Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Dijk en Van Nispen over de scheve verdeling in structurele asielopvangplekken tussen rijke en arme gemeenten

Antwoord van Minister Keijzer (Asiel en Migratie) (ontvangen 18 juli 2025). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 2484.

Vraag 1

Wat vindt u van het feit dat armere gemeenten in Nederland zo’n vijf keer meer structurele
asielopvang bieden dan rijkere gemeenten?

Antwoord 1

Iedere asielzoeker die zich in Nederland meldt, heeft recht op opvang. Om de asielopvanglocaties
evenredig te spreiden over Nederland is de «Wet gemeentelijke taak mogelijk maken
asielopvangvoorzieningen» van kracht. Binnen het stelsel van de wet maken gemeenten
binnen de provincie onder regie van de commissaris van de Koning afspraken over de
wijze waarop asielopvang binnen de provincie wordt verdeeld. In de capaciteitsraming
staat een indicatieve verdeling van opvangplekken, waarin sociaaleconomische factoren
worden meegenomen.

Het staat gemeenten vervolgens vrij om hier afspraken over te maken – zolang er op
provinciaal niveau maar voldoende opvangplekken worden gerealiseerd. Vanuit dit stelsel
is het mogelijk dat sommige gemeenten meer opvang realiseren dan anderen. Op basis
van het verslag waarin de onderlinge opvangafspraken beschreven staan volgt een verdeelbesluit.
Gemeenten moeten de opgave die volgt uit het verdeelbesluit realiseren.

Vraag 2

Bent u bekend met het nieuws dat er in Zutphen een asielopvang zal worden geopend
die 30 jaar lang moet gaan dienen als asielopvang?1

Antwoord 2

Ja.

Het college van de gemeente Zutphen heeft recent besloten om de ontwikkelingen van
het dienstencentrum, genoemd in het artikel, te staken. Ik ben de gemeente en het
COA erkentelijk voor alle voorbereidende werkzaamheden in dit verband.

Vraag 3

Hoe reageert u op de bewoners van Zutphen die aangeven dat Zutphen nu al meer of evenveel
aan vluchtelingenopvang organiseert (1.100) dan alle 20 rijkste gemeenten bij elkaar?
Hoe reageert u op deze bewoners die aangeven dat het nu wel eens tijd wordt dat deze
20 gemeenten ook enige verantwoordelijkheid gaan nemen?

Antwoord 3

Zoals hiervoor aangegeven biedt de Spreidingswet de mogelijkheid om op basis van vrijwilligheid
meer opvang te realiseren dan de indicatieve opgave. De gemeente Zutphen neemt een
grote verantwoordelijkheid op zich en daarvoor ben ik de gemeente zeer erkentelijk.
Deze waardering staat op zichzelf en hoeft niet te worden afgezet tegen andere gemeenten.

In algemene zin geldt wel dat iedere gemeente vanaf 1 juli moet voldoen aan de opgave
die volgt uit het verdeelbesluit. Het Ministerie van Asiel en Migratie treedt in gesprek
met gemeenten die hun opgave nog niet hebben gerealiseerd. Op gemeenten die hier niet
aan voldoen wordt interbestuurlijk toezicht uitgeoefend.

Vraag 4

Is dit de enige optie waaraan wordt gedacht als het gaat om het ontlasten van Ter
Apel als opvanglocatie voor asielzoekers? Zo nee, welke plekken zijn er nog meer waarbij
gesprekken lopen?

Antwoord 4

In het belang van een evenwichtige spreiding is het wenselijk dat in iedere windstreek
een aanmeldcentrum wordt gerealiseerd. In het zuiden van Nederland is het aanmeldcentrum
in Budel. Samen met Defensie wordt gekeken naar een passende oplossing om de aanmeldfunctie
te behouden in Zuid-Nederland.

Vraag 5

Vindt u het wrang dat het weer niet een van de rijke gemeenten is die wél de verantwoordelijkheid
voelt om voldoende asielopvangplekken te realiseren?

Antwoord 5

Zoals hiervoor gemeld ben ik de gemeente Zutphen erkentelijk voor de grote bijdrage
die de gemeente levert en dient dit niet te worden afgezet tegen de inzet van andere
gemeenten.

Voor andere gemeenten geldt dat zij vanaf 1 juli een wettelijke opgave hebben om de
plekken te realiseren die in het verdeelbesluit staan. Als zij dit niet doen dan treedt
het Ministerie van Asiel en Migratie met hen in gesprek.

Vraag 6

Waarom wordt het aanmeldcentrum in Ter Apel niet ontlast door het bouwen van een «dienstencentrum»
in één van de rijkste gemeenten die nauwelijks tot niets doen aan (structurele) opvang
van vluchtelingen? Waarom laat u deze rijkste gemeenten, die nu en de afgelopen jaren
de verantwoordelijkheid hebben ontlopen, dit nu weer doen?

Antwoord 6

Met de gemeente Zutphen was op basis van vrijwilligheid overeenstemming bereikt over
het plan om een dienstencentrum te bouwen. Na de verdere bespreking van de plannen
met de gemeenteraad zijn deze helaas gestaakt.

Als er andere gemeenten zijn die een dergelijke locatie willen realiseren treed ik,
tezamen met het COA, graag met hen in gesprek. Voorts, zal ik in het kader van het
interbestuurlijk toezicht met alle gemeenten die niet aan hun opgave voldoen in gesprek
treden.

Vraag 7

Welke verantwoordelijkheid voelt u als Minister om te zorgen voor een goede spreiding
van de asielopvangplekken waarin de sterkste schouders ook de zwaarste lasten dragen?

Antwoord 7

Ik verwijs in dit verband graag naar de beantwoording op de vorige vragen over de
werking van de Spreidingswet en het interbestuurlijk toezicht.

Vraag 8

Op welke manier zal u deze rol oppakken op het moment dat de spreidingswet niet meer
van kracht zal zijn?

Antwoord 8

De Spreidingswet is momenteel van kracht en op dit moment ga ik uit van het huidige
kader.

Vraag 9

Deelt u de mening dat de verdeling van het aantal opvangplekken tussen rijke en arme
gemeenten momenteel volledig scheef is en dat arme gemeenten relatief veel doen aan
de opvang van asielzoekers?

Antwoord 9

Het is een gegeven dat het aantal opvangplekken scheef is verdeeld in Nederland. Dit
is bijvoorbeeld het geval als je kijkt naar het inkomensniveau, maar ook bepaalde
provincies realiseren verhoudingsgewijs veel meer opvangplekken. Tegelijkertijd zijn
er ook allerlei uitzonderingen – zoals bijvoorbeeld de gemeente Wassenaar die al jaren
buiten de zomer om opvang realiseert.

Door de Spreidingswet zie je dat in zeer veel gemeenten wordt nagedacht over het realiseren
van asielopvang. Het COA is nog nooit met zoveel gemeenten in gesprek geweest.

Vraag 10 t/m 25

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Bloemendaal georganiseerd
die momenteel maar 150 plekken tijdelijke opvang organiseert? Kunt u aangeven of u
hierover met deze gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de uitkomst en wat waren
de argumenten van zowel u als de gemeente Bloemendaal om dit niet hier te doen? Zo
niet, waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Laren georganiseerd
die momenteel maar 50 plekken tijdelijke opvang organiseert en alleen voor minderjarigen?
Kunt u aangeven of u hierover met deze gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de
uitkomst en wat waren de argumenten van zowel u als de gemeente Laren om dit niet
hier te doen? Zo niet, waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Blaricum georganiseerd
die momenteel maar 250 plekken tijdelijke opvang organiseert tot aan juli 2026? Kunt
u aangeven of u hierover met deze gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de uitkomst
en wat waren de argumenten van zowel u als de gemeente Blaricum om dit niet hier te
doen? Zo niet, waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Heemstede georganiseerd
die momenteel 16 plekken heeft? Kunt u aangeven of u hierover met deze gemeente in
gesprek bent? Zo ja, wat was de uitkomst en wat waren de argumenten van zowel u als
de gemeente Heemstede om dit niet hier te doen? Zo niet, waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Rozendaal georganiseerd
die momenteel maar 55 plekken heeft voor enkel Oekraïners? Kunt u aangeven of u hierover
met deze gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de uitkomst en wat waren de argumenten
van zowel u als de gemeente Rozendaal om dit niet hier te doen? Zo niet, waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Gooise Meren georganiseerd
die momenteel maar 300 plekken heeft tot 2027? Kunt u aangeven of u hierover met deze
gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de uitkomst en wat waren de argumenten van
zowel u als de gemeente Gooise Meren om dit niet hier te doen? Zo niet, waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Voorschoten georganiseerd
die momenteel nog niks aan opvang heeft gerealiseerd? Kunt u aangeven of u hierover
met deze gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de uitkomst en wat waren de argumenten
van zowel u als de gemeente Voorschoten om dit niet hier te doen? Zo niet, waarom
niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Amstelveen georganiseerd
die momenteel maar 60 plekken heeft? Kunt u aangeven of u hierover met deze gemeente
in gesprek bent? Zo ja, wat was de uitkomst en wat waren de argumenten van zowel u
als de gemeente Amstelveen om dit niet hier te doen? Zo niet, waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Landsmeer georganiseerd
die momenteel maar 12 tijdelijke plekken aan opvang organiseert? Kunt u aangeven of
u hierover met deze gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de uitkomst en wat waren
de argumenten van zowel u als de gemeente Landsmeer om dit niet hier te doen? Zo niet,
waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente De Bilt georganiseerd
die pas over een aantal jaar 300 plekken heeft? Kunt u aangeven of u hierover met
deze gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de uitkomst en wat waren de argumenten
van zowel u als de gemeente De Bilt om dit niet hier te doen? Zo niet, waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Vught georganiseerd
die momenteel maar 348 plekken tijdelijke opvang organiseert alleen voor Oekraïners?
Kunt u aangeven of u hierover met deze gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de
uitkomst en wat waren de argumenten van zowel u als de gemeente Vught om dit niet
hier te doen? Zo niet, waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Castricum georganiseerd
die momenteel niks aan opvang organiseert? Kunt u aangeven of u hierover met deze
gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de uitkomst en wat waren de argumenten van
zowel u als de gemeente Castricum om dit niet hier te doen? Zo niet, waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Lansingerland georganiseerd
waarbij binnenkort alle opvangplekken sluiten? Kunt u aangeven of u hierover met deze
gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de uitkomst en wat waren de argumenten van
zowel u als de gemeente Lansingerland om dit niet hier te doen? Zo niet, waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Ouder-Amstel georganiseerd
die momenteel maar 39 plekken tijdelijke opvang organiseert tot aan 2027? Kunt u aangeven
of u hierover met deze gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de uitkomst en wat
waren de argumenten van zowel u als de gemeente Ouder-Amstel om dit niet hier te doen?
Zo niet, waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Bergen (Noord-Holland)
georganiseerd die momenteel maar 30 plekken heeft alleen voor minderjarige meisjes?
Kunt u aangeven of u hierover met deze gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de
uitkomst en wat waren de argumenten van zowel u als de gemeente Bergen om dit niet
hier te doen? Zo niet, waarom niet?

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Heiloo georganiseerd
die momenteel maar 85 plekken tijdelijke opvang organiseert alleen voor Oekraïners?
Kunt u aangeven of u hierover met deze gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de
uitkomst en wat waren de argumenten van zowel u als de gemeente Heiloo om dit niet
hier te doen? Zo niet, waarom niet?

Antwoord 10 t/m 25

Zoals hiervoor aangegeven hebben alle bovenstaande gemeenten vanuit de Spreidingswet
de wettelijke taak om het aantal opvangplekken te realiseren dat volgt uit het verdeelbesluit.
De gemeenten hadden deze opvangplekken uiterlijk op 1 juli moeten realiseren. Indien
dit niet gelukt is treedt het ministerie met hen in gesprek.

Vraag 26

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Waalre georganiseerd
die momenteel niks aan opvang organiseert? Kunt u aangeven of u hierover met deze
gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de uitkomst en wat waren de argumenten van
zowel u als de gemeente Waalre om dit niet hier te doen? Zo niet, waarom niet?

Antwoord 26

Ik vind niet dat het gemiddeld inkomen van een gemeente van belang is bij de vraag
of er wel of niet een dienstencentrum of een andere bijzondere opvangmodaliteit gevestigd
moet worden. Het COA kijkt samen met de gemeente of zij tot overeenstemming kan komen.

Vraag 27

Waarom wordt volgens u deze vorm van opvang niet in de gemeente Oostzaan georganiseerd
die momenteel maar 60 plekken tijdelijke opvang organiseert alleen voor Oekraïners?
Kunt u aangeven of u hierover met deze gemeente in gesprek bent? Zo ja, wat was de
uitkomst en wat waren de argumenten van zowel u als de gemeente Oostzaan om dit niet
hier te doen? Zo niet, waarom niet?

Antwoord 27

Het COA werkt er hard aan om ook in de hierboven genoemde gemeenten meer structurele
opvangplekken te realiseren. Voor een goede bedrijfsvoering moet het COA een mix hebben
van structurele opvangplekken en locaties die, bij een teruglopende capaciteitsbehoefte,
opzegbaar zijn of ingezet kunnen worden voor de huisvesting van andere aandachtsgroepen.

Vraag 28

Bent u het eens met de stelling dat er eerst een «dienstencentrum» moet worden gebouwd
in één van de rijkste gemeenten met het minste opvangplekken, de minste sociale huurwoningen
en de laagste hoeveelheid statushouders? Zo ja, welke gemeente voldoet aan deze kenmerken?
Zo niet, waarom niet en waarom wel in Zutphen?

Antwoord 28

In algemene zin ben ik het eens dat de duurste noodopvangvormen zo snel mogelijk uit
gefaseerd moeten worden en waar nodig vervangen moeten worden door structurele opvanglocaties.
Dit zal vanuit het oogpunt van evenredige spreiding ook deels in de hierboven genoemde
gemeenten moeten landen.