Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Piri en Van der Lee over omzeiling van sancties tegen Rusland via Centraal- Aziatische landen

Antwoord van Staatssecretaris Aukje de Vries (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 19 september
2025).

Vraag 1, 2, 3 en 4

Herinnert u zich de in maart 2024 aangenomen motie Piri c.s. (Kamerstuk 21 501-20, nr. 2027) die het kabinet verzoekt om sanctieomzeiling via landen uit de Euraziatische Economische
Unie (EAEU), waaronder Kirgizië, steviger aan te pakken?

Bent u bekend met het bericht van econoom Robin Brooks dat een aanzienlijke en aanhoudende
stijging van Nederlandse goederenexport naar de bekende «ontwijkingshub» Kirgizië
laat zien?1

Bent u bekend met een ander bericht van Robin Brooks, waaruit blijkt dat in landen
met een vergelijkbare stijging van de export slechts een fractie van deze goederen
terugkomt in de importcijfers van Kirgizië, wat erop duidt dat de goederen worden
doorgevoerd naar de Russische Federatie?2

Erkent u dat dergelijke doorvoer door Nederlandse bedrijven in strijd zou zijn met
de uitbreiding van artikel 12 van sanctieverordening 2014/833 uit het 14e sanctiepakket
van juni 2024?

Antwoord 1, 2, 3 en 4

Ja.

Vraag 5

Bent u voornemens deze ogenschijnlijke omzeiling van sancties te onderzoeken? Zo nee,
waarom niet? Zo ja, bent u tevens voornemens de sanctiemaatregelen te handhaven door
bedrijven schuldig aan deze omzeiling hierop aan te spreken?

Antwoord 5

Ja. Het tegengaan van sanctieomzeiling is een belangrijke prioriteit voor zowel het
Ministerie van Buitenlandse Zaken als de Douane. Beide organisaties doen al sinds
2022 intensief onderzoek naar sanctieomzeiling, onder meer door het onderzoeken van
handelsdata. Bijzondere nadruk ligt daarbij op landen met een verhoogd risico op omzeiling
(zoals Kirgizië) en op de zogeheten «Common High Priority Items», goederen die de
Russische oorlogsindustrie het hardst nodig heeft.

De handhaving van sanctiemaatregelen is een verantwoordelijkheid van de Douane. Daarbij
wordt ook nadrukkelijk ingezet op het tegengaan van omzeiling. Bedrijven die worden
verdacht zich bewust schuldig te maken aan omzeiling, worden ter vervolging voorgelegd
aan het Openbaar Ministerie. De meeste Nederlandse bedrijven die betrokken raken bij
sanctieomzeiling, zijn zich daarvan echter niet bewust. Daarom worden bedrijven, waarvan
uit onderzoek blijkt dat zij mogelijk (onbewust) betrokken zijn bij omzeiling, dan
ook actief benaderd en voorgelicht over de risico's van omzeiling.

Vraag 6

Welke consequenties zijn er voor Nederlandse bedrijven die, dan wel zelf, dan wel
via dochterondernemingen, sancties tegen Rusland omzeilen?

Antwoord 6

Het schenden van EU-sanctieverordeningen is strafbaar als een economisch delict. Signalen
dat een bedrijf de sancties overtreedt worden altijd opgevolgd door onderzoek. Indien
door een toezichthouder wordt vastgesteld dat een bedrijf of persoon bewust sancties
omzeilt wordt in overleg met het Openbaar Ministerie overgegaan tot vervolging. Op
het moedwillig overtreden van de sanctieverordening gelden stevige straffen, waaronder
geldboetes met een maximum van ruim 1 miljoen euro of gevangenisstraffen tot zes jaar.
Ook kan illegaal verkregen winst worden teruggevorderd. Met de komst van de nieuwe
Wet internationale sanctiemaatregelen zal het ook mogelijk worden voor sommige toezichthouders
om bestuursrechtelijk te handhaven op dergelijke schendingen, wat het handhavingsproces
aanzienlijk zal versnellen.

Vraag 7

Op welke manier bent u van plan om toekomstige sanctie-omzeiling middels doorvoer
door «ontwijkingshubs» te voorkomen? Overweegt u te pleiten voor intensievere sancties
tegen Euraziatische doorvoerlanden in toekomstige sanctiepakketten? Zo nee, waarom
niet? Zo ja, voor welke additionele sancties overweegt u te pleiten?

Antwoord 7

De aanpak van sanctieomzeiling is een prioriteit van dit kabinet. Dit behelst nationaal
een combinatie van onderzoek, voorlichting en handhaving. Daarnaast wordt met derde
landen samengewerkt om omzeiling via hun grondgebied tegen te gaan. EU Sanctiegezant
David O’Sullivan speelt hierin een belangrijke rol en ook Nederland spreekt derde
landen hier actief op aan. Binnen de EU zet Nederland zich consequent in voor meer
inzet tegen omzeiling. In dat kader is de aanpak van sanctieomzeiling een van de Nederlandse
speerpunten voor het negentiende sanctiepakket, waaraan thans wordt gewerkt. Waar
diplomatieke inspanningen niet genoeg opleveren, verbindt de EU hieraan consequenties
door passende en gerichte maatregelen in te stellen. De EU legde ook eerder al sancties
op aan bedrijven, banken en schepen die betrokken zijn bij omzeiling, waaronder in
Kirgizië en Kazachstan. Hierbij wordt samengewerkt met G7-partners en Nederland draagt
hier actief aan bij.