Memorie van toelichting : Memorie van toelichting
Tweede Kamer der Staten-Generaal
InhoudsopgaveA. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL B. BEGROTINGSTOELICHTING1 Leeswijzer2 Het beleid2.1 Voorstel van wet2.2 Uitgavenmutaties2.3 Ontvangstenmutaties2.4 Budgettaire gevolgen van beleidBeleidsartikel 1 InzetBeleidsartikel 2 Koninklijke MarineBeleidsartikel 3 Koninklijke LandmachtBeleidsartikel 4 Koninklijke LuchtmachtBeleidsartikel 5 Koninklijke MarechausseeBeleidsartikel 7 Commando Materieel en ITBeleidsartikel 8 Defensie OndersteuningscommandoNiet-Beleidsartikel 9 AlgemeenNiet-Beleidsartikel 10 Apparaat kerndepartementNiet-Beleidsartikel 11 GeheimNiet-Beleidsartikel 12 Nog onverdeeld3 Bijlage subsidieoverzicht
36 850 X Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)
Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING
Vergaderjaar 2025‒2026
A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL
Artikel 1
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2025 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het ministerie van Defensie (X).
De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).
De Minister van Defensie,R.P. Brekelmans
B. BEGROTINGSTOELICHTING
1 Leeswijzer
De voorliggende tweede suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de suppletoire begroting september van hoofdstuk X van de begroting van het Rijk.
In deze tweede suppletoire begroting van Defensie zijn de besluiten van het kabinet uit de Najaarsnota verwerkt. Deze suppletoire wet dient dan ook in samenhang te worden gezien met de Najaarsnota.
In paragraaf 2.1 wordt de cijfermatige aansluiting ten opzichte van de suppletoire begroting september uiteengezet. Vervolgens worden in paragraaf 2.2 de uitgavenmutaties en in 2.3 de ontvangstenmutaties toegelicht. Afsluitend is in paragraaf 2.4 per artikel een tabel opgenomen met daarin de budgettaire gevolgen van beleid en de uitgaven- en ontvangstenmutaties. Per artikel worden de mutaties groter dan of gelijk aan onderstaande staffel op het niveau van de financiële instrumenten (en eventueel artikelonderdeel) toegelicht.
Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen
Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)
Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)
< 50
1
2
=> 50 en < 200
2
4
=> 200 < 1000
5
10
=> 1000
10
20
De toelichtingen op de uitgaven gelden ook voor de verplichtingen. Alleen indien sprake is van een groot verschil van de verplichtingenmutaties ten opzichte van de uitgavenmutaties wordt dit verschil apart toegelicht. Deze verschillen ontstaan bijvoorbeeld doordat verplichtingen zijn aangegaan die niet tot een uitgavenmutatie leiden of door regelingen waarvoor de verplichtingen dit jaar worden aangegaan terwijl de uitgaven pas volgend jaar (of in de jaren daarna) plaatsvinden.
2 Het beleid
2.1 Voorstel van wet
Met het onderhavige wetsvoorstel wordt voorgesteld de uitgavenbegroting 2025 van het ministerie van Defensie (X) ten opzichte van de suppletoire begroting september met een bedrag van € 102,6 miljoen te verhogen. Voorts wordt voorgesteld het ontvangstentotaal voor 2025 met € 133,3 miljoen te verhogen. Dit leidt voor het ministerie van Defensie tot een uitgavenbudget van € 15,0 miljard en een ontvangstenbudget van € 431,8 miljoen.
De verhoging van uitgaven en ontvangsten wordt voornamelijk veroorzaakt doordat Defensie meer middelen ontvangt van de EU uit hoofde van de zgn. Windfall profits (de winsten die ontstaan uit het beheer van bevroren Russische financiële tegoeden, deze winsten worden gebruikt voor steun aan Oekraïne) en teruggave van middelen vanuit het Europees Defensieagentschap van niet geleverde diensten. Deze extra ontvangsten komen nog dit jaar ten gunste van extra uitgaven aan steun aan Oekraïne. In tabel 2.2 staat voor de volledigheid de belangrijkste mutaties ten opzichte van de september suppletoire begroting.
De cijfermatige aansluiting ten opzichte van de suppletoire begroting september is als volgt:
Uitgaven (bedragen x € 1.000)
Stand suppletoire begroting september 2025
€ 14.909.940
Wijzigingen 2e suppletoire begroting 2025
€ 102.644
Stand begroting Defensie (X) in de Najaarsnota 2025
€ 15.012.584
Ontvangsten (bedragen x € 1.000)
Stand suppletoire begroting september 2025
€ 298.535
Wijzigingen 2e suppletoire begroting 2025
€ 133.295
Stand begroting Defensie (X) in de Najaarsnota 2025
€ 431.830
2.2 Uitgavenmutaties
Belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2025 (2e suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Artikelnummer
Uitgaven 2025
Vastgestelde begroting 2025
12.994.137
Stand suppletoire begroting september 2025
14.909.940
Belangrijkste suppletoire mutaties
1) Ondersteuning Oekraïne
1
128.058
2) Vrijgave HGIS en BIV budget
1
‒ 40.000
3) Overboekingen met andere begrotingen
1,2,3,4,5,7,8,9,10,12
9.349
4) Herschikkingen
1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,12
5.237
Stand 2e suppletoire begroting 2025
15.012.584
Toelichting overzicht uitgavenmutaties
1. Ondersteuning Oekraïne
Defensie verwacht € 128,1 miljoen hogere ontvangsten te realiseren vanwege ontvangsten van de EU uit hoofde van de zgn. Windfall profits (€ 100 miljoen) en terugvloeiende ontvangsten op steun aan Oekraïne (€ 28,1 miljoen). Deze ontvangsten worden herleid naar de uitgaven zodat ze opnieuw aangewend kunnen worden ter ondersteuning aan Oekraïne.
2. Vrijgave HGIS en BIV budget
De uitgaven zijn met € 40 miljoen verlaagd omdat het budget voor crisisbeheersingsoperaties naar verwachting niet volledig wordt uitgeput. Dit hoort bij de systematiek wat kenmerkend is voor dit budget. Elk jaar wordt er een vast budget voor missies gereserveerd terwijl vooraf niet goed in te schatten is hoeveel missies er zullen komen.
3. Overboekingen met andere begrotingen
Het totaal aan overboekingen naar andere begrotingen zowel intern als extern naar andere ministeries betreft per saldo € 9,3 miljoen.
4. Herschikkingen
Het totaal aan herschikkingen op de Defensiebegroting betreft € 5,2 miljoen.
2.3 Ontvangstenmutaties
Belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2025 (2e suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Artikelnummer
Ontvangsten 2025
Vastgestelde begroting 2025
245.411
Stand suppletoire begroting september 2025
298.535
Belangrijkste suppletoire mutaties
1) Ontvangsten Windfall Profits
1
100.000
2) Ontvangsten Europees Defensieagentschap
1
28.058
3) Overige ontvangstenmutaties
2, 4
5.237
Stand 2e suppletoire begroting 2025
431.830
Toelichting overzicht ontvangstenmutaties
1. Ontvangsten Windfall Profits
Defensie verwacht € 100 miljoen hogere ontvangsten te realiseren. Een deel van de militaire steun aan Oekraïne is gekwalificeerd voor vergoeding vanuit de Windfall Profits, die door de European Peace Facility (EPF, onderdeel van de EU), worden geadministreerd. Deze komen nu ten gunste van de ontvangsten en worden in het uitgavenkader voor steun aan Oekraïne opgehoogd.
2. Ontvangsten Europees Defensieagentschap
Het Europees Defensieagentschap geeft € 28,1 miljoen terug voor niet gerealiseerde leveringen aan Oekraïne. Omdat het boekjaar 2024 al is afgesloten dient deze teruggave verwerkt te worden als ontvangst. Dit bedrag wordt tevens opgehoogd in het uitgavenkader zodat er nieuwe steun aangewend kan worden.
3. Overige ontvangstenmutaties
Door een bijstelling op de overige ontvangsten worden de ontvangsten in totaal opgehoogd met € 5,2 miljoen.
2.4 Budgettaire gevolgen van beleid
Beleidsartikel 1 Inzet
Artikel 1 Inzet (bedragen x € 1.000)
Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)
Mutaties 2e suppletoire begroting (2)
Stand 2e suppletoire begroting (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
5.027.215
354.558
5.381.773
Uitgaven
4.377.894
104.558
4.482.452
Apparaatsuitgaven
0
0
0
Programmauitgaven
4.377.894
104.558
4.482.452
1.1
Programmauitgaven
4.377.894
104.558
4.482.452
Opdrachten
3.941.894
‒ 710.642
3.231.252
Crisisbeheersingsoperaties
3.922.368
‒ 728.142
3.194.226
Financiering nationale inzet krijgsmacht
3.827
0
3.827
Overige inzet
15.699
17.500
33.199
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
436.000
815.200
1.251.200
Bijdrage aan Internationale Samenwerking
436.000
815.200
1.251.200
Ontvangsten
151.718
128.058
279.776
Voor 2025 is 99% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
De verplichtingenruimte stijgt met € 354,6 miljoen. Dat is het gevolg van € 378,1 miljoen hogere verplichtingenruimte voor Oekraïne, met name om deel te kunnen nemen aan een nieuw Prioritized Ukraine Requirement List (PURL) initiatief van € 250,0 miljoen. Via het PURL-initiatief financieren NAVO-bondgenoten door de Verenigde Staten samengestelde militaire steunpakketten. Het PURL-initiatief biedt de mogelijkheid tot snelle levering van zeer benodigd militaire materieel aan de Oekraïense strijdkrachten. Hiervoor is € 250,0 miljoen aan verplichtingenbudget naar voren gehaald uit 2027, het effect op 2027 zal bij de eerste suppletoire begroting 2026 worden verwerkt. Daarnaast zijn de verplichtingen verhoogd vanwege hogere ontvangsten. Deze worden in de toelichting over de ontvangsten verder toegelicht. De verwachte realisatie bij de Crisisbeheersingsoperaties en de Overige inzet wordt met in totaal € 23,5 miljoen neerwaarts bijgesteld. Deze bijstelling wordt ook verwerkt in de uitgavenraming - zie onderstaand de toelichting bij de uitgaven.
Toelichting op de uitgaven
De grootste mutaties zijn technisch van aard. Het betreft een verplaatsing van € 815,2 miljoen van het financiele instrument Crisisbeheersingsoperaties naar Bijdrage aan internationale organisaties. Deze mutatie is budgetneutraal, uitgevoerd conform de wensen van de Auditdienst Rijk en de Algemene Rekenkamer, en betreft bijdragen aan internationale samenwerkingsvormen voor de militaire steun aan Oekraïne. De uitgaven voor Oekraïne zijn daarnaast verhoogd met € 128,1 miljoen omdat er hogere ontvangsten worden gerealiseerd, hetgeen bij de toelichting op de ontvangsten verder wordt toegelicht. De hogere uitgavenruimte zorgt ervoor dat er meer plannen voor de levering van militair materieel aan Oekraïne gerealiseerd kunnen worden.
De uitgaven voor de Crisisbeheersingsoperaties zijn verlaagd vanwege lagere uitgaven voor het Budget Internationale Veiligheid (BIV). Het BIV is een voorziening die het mogelijk maakt om op verwachte en onverwachte internationale ontwikkelingen te reageren. Het budget in deze voorziening, dat niet is ingezet, betreft € 40,0 miljoen. Overige mutaties verlagen de begroting met € 1,0 miljoen.
De uitgaven aan overige inzet stijgen met € 17,5 miljoen omdat er meer inzet plaatsvindt voor de eerste hoofdtaak, zoals de F-35s en Air Missile Defence Taskforce (AMDTF) aan de Oostflank. De hernieuwde focus op deze hoofdtaak vraagt om een duidelijkere scheiding tussen de inzet voor de verschillende hoofdtaken. De inzet voor hoofdtaak 2 valt onder het BIV, de nieuwe hoofdtaak 1 missies worden tijdelijk gefinancierd vanuit artikel 1.3 - overige inzet. Bij de Ontwerpbegroting 2027 zal een herziening van artikel 1 worden voorgesteld, waarbij een specifiek subartikel voor hoofdtaak 1 zal worden ingericht.
Toelichting op de ontvangsten
Defensie verwacht € 128,1 miljoen hogere ontvangsten te realiseren. Een deel van de militaire steun levert aan Oekraïne is gekwalificeerd voor vergoeding vanuit de Windfall Profits, die door de European Peace Facility (EPF, onderdeel van de EU), worden geadministreerd. Daarnaast geeft het Europees Defensieagentschap € 28,1 miljoen terug voor niet gerealiseerde leveringen.
Beleidsartikel 2 Koninklijke Marine
Artikel 2 Koninklijke Marine (bedragen x € 1.000)
Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)
Mutaties 2e suppletoire begroting (2)
Stand 2e suppletoire begroting (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
1.213.641
55.606
1.269.247
Uitgaven
1.284.867
22.877
1.307.744
Apparaatsuitgaven
1.182.631
13.470
1.196.101
2.2
Apparaatsuitgaven
1.182.631
13.470
1.196.101
Personele uitgaven
1.156.726
1.593
1.158.319
Eigen personeel
1.034.891
335
1.035.226
Externe inhuur
11.988
5.296
17.284
Overige personele exploitatie
69.543
‒ 1.416
68.127
Kustwacht NL
14.460
1.025
15.485
Kustwacht CARIB
25.844
‒ 3.647
22.197
Materiële uitgaven
25.905
11.877
37.782
Overige materiële exploitatie
23.812
11.820
35.632
Kustwacht NL
108
0
108
Kustwacht CARIB
1.985
57
2.042
Programmauitgaven
102.236
9.407
111.643
2.1
Programmauitgaven
102.236
9.407
111.643
Opdrachten
102.156
9.387
111.543
Gereedstelling
21.964
11.036
33.000
Kustwacht NL
76.462
‒ 1.149
75.313
Kustwacht CARIB
3.730
‒ 500
3.230
(Schade)vergoeding
80
20
100
Schadevergoeding overig
80
20
100
Ontvangsten
12.324
537
12.861
Voor 2025 is 98% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
De verplichtingen van de Koninklijke Marine stijgen met € 55,6 miljoen. Gedeeltelijk lopen deze mutaties gelijk met de uitgaven. In 2025 wordt voor € 32,8 miljoen verplichtingen afgesloten voor 2026 en verder. Deze verplichtingen hebben betrekking op externe inhuur, uitbesteding van opleidingen, operationele zaken ten behoeve van oefeningen en kennis technologieontwikkeling en innovatie (KT&I).
Toelichting op de uitgaven
Het uitgavenbudget voor 2025 wordt verhoogd met € 22,8 miljoen.
Materiële uitgaven
Overige materiële exploitatie
Het budget voor overige materiele exploitatie is verhoogd met € 11,8 miljoen als gevolg van prijsstijgingen voor energie en water, verhoogde uitgaven aan kennis-, technologie en innovatieonderzoeken en inhuren van bewaking- en beveiligingsdiensten.
Opdrachten
Gereedstelling
Binnen gereedstelling is het budget met € 11,0 miljoen verhoogd. Voornamelijk als gevolg van hogere uitgaven aan haven-, sluis- en loodsgelden en duurdere oefeningen dan begroot.
Beleidsartikel 3 Koninklijke Landmacht
Artikel 3 Koninklijke Landmacht (bedragen x € 1.000)
Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)
Mutaties 2e suppletoire begroting (2)
Stand 2e suppletoire begroting (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
2.144.326
115.770
2.260.096
Uitgaven
2.144.326
48.252
2.192.578
Apparaatsuitgaven
2.039.263
47.547
2.086.810
3.2
Apparaatsuitgaven
2.039.263
47.547
2.086.810
Personele uitgaven
2.002.936
47.965
2.050.901
Eigen personeel
1.883.923
37.506
1.921.429
Externe inhuur
37.729
626
38.355
Overige personele exploitatie
81.284
9.833
91.117
Materiële uitgaven
36.327
‒ 418
35.909
Overige materiële exploitatie
36.327
‒ 418
35.909
Programmauitgaven
105.063
705
105.768
3.1
Programmauitgaven
105.063
705
105.768
Opdrachten
105.063
5
105.068
Gereedstelling
105.063
5
105.068
(Schade)vergoeding
0
700
700
Schadevergoeding overig
0
700
700
Ontvangsten
8.054
0
8.054
Voor 2025 is 99% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
De verplichtingenraming wordt met € 115,8 miljoen verhoogd. Hiervan hangt € 48,3 miljoen samen met de hieronder toegelichte kasuitgaven. De overige verplichtingen worden dit jaar nog aangegaan voor de uitgaven via Foreign Military Sales voor Fort Hood voor € 46,5 miljoen, het inhuren van personeel voornamelijk voor instructiecapaciteit in de komende jaren voor € 11,0 miljoen en het huren van oefenterreinen van € 10,0 miljoen.
Toelichting op de uitgaven
Het uitgavenbudget voor 2025 wordt verhoogd met € 48,3 miljoen. Dit wordt voornamelijk verklaard door de onderstaand toegelichte personele uitgaven.
Personele uitgaven
Eigen personeel
De uitgaven aan eigen personeel worden met € 37,5 miljoen verhoogd. Deze verhoging wordt met name veroorzaakt door uitgaven voor eigen personeel. Het personeelsbestand van de Koninklijke Landmacht is sneller gegroeid dan voorzien. Hierdoor stijgen de uitgaven voor het eigen personeel met € 24,0 miljoen. De resterende verhoging wordt voornamelijk verklaard door extra uitgaven aan (oefen)toelages onder meer als gevolg van trainingen, oefeningen en inzet tijdens de NAVO-top.
Beleidsartikel 4 Koninklijke Luchtmacht
Artikel 4 Koninklijke Luchtmacht (bedragen x € 1.000)
Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)
Mutaties 2e suppletoire begroting (2)
Stand 2e suppletoire begroting (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
1.015.291
180.735
1.196.026
Uitgaven
1.030.291
21.735
1.052.026
Apparaatsuitgaven
983.408
23.755
1.007.163
4.2
Apparaatsuitgaven
983.408
23.755
1.007.163
Personele uitgaven
937.927
23.935
961.862
Eigen personeel
794.486
6.835
801.321
Externe inhuur
30.510
2.500
33.010
Overige personele exploitatie
112.931
14.600
127.531
Materiële uitgaven
45.481
‒ 180
45.301
Overige materiële exploitatie
45.481
‒ 180
45.301
Programmauitgaven
46.883
‒ 2.020
44.863
4.1
Programmauitgaven
46.883
‒ 2.020
44.863
Opdrachten
46.883
‒ 2.200
44.683
Gereedstelling
46.883
‒ 2.200
44.683
(Schade)vergoeding
0
180
180
Schadevergoeding overig
0
180
180
Ontvangsten
12.111
4.700
16.811
Voor 2025 is 99% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
Het verplichtingenbudget wordt per saldo met € 180,7 miljoen verhoogd. Het verplichtingenbudget van overige personele exploitatie is opgehoogd met € 154,6 miljoen voor (vlieger-)opleidingen vanwege het aangaan van meerjarige contracten. Daarnaast is het budget voor externe inhuur (€ 12,5 miljoen) ten behoeve van met name instructiecapaciteit en het budget voor materiele exploitatie opgehoogd (€ 8,8 miljoen). Deze verhogingen zijn benodigd voor het afsluiten van nieuwe (inhuur-)contracten voor de komende jaren. De overige verplichtingen mutaties hangen samen met de kasmutaties.
Toelichting op de uitgaven
Personele uitgaven
Overige personele exploitatie
Binnen de overige personele exploitatie is het budget met € 14,6 miljoen verhoogd. Langjarige opleidingscontracten worden toch dit jaar nog afgesloten onder Foreign Military Sales met de Verenigde Staten. Voor deze contracten dient direct een Initial Deposit te worden betaald.
Beleidsartikel 5 Koninklijke Marechaussee
Artikel 5 Koninklijke Marechaussee (bedragen x € 1.000)
Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)
Mutaties 2e suppletoire begroting (2)
Stand 2e suppletoire begroting (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
835.016
4.542
839.558
Uitgaven
841.016
‒ 10.167
830.849
Apparaatsuitgaven
833.933
‒ 9.944
823.989
5.2
Apparaatsuitgaven
833.933
‒ 9.944
823.989
Personele uitgaven
815.320
‒ 19.512
795.808
Eigen personeel
772.430
‒ 34.386
738.044
Externe inhuur
6.202
15.798
22.000
Overige personele exploitatie
36.688
‒ 924
35.764
Materiële uitgaven
18.613
9.568
28.181
Overige materiële exploitatie
18.613
9.568
28.181
Programmauitgaven
7.083
‒ 223
6.860
5.1
Programmauitgaven
7.083
‒ 223
6.860
Opdrachten
7.083
‒ 683
6.400
Gereedstelling
7.083
‒ 683
6.400
(Schade)vergoeding
0
460
460
Schadevergoeding overig
0
460
460
Ontvangsten
4.459
0
4.459
Voor 2025 is 100% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichting
Het verplichtingenbudget van de Koninklijke Marechaussee is per saldo gestegen met € 4,5 miljoen. Dit hangt samen met de hieronder toegelichte uitgaven (€ 10,2 miljoen). Daarnaast vindt een fasering van budget plaats omdat € 14,7 miljoen aan meerjarige verplichtingen nog in 2025 worden aangegaan voor externe inhuur.
Toelichting op de uitgaven
Het uitgavenbudget is per saldo met € 10,2 miljoen gedaald. De verklaring hiervoor is voornamelijk gelegen in de teruggave van diverse budgetten aan andere departementen vanwege onderbesteding op de opdrachten voor bewaken & beveiligen, ondermijning en de inzet in het Caribisch gebied. Daarnaast heeft een herschikking plaatsgevonden van budget omdat de materiële uitgaven hoger uitvallen, hoofdzakelijk vanwege de uitgaven die ten behoeve van de afgelopen NAVO-top in Den Haag zijn verricht. Verder heeft een herschikking van budget plaatsgevonden vanwege hogere uitgaven voor externe inhuur.
Beleidsartikel 7 Commando Materieel en IT
Artikel 7 Commando Materieel en IT (bedragen x € 1.000)
Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)
Mutaties 2e suppletoire begroting (2)
Stand 2e suppletoire begroting (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
988.088
43.299
1.031.387
Uitgaven
1.012.006
19.299
1.031.305
Apparaatsuitgaven
819.211
11.822
831.033
7.2
Apparaatsuitgaven
819.211
11.822
831.033
Personele uitgaven
787.215
20.418
807.633
Eigen personeel
654.789
1.858
656.647
Externe inhuur
106.662
18.560
125.222
Overige personele exploitatie
25.764
0
25.764
Materiële uitgaven
31.996
‒ 8.596
23.400
Overige materiële exploitatie
31.996
‒ 8.596
23.400
Programmauitgaven
192.795
7.477
200.272
7.1
Programmauitgaven
192.795
7.477
200.272
Opdrachten
192.795
7.477
200.272
Gereedstelling
192.795
7.477
200.272
Ontvangsten
25.765
0
25.765
Voor 2025 is 100% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
Het verplichtingenbudget is per saldo met € 43,3 miljoen toegenomen. Dit hangt samen met de hieronder toegelichte uitgaven (€ 19,3 miljoen). Verder vindt een fasering van budget plaats omdat € 24,0 miljoen aan meerjarige verplichtingen voor externe inhuur nog in 2025 worden aangegaan.
Toelichting op de uitgaven
Het uitgavenbudget wordt per saldo verhoogd met € 19,3 miljoen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de verhoging van het budget voor externe inhuur vanwege vertraging van het programma Grensverleggende IT (GrIT). De bestaande IT-systemen moeten voor een langere periode worden gebruikt en ondersteund, naast dat voor GrIT meer inhuur is benodigd. Verder is het budget voor de materiële exploitatie met € 8,6 miljoen verlaagd. Dit is grotendeels het gevolg van een herschikking van € 6,2 miljoen tussen de Defensiebegroting en het DMF ten behoeve van de versterking van het cyberdomein. Het gaat hierbij om de aanschaf van materiaal en licenties. Tot slot is het budget voor gereedstelling met € 7,5 miljoen toegenomen, vooral door de verwerving van duurzame brandstof.
Beleidsartikel 8 Defensie Ondersteuningscommando
Artikel 8 Defensie Ondersteuningscommando (bedragen x € 1.000)
Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)
Mutaties 2e suppletoire begroting (2)
Stand 2e suppletoire begroting (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
1.857.403
13.460
1.870.863
Uitgaven
1.872.318
‒ 15.740
1.856.578
Apparaatsuitgaven
1.741.529
‒ 15.286
1.726.243
8.2
Apparaatsuitgaven
1.741.529
‒ 15.286
1.726.243
Personele uitgaven
1.275.017
‒ 8.921
1.266.096
Eigen personeel
912.318
‒ 7.907
904.411
Externe inhuur
44.248
1.452
45.700
Overige personele exploitatie
297.912
‒ 2.466
295.446
Attaches
20.539
0
20.539
Materiële uitgaven
466.512
‒ 6.365
460.147
Overige materiële exploitatie
458.786
‒ 6.365
452.421
Attaches
7.726
0
7.726
Programmauitgaven
130.789
‒ 454
130.335
8.1
Programmauitgaven
130.789
‒ 454
130.335
Opdrachten
6.500
3.500
10.000
Gereedstelling
6.500
3.500
10.000
(Schade)vergoeding
124.289
‒ 3.954
120.335
Schadevergoeding overig
13.454
‒ 3.954
9.500
Nationaal Fonds Ereschuld
110.335
0
110.335
Reservering schadevergoedingen Chroom-6 Defensie
500
0
500
Ontvangsten
74.195
0
74.195
Voor 2025 is 92% juridisch verplicht en 5% bestuurlijk gebonden ten opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
Het verplichtingenbudget voor 2025 is per saldo met € 13,5 miljoen verhoogd wat voornamelijk samenhangt met een verhoging van het verplichtingenbudget voor de overige materiële exploitatie. Een aantal contracten voor de levering van geneeskundige goederen zal nog in 2025 afgesloten gaan worden. Daarvoor is het verplichtingenbudget 2025 verhoogd met € 27,2 miljoen en worden verplichtingenbudgetten voor 2026 en volgende jaren verlaagd.
Daarnaast leidt een aantal kleinere mutaties tot een verlaging van het verplichtingenbudget met € 13,7 miljoen wat voornamelijk samenhangt met de bijstellingen van de uitgavenbudgetten.
Toelichting op de uitgaven
Er zijn geen mutaties toe te lichten die hoger zijn dan de staffelwaarde van dit artikel.
Niet-Beleidsartikel 9 Algemeen
Artikel 9 Algemeen (bedragen x € 1.000)
Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)
Mutaties 2e suppletoire begroting (2)
Stand 2e suppletoire begroting (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
267.532
29.079
296.611
Uitgaven
268.134
28.096
296.230
9.1
Programmauitgaven
268.134
28.096
296.230
Subsidies (regelingen)
51.633
9.200
60.833
Subsidies
51.633
9.200
60.833
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken
76.144
34.350
110.494
Kennisopbouw TNO via EZ
64.601
22.805
87.406
Kennisopbouw NLR via EZ
6.205
10.723
16.928
Kennisopbouw MARIN via EZ
5.183
822
6.005
Overige Bijdragen
155
0
155
Opdrachten
21.650
‒ 7.320
14.330
Opdrachten beleid
7.861
‒ 4.120
3.741
opdrachten milieu beleid
13.789
‒ 3.200
10.589
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
98.554
‒ 1.334
97.220
Bijdrage aan de NAVO
88.550
‒ 1.334
87.216
Bijdrage aan internationale samenwerking
10.004
0
10.004
Bekostiging
4.141
1.900
6.041
Bekostiging diverse instellingen
4.141
1.900
6.041
Inkomensoverdrachten
4.242
‒ 3.900
342
Overige bijdragen
4.242
‒ 3.900
342
(Schade)vergoeding
11.770
‒ 4.800
6.970
Schadevergoeding overig
1.870
3.400
5.270
Regeling Chroom 6 Defensie
9.200
‒ 8.200
1.000
Civielrechtelijke Regeling Srebrenica 2020
700
0
700
Ontvangsten
1.600
0
1.600
Voor 2025 is 8% juridisch verplicht en 37% bestuurlijk gebonden ten opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
Het verplichtingenbudget is met € 29,1 miljoen gestegen. De verplichtingen lopen vrijwel gelijk met de kasuitgaven zoals hieronder uiteengezet.
Toelichting op de uitgaven
Het uitgavenbudget wordt per saldo met € 28,1 miljoen opwaarts bijgesteld. Deze bijstelling is onder andere het gevolg van een budgetoverheveling vanuit het defensiematerieelfonds voor de bijdrage aan TNO, NLR en MARIN via het Ministerie van Economische Zaken. Dit betreft € 22,8 miljoen voor TNO, € 10,7 miljoen voor NLR en € 0,8 miljoen voor MARIN. Daarnaast is het uitgavenbudget van subsidies positief bijgesteld met € 9,2 miljoen als gevolg van stijgende kosten en het uitvoeren en voortzetten van de activiteiten van het NLVi, conform diens wettelijke taak. Het restant wordt verklaard door meerdere kleinere mutaties.
Niet-Beleidsartikel 10 Apparaat kerndepartement
Artikel 10 Apparaat kerndepartement (bedragen x € 1.000)
Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)
Mutaties 2e suppletoire begroting (2)
Stand 2e suppletoire begroting (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
10.083.178
‒ 13.855
10.069.323
Uitgaven
1.960.645
‒ 22.872
1.937.773
10.2
Apparaatsuitgaven
1.960.645
‒ 22.872
1.937.773
Personele uitgaven
1.906.863
‒ 4.399
1.902.464
Eigen personeel
528.133
13.933
542.066
Externe Inhuur
75.525
‒ 7.963
67.562
Overige personele exploitatie
40.282
‒ 7.307
32.975
Uitkeringen (pensioenen en wachtgelden)
1.262.923
‒ 3.062
1.259.861
Materiële uitgaven
53.782
‒ 18.473
35.309
Overige materiële exploitatie
53.782
‒ 18.473
35.309
Ontvangsten
8.309
0
8.309
Voor 2025 is 84% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
Het verplichtingenbudget wordt met € 13,9 miljoen neerwaarts bijgesteld. De verplichtingen lopen grotendeels gelijk met de kasuitgaven zoals hieronder uiteengezet. Het verschil wordt verklaard door een ophoging van het verplichtingenbudget voor het aangaan van meerjarige contracten voor externe inhuur bij de MIVD.
Toelichting op de uitgaven
Het uitgavenbudget wordt met € 22,9 miljoen neerwaarts bijgesteld. Deze bijstelling is het gevolg van de neerwaartse bijstellingen in de personele uitgaven en materiële uitgaven.
Personele uitgaven
Het uitgavenbudget voor de personele uitgaven wordt per saldo met € 4,4 miljoen verlaagd. Het budget voor eigen personeel is met € 13,9 miljoen verhoogd. De verhoging van de eigen personele uitgaven wordt verklaard door een sneller dan verwachte groei van het personeelsbestand. Deze verhoging is gedekt door verlagingen van het uitgavenbudget van externe inhuur, overige personele exploitatie en uitkeringen (pensioenen en wachtgelden)
Materiele uitgaven
Het budget voor de overige materiële uitgaven wordt per saldo met € 18,5 miljoen neerwaarts aangepast. Dit wordt gedeeltelijk veroorzaakt door overhevelingen van budget naar het Ministerie van Binnenlandse Zaken voor bedrijfsvoeringskosten van € 8 miljoen. Het restant van € 10,5 miljoen wordt verklaard door meerdere kleinere mutaties.
Niet-Beleidsartikel 11 Geheim
Artikel 11 Geheim (bedragen x € 1.000)
Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)
Mutaties 2e suppletoire begroting (2)
Stand 2e suppletoire begroting (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
25.049
0
25.049
Uitgaven
25.049
0
25.049
11.0
Geheim
25.049
0
25.049
Geheim
25.049
0
25.049
Geheim
25.049
0
25.049
Ontvangsten
0
0
0
In 2025 is 80% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.
Niet-Beleidsartikel 12 Nog onverdeeld
Artikel 12 Nog onverdeeld (bedragen x € 1.000)
Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)
Mutaties 2e suppletoire begroting (2)
Stand 2e suppletoire begroting (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
93.394
‒ 93.394
0
Uitgaven
93.394
‒ 93.394
0
12.3
Nog onverdeeld Loon
70.354
‒ 70.354
0
Nog onverdeeld Loon
70.354
‒ 70.354
0
Nog onverdeeld Loon
70.354
‒ 70.354
0
12.4
Nog onverdeeld Prijs
23.040
‒ 23.040
0
Nog onverdeeld Prijs
23.040
‒ 23.040
0
Nog onverdeeld Prijs
23.040
‒ 23.040
0
Ontvangsten
0
0
0
Toelichting op de verplichtingenHet verplichtingenbudget voor 2025 wordt met € 93,4 miljoen neerwaarts aangepast. Deze bijstelling hangt samen met de bijstelling van de uitgaven.
Toelichting op de uitgaven
Het uitgavenbudget wordt met € 93,4 miljoen naar beneden bijgesteld.
Nog onverdeeld Loon
Het budget van Nog onverdeeld Loon wordt met € 70,4 miljoen verlaagd. Er wordt o.a. € 26,1 miljoen overgeheveld naar de Koninklijke Marine voor het dekken van prijsstijgingen van energie en water, het doen van uitgaven aan kennis-, technologie en innovatieonderzoeken, het inhuren van bewaking- en beveiligingsdiensten, aan haven-, sluis en loodsgelden en aan oefeningen. Ook wordt € 17,9 miljoen overgeheveld naar Commando Materieel en IT (Commit) om extra personeel in te huren. Er wordt € 17,5 miljoen overgeheveld naar Inzet vanwege een toename van inzet voor hoofdtaak 1.
Nog onverdeeld Prijs
Het uitgavenbudget van Nog onverdeeld Prijs is per saldo met € 23 miljoen verlaagd. Er zijn middelen overgeheveld naar de Koninklijke Landmacht om de snellere groei van het personeelsbestand te bekostigen. Ook zijn er middelen naar de Koninklijke Luchtmacht overgeboekt om een langjarig opleidingscontract aan te gaan. Tot slot is er geld overgeheveld naar Commit voor de aankoop van duurzame brandstof.
3 Bijlage subsidieoverzicht
Subsidies (bedragen x € 1.000)
Subsidies (bedragen x 1.000 euro)
Naam
2023
2024
vastgestelde begroting 2025
Stand suppletoire begroting september 2025
Stand tweede suppletoire begroting 2025
Afwijking tweede suppletoire begroting 2025 t.o.v. suppletoire begroting september 2025
mutatie 2026
mutatie 2027
mutatie 2028
mutatie 2029
Reden afwijking suppletoire begroting september 2024 t.o.v. 1e suppletoire begroting 2024
Laatste evaluatie
Volgende evaluatie
Einddatum
Stichting Nederlands Veteraneninstituut (NLVi)
28.410
35.098
28.285
28.285
38.721
10.436
aanvullende activiteiten in het kader van het uitvoeren van het veteranenbeleid
2022
2026
2026
Nationaal Comité Herdenking Capitulatie 1945 Wageningen
25
25
25
75
75
0
2021
2026
2026
Stichting Veteranen Platform (VP)
245
285
366
489
489
0
2022
2027
2027
Stichting Koninklijke Defensiemusea
18.184
18.940
19.817
19.817
19.817
0
2019
2025
Stichting Nationale Taptoe
322
346
322
360
360
0
2022
2027
2027
Leerstoel Militair Recht, Universiteit van Amsterdam
0
148
74
79
95
16
loon- en prijsindexering
2022
2027
2027
Stichting Maritiem Kenniscentrum
25
25
25
25
25
0
2022
2027
2027
Stichting Historische Vlucht
123
125
129
134
134
0
2022
2027
2027
SWoon NLDA
23
25
25
25
25
0
2022
2027
2027
Stichting Klachtentelefoon Luchtverkeer Limburg
75
75
75
75
75
0
n.v.t.
2027
2027
Europees Jeugdparlement Nederland
0
0
0
22
22
0
n.v.t.
Subsidies te verstrekken na evaluatie/ nader te verdelen
0
1.109
427
2.247
995
‒ 1.252
Totaal subsidies
47.432
56.201
49.570
51.633
60.833
9.200
0
0
0
0
De genoemde bedragen betreffen het wettelijk plafond voor subsidies
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
R.P. Brekelmans, minister van Defensie
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.