verkiezingsprocessen
  • Grensverleggende IT

N.B. Voor elk thema is er een voorbereidingsgroep die bestaat uit leden van de commissie. De voorbereidingsgroep werkt per thema een aanpak met plannen en activiteiten uit, hierbij ondersteund door de staf van de commissie DiZa.

Digitale strategische autonomie

De commissie DiZa wil inzicht ontwikkelen en kunnen monitoren hoe het staat met de mate van digitale autonomie op het terrein van AI. Wat is ervoor nodig om een sterk AI-landschap te ontwikkelen in Nederland en hoe houden we zicht op hoe het kabinet autonomie rond AI waarborgt?

Verschillende experts hebben bijgedragen aan dit kennisthema. Op verzoek van de commissie hebben zij factsheets opgesteld over de vraag wat we moeten meten om te weten of autonomie rond AI wordt verwezenlijkt, en wat daarbij geschikte indicatoren zijn. 

De commissie heeft aan het kabinet om een reactie gevraagd op de factsheets en daarbij in te gaan op een drietal  vragen. (1) Welke doelstellingen heeft het kabinet in het streven naar digitale strategische autonomie in AI-ontwikkeling? (2) Hoe monitort het kabinet deze autonomie en aan de hand van welke indicatoren? (3) Wat is de reactie van het kabinet op de door DiZa ingewonnen expert-informatie ten aanzien van deze twee bovenstaande vragen? 

De leden Six Dijkstra (NSC) en Valize (PVV) vormen een informele voorbereidingsgroep voor dit onderwerp. 

De rol van grote online platforms in de (statelijke) inmenging in verkiezingsprocessen

De commissie wil meer weten over algoritmische beïnvloeding middels online platforms. Bekende recente voorbeelden hiervan zijn de verkiezingsinmenging in Roemenië of de verspreiding van desinformatie tijdens de Olympische Spelen in Parijs. De commissie stemde op 21 mei 2025 in met de voorgestelde focus en opbrengst voor dit kennisthema en besloot bij een onderzoeksinstituut de mogelijkheid uit te vragen voor het uitvoeren van een verzoekonderzoek over dit onderwerp. Op dit moment wordt een onderzoeksvoorstel nader uitgewerkt. De leden Kathmann (GL-PvdA) en Six Dijkstra (NSC) vormen een informele voorbereidingsgroep voor dit onderwerp. 

Grensverleggende IT

(Doorlopend sinds 2021) Het programma Grensverleggende IT (GrIT) vervangt en vernieuwt een groot gedeelte van de IT-infrastructuur van het ministerie van Defensie. Op voorstel van de commissie Defensie heeft de Tweede Kamer op 11 februari 2021 het programma GrIT als groot project benoemd op basis van de Regeling Grote Projecten. Op verzoek van de commissie Defensie heeft de commissie DiZa, net als de commissie Defensie, hierop een rapporteur aangesteld. Het lid Valize (PVV) is sinds december 2023 rapporteur vanuit de commissie DiZa. Het lid Ellian (VVD) is dat vanuit de commissie Defensie.

Recent afgeronde onderwerpen

Online tracking

De commissie wil meer weten over ‘online tracking’. Oftewel: het verzamelen en analyseren van online activiteiten en gedragingen van internet- en/of appgebruikers met (vaak) als doel het tonen van gepersonaliseerde content. Welke technieken worden gebruikt, wat zijn daarvan de risico’s, welke juridische kaders bestaan er al en welke alternatieve modellen zijn denkbaar voor de manier waarop het online advertentie-ecosysteem is ingericht? 

Om deze vragen te beantwoorden heeft de commissie op 3 juli 2024 besloten om het Rathenau Instituut te verzoeken een onderzoek uit te voeren. Het Rathenau Instituut heeft het onderzoek in juni 2025 afgerond en een rapport geschreven. De commissie heeft op 2 juli 2025 besloten het rapport aan de Kamer aan te bieden en een kabinetsreactie te vragen. 

Besluiten over eventuele verdere activiteiten is aan de nieuwe Kamer. Het lid Six Dijkstra (NSC) vormde een informele voorbereidingsgroep voor dit onderwerp. 

Digitale rechtsstaat

Hoe krijgen Kamerleden meer grip op de digitale uitvoering van wetten? Deze vraag stond centraal voor de rapporteurs Kathmann (GL-PvdA) en Six Dijkstra (NSC). Wetten worden vaak uitgevoerd met behulp van digitale systemen. Dat vraagt om een vertaalslag van wettekst naar softwarecode. Deze vertaalslag maakt het voor Kamerleden soms moeilijk te controleren of wetten wel op de juiste manier worden uitgevoerd. Daarom maakten zij de ‘Digitale toets’. De toets bevat voorbeeldvragen die in het bijzonder van belang zijn voor wetgeving waarvan de uitvoering sterk zal leunen op ICT. De digitale toets is gepubliceerd als bijlage bij het eindverslag van de rapporteurs op 2 juli 2025. 

Verschillende experts hebben bijgedragen aan dit kennisthema. De experts hebben op verzoek van de commissie wetenschappelijke factsheets opgesteld en hun inzichten toegelicht in een technische briefing op 11 februari 2025. 

Overige afgeronde onderwerpen

  • Algoritmegebruik
  • Algoritmes
  • Artificiële Intelligentie
  • Bescherming persoonsgegevens
  • Digitale toets
  • Digitale weerbaarheid
  • Digitalisering Caribisch Nederland
  • ICT-investeringen binnen de overheid
  • Kwantum computing en gevolgen voor encryptie
  • Monitoren ontwikkeling naar begroting voor Digitale Zaken
  • Monitoren opruimen vervuilde data