Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Kathmann en Six Dijkstra over de uitspraken van minister van Justitie en Veiligheid over de afhankelijkheid van Amerikaanse techgiganten

Antwoord van Staatssecretaris Van Marum (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties),
mede namens de Minister van Justitie en Veiligheid (ontvangen 23 september 2025).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 2795.

Vraag 1

Zijn uw uitspraken in de uitzending van Goedenavond Nederland op maandag 14 juli jl.,1 over de afhankelijkheid van Amerikaanse techgiganten, representatief voor het kabinetsstandpunt?

Antwoord 1

Hoewel gechargeerd, is het zo dat de Europese cloudmarkt niet goed functioneert. Zie
verder het antwoord op vraag 2.

Vraag 2

Wat bedoelde u precies met de uitspraak: «We hebben geen Europese cloudbedrijven»?
In welke zin zit Nederland in een «hele ongemakkelijke positie tegenover de grote
techbedrijven»?

Antwoord 2

Vier grote niet-Europese bedrijven domineren op dit moment wereldwijd de markt voor
openbare cloudinfrastructuur2: Amazon, Microsoft, Google Cloud Platform en het Chinese Alibaba (vooral actief op
de Chinese markt). De Nederlandse markt lijkt in grote lijnen op de Europese markt,
met dominante posities voor met name de Amerikaanse aanbieders Amazon en Microsoft.
Daarnaast zijn er nog een aantal andere Europese partijen actief, die relatief jong
en klein zijn op de markt voor clouddiensten. De ACM verwacht dat de consolidatie
in de markt voor clouddiensten verder doorzet als gevolg van onder meer schaalvoordelen
en netwerkeffecten.3 Het is voor kleinere spelers moeilijk om effectief met grote geïntegreerde aanbieders
te concurreren. Nederlandse bedrijven en consumenten zijn als afnemers van clouddiensten
grotendeels afhankelijk van grote technologiebedrijven uit de VS. De toenemende consolidatie
in combinatie met overstapdrempels (er is sprake van vendor lock-in) en gebrekkige
dataportabiliteit en cloudinteroperabiliteit vergroten deze afhankelijkheid.

Vraag 3

Noopt de hele ongemakkelijke positie van Nederland tegenover de grote techbedrijven
niet tot het nemen van maatregelen om op zo kort mogelijke termijn de afhankelijkheid
af te bouwen?

Antwoord 3

Het onderwerp «Strategische Autonomie» heeft uitgebreid aandacht van de Rijksoverheid.
Onder andere middels de Agenda Digitale Open Strategische Autonomie (DOSA) en de in
het vierde kwartaal verwachte Visie digitale autonomie en soevereiniteit overheid.

Het afbouwen van afhankelijkheden nemen wij momenteel mee in de herziening van het
Rijksbreed cloudbeleid, maar ook in de overheidsbrede visie voor digitale autonomie
en soevereiniteit van de overheid, en in de IT-sourcingstrategie Rijk. Ook zet het
kabinet zich in voor een verkenning naar een soevereine overheidscloud als alternatief
voor public clouddiensten voor de (rijks)overheid, conform de motie Kathmann.4

Deze voorziening moet de kloof overbruggen voor digitale dienstverlening waarvoor
het gebruik van public cloud onwenselijk is, bijvoorbeeld vanwege de gevoeligheid
van gegevens of wanneer ongewenste afhankelijkheden vermeden moeten worden.

Afhankelijkheden zijn echter niet te voorkomen en zijn ook niet altijd ongewenst.
Het is van belang om op case-by-case basis zorgvuldig afwegingen te maken, om te bepalen
waar en op welke wijze risicovolle strategische afhankelijkheden waar nodig voorkomen
kunnen worden. Dit speelt op meer gebieden dan alleen cloud.

Vraag 4

Kunt u bondig het kabinetsstandpunt over digitale autonomie toelichten? Op welke manier
is het Ministerie van Justitie en Veiligheid verantwoordelijk voor het vergroten van
de digitale autonomie?

Antwoord 4

De Verenigde Staten is en blijft een belangrijke bondgenoot, niet op de laatste plaats
voor onze welvaart en veiligheid. Nederland zet zich er daarom voor in dat we als
EU blijven samenwerken en optrekken met de VS, maar tegelijkertijd zelf verantwoordelijkheid
nemen en ook eensgezind met de EU optrekken waar het onze kernbelangen betreft. Het
kabinet is het wel met u eens dat een te grote afhankelijkheid van één of enkele marktpartijen
ongewenst is. In de afweging welke data we in eigen beheer dan wel in de public cloud
verwerken, moeten strategische afhankelijkheden én marktconcentraties worden meegewogen.

Voor een overzicht van de verdere Nederlandse inzet op Europees niveau omtrent cloudsoevereiniteit
verwijzen wij u graag door naar het recent gepubliceerde non-paper «Versterken van
cloudsoevereiniteit van overheden».5

JenV is, net als andere departementen, medeverantwoordelijk voor de digitale autonomie
en specifiek voor de digitale autonomie binnen het eigen verantwoordelijkheidsdomein.

Vraag 5

Wat is het kabinetsstandpunt over een Europese digitale taks voor Amerikaanse techbedrijven?
Hoort dit wat u betreft tot de mogelijkheden voor een Europese reactie op de aangekondigde
Amerikaanse importheffingen? Acht u dit in het belang van Nederland?

Antwoord 5

Op 21 augustus jl. hebben de EU en de VS een gemeenschappelijke verklaring met handelsafspraken
gepubliceerd.6 In navolging daarvan heeft de EU de inwerkingtreding van de op 24 juli jl. vastgestelde
rebalancerende maatregelen jegens de VS tot februari 2026 opgeschort.7 Voorlopig is van een Europese tegenmaatregel naar aanleiding van de verhoogde Amerikaanse
importheffingen dus geen sprake. Tegelijkertijd valt het niet uit te sluiten dat de
Europese rebalancerende maatregelen jegens de VS in de toekomst alsnog in werking
treden of dat toekomstige ontwikkelingen aanleiding geven tot voorstellen voor nieuwe
vormen van rebalancerende maatregelen. Het kabinet zal voorstellen daartoe te zijner
tijd op hun eigen merites beoordelen.

Vraag 6

Kunt u toezeggen dat ook het Ministerie van Justitie en Veiligheid zich zal inspannen
voor het vergroten van de digitale autonomie van Nederland, onder andere door zelf
meer Europese alternatieve digitale diensten af te nemen, in lijn met alle aangenomen
Kamermoties?8

Antwoord 6

Het Ministerie van JenV zet, onder coördinatie van het Ministerie van BZK in op het
herziening van het Rijksbreed cloudbeleid, de overheidsbrede visie voor digitale autonomie
en soevereiniteit van de overheid en de IT-sourcingstrategie Rijk. Zie verder het
antwoord op vraag 3.

Vraag 7

Kunt u deze vragen afzonderlijk van elkaar beantwoorden?

Antwoord 7

Er heeft departementale afstemming plaatsgevonden en zowel het Ministerie van Justitie
en Veiligheid als het Ministerie van Binnenlandse zaken is akkoord met de beantwoording
van deze vragen.