Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Paternotte en Boswijk over het artikel Schaduwvloot onder valse vlag

Antwoord van Minister Van Weel (Buitenlandse Zaken), mede namens de Staatssecretaris
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Minister van Infrastructuur en
Waterstaat (ontvangen 8 september 2025).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel van Follow the Money van 20 juli 2025, getiteld
«Schaduwvloot onder valse vlag», waarin wordt beschreven dat tientallen tankers van de Russische schaduwvloot onder
de vlag van Aruba, Curaçao of Sint-Maarten varen?1

Antwoord 1

Ja, waarbij moet worden aangetekend dat Curaçao wel een internationaal scheepsregister
heeft en dus schepen onder de Koninkrijksvlag geregistreerd in Curaçao niet per definitie
onder een valse vlag varen.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u het feit dat deze Caribische landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden
worden gebruikt om Russische olie via valse vlaggen te transporteren en daarmee internationale
sancties te omzeilen?

Antwoord 2

De aanpak van omzeiling van internationale sancties door Rusland blijft een prioriteit
voor het kabinet. Het kabinet acht het zeer onwenselijk dat deze sancties worden omzeild,
in het bijzonder wanneer dit gebeurt door het onrechtmatig gebruik van een vlag van
een de landen van het Koninkrijk.

Vraag 3

Bent u het eens dat dit het imago en de geloofwaardigheid van het Koninkrijk ernstige
schade toebrengt? Zo ja, welke maatregelen overweegt u om dit tegen te gaan?

Antwoord 3

Het gebruik van niet-bestaande vlaggen, dan wel onrechtmatig gebruik van bestaande
vlaggen acht ik zeer onwenselijk. Het is een steeds vaker voorkomend probleem en is
daarom helaas niet uniek. Tegelijkertijd, het feit dat Nederland, Aruba, Curaçao en
Sint Maarten internationaal actief zijn in het registreren en adresseren van dit soort
frauduleuze praktijken, draagt bij aan de internationale reputatie van het Koninkrijk
en hier blijf ik mij voor inzetten.

Vraag 4

Bent u het eens dat het ontwijken van sancties via Caribische scheepsregisters onacceptabel
is, landen als Rusland en Iran in de kaart speelt en een ondermijning vormt van de
internationale sanctieregimes?

Antwoord 4

Ja. Tegengaan van sanctieomzeiling is absolute prioriteit van het kabinet. Omzeiling
ondermijnt de effectiviteit en het draagvlak van de sancties. Daarom heb ik recentelijk,
samen met collega’s van 13 andere Europese landen, een verklaring uit doen gaan waarin
wordt opgeroepen tot verdere gezamenlijke en gecoördineerde actie om Russische pogingen
om internationale sancties te omzeilen, specifiek in relatie tot de Russische schaduwvloot,
effectief aan te pakken.2

Vraag 5

Is er naar uw oordeel voldoende zicht binnen Nederland en de andere landen van het
Koninkrijk op het aantal schepen met een Caribische vlag die momenteel zijn geregistreerd
en olie vervoeren voor Rusland of Iran?

Antwoord 5

Behalve Nederland en Curaçao, hebben andere landen of eilanden in het Koninkrijk geen
internationaal vlagregister. In de context van het zeerecht betekent dit dat schepen
die varen onder de niet-bestaande vlag van Aruba of Sint Maarten in strijd handelen
met internationale afspraken, waaronder het VN-Zeerechtverdrag (UNCLOS). Dit geldt
ook voor schepen die met vervalste Curaçaose vlag- en scheepcertificaten varen. Op
het moment van schrijven zijn er echter geen tankers formeel geregistreerd in het
scheepsregister van Curaçao, want betekent dat alle tankers die momenteel rondvaren
onder Curaçaose vlag- en scheepscertificaten frauduleus zijn.

Omdat deze schepen niet onder de maritieme registerverantwoordelijkheid vallen van
de landen, is er ook geen (toe)zicht op deze schepen vanuit de landen van het Koninkrijk.
In algemene zin geldt dat deze malafide schepen zeer lastig te traceren en aan te
pakken zijn, juist vanwege het feit dat zij niet zijn geregistreerd. Het exacte aantal
schepen is continu fluctuerend. Momenteel is er sprake van enkele tientallen schepen,
waaronder zowel olietankers als andere soorten van schepen die niet geregistreerd
zijn.

Vraag 6

Welke stappen heeft het kabinet sinds de invoering van de Europese Unie (EU)-sancties
genomen om te voorkomen dat schepen die de vlag voeren van één van de landen van het
Koninkrijk worden ingezet voor de Russische schaduwvloot, en welke aanvullende maatregelen
neemt Nederland samen met Aruba, Curaçao en Sint-Maarten om te zorgen voor striktere
controle op scheepsregistraties en de naleving van internationale sancties?

Antwoord 6

Schepen die staan geregistreerd in het Nederlandse of Curaçaose internationale vlagregister
zijn onderhevig aan vlaggenstaatcontrole, inclusief de naleving van internationale
sancties. De Inspectie voor Leefomgeving en Transport (ILT) van het Ministerie van
Infrastructuur en Waterstaat is hiervoor in Nederland verantwoordelijk, de Maritieme
Autoriteit Curaçao (MAC) draagt deze verantwoordelijkheid voor schepen in het internationale
register van Curaçao. Dit geldt echter niet voor malafide registraties, ongeacht onder
welk land in het Koninkrijk deze frauduleus geregistreerd staan. Voor de malafide
registraties wordt in Koninkrijksverband nauw samengewerkt door de maritieme administraties
van de vier landen van het Koninkrijk. Dat gebeurt in samenwerking met het Ministerie
van Buitenlandse Zaken en de (Caribische) Kustwacht. De Koninkrijksdelegaties die
deelnemen aan vergaderingen bij de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) adresseren
daar actief de problematiek aangaande de schaduwvloot.

Aanvullend zet Nederland zich actief in EU-verband in op het sanctioneren van individuele
schepen, waarmee onder andere havenverboden kunnen worden opgelegd aan individuele
schepen die sterke banden hebben met Rusland.

Vraag 7

Overwegende dat de regering van Sint-Maarten aangeeft niet de capaciteit te hebben
om onderzoek te doen naar schepen buiten haar territoriale wateren en daarmee het
risico blijft bestaan dat de Russische schaduwvloot wordt gefaciliteerd, op welke
wijze gaat Nederland de andere landen binnen het Koninkrijk ondersteunen, en bent
u bereid daarbij ook te kijken naar het opzetten of versterken van eigen scheepsregisters
met verbeterd toezicht?

Antwoord 7

Sint Maarten is een autonoom land binnen het Koninkrijk der Nederlanden en het is
dan ook aan Sint Maarten om te bepalen hoe op te treden tegen schepen die onterecht
onder zijn vlag varen. Nederland zal Sint Maarten waar mogelijk ondersteuning aanbieden,
met eerbiediging van de verdeling van verantwoordelijkheden zoals vastgelegd in het
Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden.

Op dit moment wordt binnen de samenwerking vanuit Nederland en het Koninkrijk er al
actief ingezet om alle belanghebbenden op de hoogte te brengen dat Sint Maarten en
Aruba geen internationaal vlagregister hebben. Daarnaast blijven Nederland en het
Koninkrijk met andere landen binnen en buiten Internationale Maritieme Organisatie
(IMO) zoeken naar verdere mogelijkheden om deze praktijken te stoppen.

Vraag 8

Beschikt Nederland over juridische mogelijkheden om schepen die onder de vlag van
Aruba, Curaçao of Sint-Maarten varen en betrokken zijn bij sanctieontwijking te inspecteren,
aan te houden of hun vlagregistratie ongeldig te verklaren?

Antwoord 8

Zolang schepen onder de vlag van het Koninkrijk der Nederlanden varen en in het vlagregister
van Nederland of Curaçao staan ingeschreven, is het voor de vlaggenstaat juridisch
mogelijk deze aan te houden, beperkingen op te leggen of zelfs de vlag te ontnemen.
Zoals al aangegeven in de antwoorden op vraag 5 en 7, handelen schepen die onder de
in het zeerecht niet-bestaande vlag van Aruba of Sint Maarten varen in strijd met
internationale verdragen en afspraken en kunnen deze schepen worden beschouwd als
een schip zonder nationaliteit. Dit geldt ook voor schepen die met vervalste Curaçaose
vlag- en scheepcertificaten varen. Er zijn juridische mogelijkheden om deze schepen,
zodra zij de territoriale zee in varen, aan te houden. Daarnaast is het mogelijk om
in Nederlandse havens inspecties uit te voeren. Buiten de territoriale zee zijn de
mogelijkheden beperkter, echter kan wel op vrijwillige basis informatie opgevraagd
worden en is het mogelijk schepen te begeleiden. De Kustwacht heeft recent met twee
door de EU gesanctioneerde schaduwvlootschepen met een valse Arubaanse vlag contact
gelegd met de kapiteins. Er is gewezen op de verantwoordelijkheid voor de veilige
vaart van het schip, de scheepsdocumenten zijn opgevraagd en ook zijn deze schepen
begeleid door een gedeelte van de Exclusieve Economische Zone (EEZ) van Nederland.
Deze acties hebben plaatsgevonden van 17 op 18 augustus en van 27 op 28 augustus.
Op dit moment werken de betrokken ministeries uit wat er aanvullend nog ondernomen
kan worden, waarbij er zowel naar de juridische en operationele mogelijkheden gekeken
wordt. Voorbereidingen worden getroffen om inspecties op ankerplaatsen mogelijk te
maken van schepen onder de niet-bestaande scheepsregisters van landen in het Koninkrijk.

Vraag 9

Overwegende dat volgens het artikel westerse rederijen oude tankers hebben verkocht
aan dubieuze partijen waardoor deze later deel zijn gaan uitmaken van de schaduwvloot,
welke mogelijkheden ziet u om de verkoop van verouderde schepen naar derde landen
beter te monitoren en te reguleren?

Antwoord 9

Er geldt nu al een meldplicht binnen de EU ten aanzien van de verkoop van olietankers.
Op basis van informatie-uitwisseling binnen de EU kan hier vervolgens verder op gehandeld
worden. Het kabinet zet zich tegelijkertijd voortdurend in Europees verband in om
de sancties effectiever te maken en maatregelen te versterken, en zal zich daar ook
in dit kader voor inzetten.