Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Burg, Van Campen en Boswijk over het gevaar van Russische inmenging bij de aanstaande verkiezingen in Moldavië

Antwoord van Minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 16 juni 2025)

Vraag 1

Deelt u de zorgen over Russische inmenging in de aanloop naar en tijdens de verkiezingen
in Moldavië in september 2025?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre signaleert u al Russische pogingen tot destabilisatie in Moldavië met
als doel om de verkiezingen te beïnvloeden?

Antwoord 2

In januari 2025 heeft Rusland onrechtmatig de gasleveranties aan Moldavië stopgezet,
met ernstig ontwrichtende sociale en economische gevolgen. Deze vorm van destabilisatie
was een duidelijke poging om de aankomende verkiezingen te beïnvloeden. Het kabinet
beschouwt deze vorm van beïnvloeding als onderdeel van een bredere, langer lopende
trend. Al tijdens de presidentsverkiezingen en het EU-referendum in het najaar van
2024 was er sprake van grootschalige Russische beïnvloeding, waaronder cyberaanvallen,
desinformatiecampagnes, het falsificeren en vervolgens publiceren van overheidsdocumenten,
deep-fake video’s en het illegaal kopen van stemmen. Deze trend zet zich voort in de aanloop
naar de komende parlementsverkiezingen.

Vraag 3

Welke maatregelen neemt u al om Moldavië te ondersteunen om Russische inmenging tegen
te gaan?

Antwoord 3

De afgelopen jaren heeft Nederland zijn inzet in Moldavië geïntensiveerd. In 2023
opende Nederland een ambassade in Chisinau. De focus van de bilaterale samenwerking
ligt op het versterken van de rechtstaat en weerstand tegen hybride dreigingen met
name op cybergebied. Zo steunt Nederland via de European Union Partnership Mission voor Moldavië de cyberweerbaarheid in Moldavië met EUR 4 miljoen en heeft Nederland
in 2024 een cyberexpert gedetacheerd in Moldavië om de Moldavische cyberinfrastructuur
te versterken. Nederland steunt daarnaast Moldavische instanties zoals de Centrale
Electorale Commissie, de Audiovisuele Raad en het Stratcom Centrum, die zien op het
versterken van de weerbaarheid in aanloop naar de verkiezingen.

Vraag 4

Bent u het ermee eens dat maatregelen om Moldavië tegen Russische inmenging te beschermen
opgeschaald moeten worden? Welke concrete stappen gaat u hiervoor op korte termijn
zetten?

Antwoord 4

Het kabinet is de steun aan Moldavië om zich tegen Russische inmenging te beschermen
aan het opschalen in aanloop naar de verkiezingen, net als is gedaan bij de verkiezingen
in 2024. Samen met bondgenoten en partners zal Nederland zich inzetten voor het verhogen
van cyberweerbaarheid en hybride weerbaarheid. Concreet zal dit kabinet met een nieuwe
bijdrage van EUR 1,5 miljoen geven aan het versterken van de institutionele weerbaarheid
tegen hybride dreigingen en politieke corruptie via o.a. het Nationale Anticorruptie
Centrum en de Financiële Inlichtingen Eenheid van Moldavië, alsmede het versterken
van de weerbaarheid en toegankelijkheid van electorale processen en onafhankelijke
media in de strijd tegen Russische desinformatie via het Moldavische Stratcom centrum
en verschillende onafhankelijke media organisaties.

Vraag 5

In hoeverre kunt u defensiesamenwerking met Moldavië, met name om hybride dreigingen
tegen te gaan, via de Europese Unie (EU) uitbreiden? Zet Nederland zich in de EU in
om een Permanent Structured Cooperation (PESCO)-projectteam gespecialiseerd in hybride
dreigingen op te zetten zodat die bij de verkiezingen in Moldavië kan ondersteunen?

Antwoord 5

Samen met de EU en andere bondgenoten steunt Nederland Moldavië in het versterken
van zijn weerbaarheid. Het kabinet heeft zich in Europees verband ingezet voor het
versterken van de EU-Partnership Mission voor Moldavië, die ziet op het versterken van de Moldavische weerbaarheid tegen hybride
dreigingen. Bovendien kijkt het kabinet bij aanvragen van Moldavië voor de inzet van
speciale rapid respons teams,waaronder PESCO, altijd constructief naar het leveren van de gevraagde specialistische
capaciteit, indien Nederland deze beschikbaar heeft.

In 2023 heeft het kabinet ten behoeve van landen die kwetsbaar zijn voor Russische
inmenging (Georgië, Bosnië en Herzegovina en Moldavië) een nieuwe bijdrage van EUR
8 miljoen gedaan aan het Defence and Related Security Capacity Building Initiative (DCB) van de NAVO. Via een deel van deze bijdrage wordt in Moldavië gewerkt aan het
versterken van de defensiecapaciteiten en nationale (cyber)weerbaarheid. Daarnaast
wordt er via de EU en de NAVO de veiligheidssamenwerking verder uitgebreid, onder
meer door steunpakketten ter waarde van EUR 197 miljoen vanuit de Europese Vredesfaciliteit.
Het meest recente militaire hulppakket van EUR 60 miljoen werd in april jl. goedgekeurd.
Nederland speelt hierin een actieve rol en pleit nadrukkelijk voor het ophogen van
militaire steun.

Vraag 6

Wilt u zich inzetten om de bilaterale veiligheidssamenwerking met Moldavië uit te
breiden? Zo ja, hoe gaat u zich hier concreet voor inzetten?

Antwoord 6

Nederland heeft de afgelopen jaren de bilaterale veiligheidssamenwerking met Moldavië
uitgebreid. In lijn met motie Paternotte/Brekelmans (motienr 21501-02-2854) blijft
het kabinet de verschillende opties om nadere veiligheidssamenwerking met Moldavië
te vergroten bezien. Nederland tekende in dit licht in april 2024 een intentieverklaring
met Moldavië ter uitbreiding van de veiligheidssamenwerking. De samenwerking op het
gebied van cyberveiligheid is verder geïntensiveerd door het houden van bilaterale
cyberconsultaties tussen Nederland en Moldavië in januari jl.

Vraag 7

Klopt het dat er weer een EU-verkiezingswaarnemingsmissie in Moldavië zal zijn? Hoe
zet Nederland zich in om deze missie extra te steunen?

Antwoord 7

De EU en de OVSE houden in beginsel een werkverdeling aan om dubbele missies en daarmee
gepaard gaande kosten te vermijden: de OVSE neemt in beginsel verkiezingen waar in
de OVSE-regio en de EU doet dit daarbuiten. Nederland zal Nederlandse experts leveren
aan de verkiezingswaarnemingsmissie van het Office for Democratic Institutions and Human Rights(ODHIR) van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa voor de parlementaire
verkiezingen van Moldavië als een uitnodiging daartoe ontvangen wordt.

Vraag 8

Kunt u zich inzetten in de EU om de sancties tegen Moldavische pro-Russische oligarchen
uit te breiden?

Antwoord 8

Nederland zet zich in EU verband in voor sancties tegen personen die verantwoordelijk
zijn voor acties gericht op het destabiliseren, ondermijnen of bedreigen van de soevereiniteit
en onafhankelijkheid van de Republiek Moldavië. Deze beperkende maatregelen zijn momenteel
van toepassing op in totaal 16 Moldavische personen en 2 Moldavische entiteiten. Deze
sancties bestaan uit een tegoedenbevriezing en een verbod om, direct of indirect,
middelen of economische hulpbronnen aan hen ter beschikking te stellen. Daarnaast
geldt voor de natuurlijke personen een inreisverbod. Nederland blijft zich hier onverminderd
voor inzetten.

Vraag 9

Kunt u de Kamer blijvend informeren over significante Russische pogingen tot beïnvloeding
van de verkiezingen in Moldavië, indien u inschat dat deze pogingen een wezenlijk
en mogelijk verstorend effect op het verkiezingsproces kunnen hebben?

Antwoord 9

Ja.