Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Hertzberger over het bericht Eén op de vijf horecazaken en supermarkten lapt tabaksverbod aan laars: ’Vapes en sigaretten liggen in achterkamertje in holle bank’

Antwoord van Staatssecretaris Tielen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
9 september 2025). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 2789.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat één op de vijf supermarkten en horecabedrijven zich
niet aan het tabaksverkoopverbod hebben gehouden? Kunt u toelichten hoe u dit beoordeelt?1

Antwoord 1

Ik heb kennisgenomen van de berichtgeving. Die is gebaseerd op de factsheet met inspectieresultaten
van de verkoopverboden in 2024. De factsheet is uw kamer toegestuurd als bijlage van
de brief «Voortgang Vape- en Tabaksbeleid» van 14 juli dit jaar2. Ik streef naar een rookvrije generatie in 2040 waar minder dan 5% van de bevolking
rookt en geen enkele jongere of zwangere rookt. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid
en Milieu (RIVM) heeft geconcludeerd dat het verminderen van het aantal verkooppunten
nodig is om die doelstellingen te behalen3. De afgelopen jaren hebben we daarom met diverse wet- en regelgeving de verkoop van
tabak en vapes proberen terug te dringen. Het aantal toegestane verkooppunten is als
gevolg hiervan substantieel afgenomen.

Sinds 2022 is het verboden om sigarettenautomaten te exploiteren binnen horecagelegenheden.

Vervolgens is in 2023 de verkoop van tabaks- en aanverwante producten via afstandsverkoop,
waaronder online verkoop, wettelijk verboden.

Tot slot is het verkoopverbod in supermarkten op 1 juli 2024 in werking getreden.

Bij de inwerkingtreding van nieuwe regelgeving is er sprake van een overgangsperiode,
waarin niet alle ondernemers volledig op de hoogte zijn van de gewijzigde verplichtingen.
Dit draagt mogelijk bij aan een hoger aantal geconstateerde overtredingen. De NVWA
handhaaft grotendeels risicogericht. Dit betekent dat de handhaving plaatsvindt bij
sectoren die achterblijven en op basis van meldingen en signalen. Om de naleving te
verhogen en de NVWA meer slagkracht te geven investeer ik structureel 3 miljoen in
de handhaving. Daarnaast zal ik de boetes voor het overtreden van het onlineverkoopverbod
en het verkoopverbod voor supermarkten en horeca met 50% verhogen.

De NVWA heeft aangegeven dat nu het verkoopverbod geruime tijd van kracht is, het
interventiebeleid zal worden aangescherpt. Concreet houdt dit in dat bij een eerste
overtreding van het verbod voortaan direct een boete wordt opgelegd en niet eerst
een waarschuwing wordt gegeven. Gezien de toenemende bekendheid met de regelgeving,de
extra structurele middelen voor de handhaving en het verhogen van de boetes verwacht
ik dat de naleving in de komende jaren zal verbeteren.

Vraag 2

Zijn er nog aanvullende maatregelen nodig bovenop het Actieplan tegen Vapen waarin
de online verkoop van vapes wordt verboden? Zo ja, welke maatregelen acht u kansrijk
en welke stappen gaat u concreet nemen om dit te realiseren?

Antwoord 2

Ik zet in op een rookvrije generatie. Daarom zijn er diverse maatregelen aangekondigd
in het actieplan tegen vapen en de preventiestrategie. Die maatregelen en regelgeving
ga ik implementeren. Voordat ik naar nieuwe maatregelen op de online verkoop ga kijken,
wil ik eerst zien wat het effect is van de aangekondigde maatregelen. Er loopt momenteel
een onderzoek dat in kaart brengt hoe de illegale handel van vapes er precies uitziet.
Socialemedia kanalen worden in dit onderzoek ook meegenomen, evenals aanbevelingen
om de illegale handel in vapes te verminderen. Het onderzoek is later dit najaar afgerond.
Op basis van dit onderzoek bekijk ik of extra maatregelen nodig zijn.

Vraag 3

Welke concrete stappen gaat u nemen om de handhavingsbevoegdheden van de Nederlandse
Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) te verruimen om de in het artikel geschetste situatie
aan banden te leggen?

Antwoord 3

Met het Actieplan tegen Vapen4 heb ik een aantal belangrijke maatregelen aangekondigd om de handhaving van de NVWA
te versterken. Op dit moment is er een wijziging ter internetconsultatie waarmee de
boetes voor het overtreden van het onlineverkoopverbod en het verkoopverbod voor supermarkten
en horeca met 50% worden verhoogd. Daarnaast werk ik aan een wetsvoorstel waarbij
het in voorraad houden van vapes met een smaakje verboden wordt, waardoor het voor
de NVWA makkelijker wordt om handhavend op te treden. Ik heb voortdurend contact met
de NVWA om te zien welke belemmeringen inspecteurs ondervinden in hun werk ter bestrijding
van illegale verkoop. Als we zien dat inspecteurs meer bevoegdheden nodig hebben,
kijken we hoe we dit kunnen versterken.

Vraag 4

Verwacht u dat de, in reactie op de motie Jansen c.s. aangekondigde maatregelen, genoeg
zijn om het tij te keren en een Rookvrije Generatie in 2040 te realiseren? Zo niet,
wat is er aanvullend nodig om dit doel te bereiken?5,
6

Antwoord 4

De ambitie van een rookvrije generatie vergt een sterke aanpak. Het actieplan tegen
vapen bevat diverse maatregelen. Ook in de preventiestrategie benoemen we hoe tabaksgebruik
en vapen kan worden tegengegaan. Die maatregelen en regelgeving ga ik eerst implementeren.
Zien wat het effect hiervan is, en als dat onvoldoende blijkt, zoek ik naar extra
mogelijkheden.

Vraag 5

Hoe gaat u ervoor zorgen dat, nadat de verkoop van tabaksproducten voorbehouden is
aan tabaksspeciaalzaken, volgens de motie Jansen c.s. vanaf 2028, de huidige parktijken
van verkoop onder de toonbank en in achterkamertjes zich niet of in mindere mate zullen
herhalen wanneer de verkoop verder wordt beperkt bij gemakszaken?7

Antwoord 5

De NVWA bereidt zich voor op de wetswijziging en zal zijn werkwijze, indien nodig,
aanpassen.

Vraag 6

Wanneer verwacht u het onderzoek naar de gevolgen op grensoverschrijdende aankopen
en het advies van de landsadvocaat over deze motie te kunnen delen met de Kamer?

Antwoord 6

Later dit najaar stuur ik beide rapporten naar de Kamer inclusief een reactie op de
motie.

Vraag 7

Hoe komt u in de Kamerbrief «voortgang vape- en tabaksbeleid» tot de conclusie dat
het generatiegebonden verkoopverbod een algeheel verbod op tabaksproducten inhoudt
als de producten in het plan Rookvrije generatie niet geheel verboden worden of uit
de handel worden genomen? Deelt u de mening dat dit vraagstuk juridisch niet zo zwart-wit
is als in de Kamerbrief wordt geschetst?8

Antwoord 7

Zoals in de betreffende Kamerbrief9 staat, kan een generatiegebonden verkoopverbod in juridische zin de facto worden
gezien als een algeheel verbod op tabaksproducten en aanverwante producten met een
overgangstermijn van een mensenleven. Deze maatregel houdt namelijk in dat: het niet
is toegestaan om tabaks- en nicotineproducten te verkopen aan personen vanaf een bepaald
geboortejaar gedurende de rest van hun leven. Met andere woorden, de leeftijdsgrens
voor de verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten komt hiermee steeds hoger
te liggen. Op een gegeven moment is er niemand meer in leven aan wie deze producten
verkocht mogen worden. Een dergelijk generatiegebonden verkoopverbod is geen onderdeel
van de maatregelen behorend bij de Rookvrije generatie.