Status BES-eilanden geregeld in Grondwet

5 september 2017, wetsvoorstel - De Kamer steunt opnieuw een grondwetswijziging voor de BES-eilanden. Daarmee wordt de staatsrechtelijke positie van Bonaire, Sint-Eustatius en Saba binnen Nederland vastgelegd.

Sinds de staatkundige hervormingen van 10 oktober 2010 zijn de BES-eilanden bijzondere gemeenten en rechtstreeks onderdeel van Nederland. De Grondwet kent deze constructie met openbare lichamen echter niet. In 2012 stemde de Kamer in met een voorstel om op dat punt de Grondwet te wijzigen.

Bij een grondwetswijziging moet een wet na verkiezingen nog een keer worden aangenomen door een tweederdemeerderheid. Daarom spreekt de Kamer in een "tweede lezing" opnieuw over het wetsvoorstel van minister Plasterk (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Alle fracties steunen het wetsvoorstel in tweede lezing. Krol (50PLUS) spreekt "een warm constitutioneel welkom" uit aan de bewoners van de BES-eilanden.

De BES en de Eerste Kamer

In de grondwetswijziging wordt ook geregeld hoe de bewoners van de BES-eilanden invloed krijgen op de samenstelling van de Eerste Kamer. Leden van die Kamer worden in Nederland indirect gekozen door de leden van Provinciale Staten. De grondwetswijziging regelt dat Nederlanders op de BES-eilanden stemmen voor een kiescollege dat meestemt bij de verkiezing van de Eerste Kamer.

Koopmans (VVD) en Van Raak (SP) benadrukken dat de constructie met een kiescollege niet moet leiden tot een aparte stembusgang en extra bureaucratie. Er komt snel een wetsvoorstel naar de Kamer dat dit op een praktische manier regelt, zo belooft Plasterk. Hij wil dit ruimschoots vóór de verkiezing van de Eerste Kamer in 2019 afronden.

Differentiatiebeginsel

In de Grondwet komt te staan dat Nederlands regelgeving niet per se op de BES-eilanden hoeft te gelden. Plasterk licht toe dat bijvoorbeeld de grote afstand tot Nederland tot andere regels kan leiden.

Van Engelshoven (D66) vraagt zich af of met het differentiatiebeginsel het gelijkheidsbeginsel uit artikel 1 van de Grondwet onverkort van toepassing blijft, ook voor de Nederlanders in de Cariben. Dat verzekert Plasterk haar.

Wanneer zullen regels op de BES-eilanden afwijken van die in Nederland? Van Engelshoven en Van Tongeren (GroenLinks) vragen om het differentiatiebeginsel te concretiseren. Volgens Van den Berg (CDA) wordt deze mogelijkheid om onderscheid te maken op de eilanden vaak gezien als willekeur.

Plasterk benadrukt dat als er een onderscheid wordt gemaakt op grond van het differentiatiebeginsel, dit altijd deugdelijk moet worden gemotiveerd. En zo'n besluit kunnen de eilanden aanvechten bij de rechter.

Over de eerste lezing van de grondwetswijziging is gedebatteerd op 9 oktober 2012. De Kamer stemt op 12 september opnieuw over het wetsvoorstel.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

• Kijk het debat terug via Debat Gemist