Mededeling (uitstel antwoord) : Uitstel beantwoording vragen van het lid Westerveld over het gebrek aan tolken voor mensen die slechthorend of doof zijn en spraakherkenningshulpmiddelen

Mededeling van Staatssecretaris Pouw-Verweij (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
1 september 2025).

Vraag 1

Deelt u de mening dat Nederland volgens het VN-Verdrag Handicap verplicht is om mensen
in staat te stellen mee te kunnen doen met de samenleving en zoveel mogelijk zelfstandig
te zijn?

Vraag 2

Kent u de reportage van EenVandaag van oktober 2024 over het tekort aan tolken, wat
vaak leidt tot zeer pijnlijke situaties?1 Deelt u de mening dat dit onacceptabel is? Zo ja, heeft u recent nog concrete maatregelen
genomen die leiden tot oplossingen? Wordt er bijvoorbeeld meer actie ondernomen om
nieuwe studenten te trekken naar opleidingen voor de tolk Nederlandse Gebarentaal
en schrijftolken?

Vraag 3

Deelt u de mening dat de vergoeding van spraakherkenningshulpmiddelen een belangrijke
bijdrage levert aan zelfstandigheid en toegankelijkheid gezien het tekort aan tolken
Nederlandse Gebarentaal en schrijftolken?

Vraag 4

Bent u ermee bekend dat spraakherkenningshulpmiddelen van enorme meerwaarde zijn,
en er letterlijk een wereld opengaat voor mensen die doof of slechthorend zijn en
soms zelfs sociaal isolement wordt verminderd omdat zij met deze spraakherkenningshulpmiddelen
zelf in staat zijn om groepsgesprekken, maar ook gesproken audio zoals radio, lezingen,
historische films en podcasts te ondertitelen? Zo ja, deelt u de mening dat spraakherkenningshulpmiddelen
zoals Speaksee, die gesproken taal omzetten in tekst, en mensen in staat stellen om
mee te doen met groepsgesprekken en vergaderingen, een belangrijke bijdrage leveren
aan het nakomen van het VN-Verdrag?

Vraag 5

Deelt u de mening dat mensen die doof of slechthorend zijn, spraakherkenningshulpmiddelen
zoals de microfoonset van Speaksee standaard vergoed zouden moeten krijgen? Uit het
antwoord op Kamervragen van De Kort en Bevers2 blijkt dat de zorgverzekeraar standaard verantwoordelijk is voor vergoeding in het
leefdomein, houden alle zorgverzekeraars zich hier ook aan? Hanteren ze hierbij dezelfde
criteria en waarborgen deze criteria dat doven en slechthorenden die op een doelmatige
manier baat hebben bij het hulpmiddel, dit in de praktijk ook toegekend krijgen?

Vraag 6

Bent u ermee bekend dat het onderwijs, waar het tekort aan gebaren- en schrijftolken
het meest schrijnend is, spraakherkenningshulpmiddelen niet worden vergoed door het
UWV of de zorgverzekeraar? Klopt het dat het UWV de noodzaak ziet en wil vergoeden,
maar wacht op toestemming van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
(OCW)? Zo ja, waarom is deze toestemming niet gegeven?

Vraag 7

Klopt het dat er verschillende procedures zijn voor de beoordeling van de vergoeding
voor Speaksee en dat mensen die werken geen herkeuring nodig hebben, maar dat de zorgverzekeraar
eist dat niet-werkenden zoals gepensioneerden wél herkeurd dienen te worden? Hoe verhoudt
zich dit tot de Algemene wet gelijke behandeling (AWGB)?

Deelt u de mening dat dit haaks staat op de wens van de Kamer die wil dat onnodige
procedures zoals de herkeuring van mensen die doof zijn worden afgeschaft? Deelt u
ook de mening dat dit een verspilling is van zorggeld? Zo ja, bent u bereid om dit
te gaan regelen?

Vraag 8

Is er een onafhankelijke plek waar mensen terecht kunnen met vragen over spraakherkenningshulpmiddelen
en eventuele problemen met herkeuringen of vergoedingen en waar ze op een voor hen
toegankelijke manier hulp kunnen krijgen? Vanuit de «één loket gedachte» is de tolkvoorziening
in 2019 gecentraliseerd en bij het UWV belegd voor het leef-, onderwijs- én werkdomein,
waarom is dit in het geval van een digitale tolkvoorziening zoals Speaksee niet op
dezelfde wijze centraal georganiseerd bij het UWV?

Vraag 9

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het plenaire debat over het VN-Verdrag?

Mededeling

De vragen van het lid Westerveld (Groen Links-PvdA) over het gebrek aan tolken voor
mensen die slechthorend of doof zijn en spraakherkenningshulpmiddelen (2025Z15092) kunnen tot mijn spijt niet binnen de gebruikelijke termijn worden beantwoord.

De reden van het uitstel is dat beantwoording van deze vragen afstemming met meerdere
departementen en organisaties vraagt en dit vanwege de recesperiode meer tijd vergt
dan gebruikelijk.

Ik zal u zo spoedig mogelijk de antwoorden op de Kamervragen doen toekomen.