Gestaakte onderhandelingen met de NAM
11 december 2025, debat - Het lukt het kabinet en de NAM niet om het eens te worden over de kosten van de Groningse hersteloperatie. De Kamer debatteert erover met staatssecretaris Van Marum (Binnenlandse Zaken) en minister Hermans (Klimaat en Groene Groei).
De Staat houdt de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en aandeelhouders Shell en ExxonMobil verantwoordelijk voor versterking en schadeherstel in Groningen. De onderhandelingen over herstelbetalingen als gevolg van de gaswinning liggen echter stil. Het kabinet is demissionair en het is aan een nieuwe regering om te besluiten over een herstart van de onderhandelingen, vindt minister Hermans.
Kosten
De Staat mag volgens een voorlopige rechterlijke uitspraak 73% van de kosten voor 2024 op de NAM verhalen. De NAM betaalde een deel van de versterkingskosten, maar er staat nog 550 miljoen euro open. Wanneer wordt die factuur voldaan, wil Beckerman (SP) weten.
De Staat verhaalt de versterkingskosten met heffingen in plaats van facturen, antwoordt staatssecretaris Van Marum. Als de NAM niet tijdig betaalt, kan de Staat stappen ondernemen om betaling af te dwingen. De eindheffing volgt wanneer de juridische procedures met de NAM, Shell en Exxon zijn afgerond.
Zijn de gesprekken niet gewoon gestaakt omdat Shell en Exxon, de aandeelhouders van de NAM, de 550 miljoen niet willen betalen, vraagt Vermeer (BBB).
De gesprekken waren enkel nog verkennend toen besloten werd ermee te stoppen, reageert Van Marum. Er waren nog geen onoverkomelijke inhoudelijke verschillen. Het past een demissionair kabinet simpelweg niet om de onderhandelingen te hervatten, betoogt Hermans.
De Staat betaalt de NAM 163 miljoen om de gaswinning onder de Waddenzee bij Ternaard te stoppen. Kops (PVV) stelt voor dat het kabinet de NAM dat bedrag pas betaalt wanneer de NAM aan zijn eigen betalingsverplichtingen heeft voldaan.
Herstel
De Groningse gedupeerden zijn al te vaak teleurgesteld, benadrukt Armut (CDA). Wat haar betreft duurt de hersteloperatie zo lang als nodig is. De hersteloperatie verloopt traag, merkt Den Hollander (VVD) op. De versterking moest in 2028 zijn afgerond, maar nu is 2032 de deadline. Het tempo moet omhoog, vindt ze.
Het kabinet liet 421 miljoen euro die in 2025 was gereserveerd voor herstel en schade op de plank liggen, zegt Bushoff (GroenLinks-PvdA). Daardoor kregen te weinig Groningers hulp. Hoe voorkomt het kabinet dat dit volgend jaar weer gebeurt?
Het is op voorhand moeilijk om te begroten hoeveel schadeaanvragen er worden verwacht en welke bedragen daarmee gemoeid zijn, stelt de staatssecretaris. Maar een deel van het geld dat Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) uitkeert, verschuift naar de volgende jaren. Het geld blijft dus niet op de plank liggen.
Hoge overheadkosten, ingewikkelde uitvoeringsstructuren en een veelheid aan betrokken organisaties: de hersteloperatie is in de ogen van Flach (SGP) nu te complex. Het moet in zijn optiek simpeler kunnen.
Aardbeving Zeerijp
De aardbeving bij Zeerijp in november was met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter de zwaarste aardbeving in Groningen in ruim tien jaar. De boodschap moet volgens Köse (D66) helder zijn: de gaskraan in Groningen blijft dicht.
Het aantal schademeldingen na de aardbeving bij Zeerijp zal blijven oplopen, verwacht Teunissen (PvdD). Wat gaat het kabinet extra doen om alle schade in Zeerijp te herstellen?
De staatssecretaris begrijpt de roep om meer actie na de beving in Zeerijp. Maar, zegt hij, ingrijpende wijzigingen in de aanpak kunnen tot nieuwe vertragingen leiden. De hersteloperatie vraagt juist om stabiliteit. Het IMG kan het aantal schademeldingen aan en verwacht geen substantieel langere wachttijd.
Om aardbevingen zoals die in Zeerijp te voorkomen moet de ondergrond stabieler worden gemaakt, zegt Clemminck (JA21). Dat kan door de injectie van stikstof, maar dan moeten de gasputten wel open.
De discussie over het heropenen van de gasputten knaagt aan mensen. Het Groningenveld nooit meer open, beklemtoont Van Marum. Er zijn geen veilige scenario's of alternatieven denkbaar, ook niet met injectie van stikstof.
Gaswinning Warffum
De gaswinning onder de Waddenzee stopt, maar andere kleine gasvelden zijn nog in gebruik, onderstreept Bikker (ChristenUnie). Wat haar betreft stopt ook de winning bij Warffum, of komt er in ieder geval een nieuw advies van het Staatstoezicht op de Mijnen over de veiligheid van de gaswinning.
Het gas van kleine velden hebben we in de energietransitie nog even nodig, want anders kunnen we onze huizen niet verwarmen en stokt de industrie, zegt minister Hermans. Maar een vergunning voor gaswinning wordt alleen verleend wanneer het veilig en verantwoord kan. Dit toetst het kabinet bij onder andere SodM.
De Kamer stemt op 16 december over de tijdens het debat ingediende moties.
Zie ook:
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct.