Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Nispen en Michon-Derkzen over de omstreden en nog altijd actieve sekte Pater Pio

Antwoord van Minister Van Weel (Justitie en Veiligheid), mede namens de Staatssecretaris
van Justitie en Veiligheid (ontvangen 13 juni 2025). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2024–2025, nr. 2083.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het onderzoek van RTV Oost en De Twentsche Courant Tubantia dat
de omstreden sekte Pater Pio nog altijd actief is in Twente?1, 2, 3, 4 Heeft u kennisgenomen van de inhoud van de reportages over deze sekte, over zieke
en inmiddels overleden volgelingen, de lijfstraffen voor minderjarigen en over kleine
kinderen die werden gedwongen om mee te doen aan duiveluitdrijvingen?

Antwoord 1

Ik heb kennisgenomen van de inhoud van de reportages en ik neem deze berichtgeving
serieus. Het is van groot belang dat we allen alert zijn op de activiteiten van groeperingen
die mogelijk schadelijk zijn voor individuen en de samenleving, zeker als het gaat
om minderjarigen.

Vraag 2

Wat is uw reactie op het gegeven dat uit dit onderzoek blijkt dat de afgelopen jaren
minstens drie patiënten zijn overleden onder de invloedssfeer van Pater Pio, omdat
zij gebedsgenezing en handoplegging verkozen boven reguliere gezondheidszorg? Hoe
kwalificeert u het onthouden van zorg aan doodzieke patiënten met fatale gevolgen?

Antwoord 2

Het grijpt me aan dat drie patiënten zijn overleden toen zij gebedsgenezing en handoplegging
verkozen boven reguliere gezondheidszorg. Uit de berichtgeving volgt niet of de patiënten
zelf uit vrije wil hebben gekozen om geen gebruik te maken van reguliere zorg of dat
de stichting Pater Pio de drie patiënten van reguliere zorg heeft afgehouden. Dit
is wel van belang, omdat patiënten het recht hebben om te kiezen voor alternatieve
geneeswijzen. Bovendien regelt de Grondwet dat iedereen in Nederland het recht heeft
om zijn of haar religieuze of levensbeschouwelijke keuze te maken.

Tegelijkertijd mag een alternatieve zorgaanbieder volgens de Wet kwaliteit, klachten
en geschillen zorg, geen schade of een aanmerkelijke kans op schade aan de gezondheid
veroorzaken. Van schade of een aanmerkelijke kans daarop kan sprake zijn als patiënten
worden afgehouden van reguliere zorg. In dat geval kan de Inspectie Gezondheidszorg
en Jeugd (IGJ) ingrijpen. Ik vind het cruciaal dat mensen die negatieve gevolgen ondervinden
van dergelijke keuzes, dit melden bij de IGJ. De IGJ kan de situatie dan onderzoeken
en ingrijpen als dat nodig is.

Daarnaast kan een behandelaar strafrechtelijk worden vervolgd als hij een aanmerkelijke
kans op benadeling van de gezondheid van de cliënt veroorzaakt of als hij weet of
ernstige reden heeft om te vermoeden dat zijn behandeling en advisering daartoe leidt.
Hierover kan aangifte worden gedaan. Uit de berichtgeving volgt dat in ieder geval
twee ex-leden van de stichting aangifte hebben gedaan.

Ik roep iedereen op om alert te zijn en eventuele zorgen of problemen te melden bij
de IGJ. Het is van groot belang dat we de veiligheid en gezondheid van patiënten vooropstellen,
terwijl we ook hun recht op geloof en keuzevrijheid respecteren.

Vraag 3

Wat is uw reactie op de bevindingen dat een kinderrechter heeft geoordeeld dat hier
sprake is van een sekte en kinderen uit huis zijn geplaatst en dat daarnaast de stichting
recent is veroordeeld om tienduizenden euro’s terug te betalen aan een persoon die
financieel was uitgekleed door het genootschap?

Antwoord 3

Het is niet aan mij om rechterlijke uitspraken te becommentariëren.

Vraag 4

Wat is er gebeurd met, en wat is de stand van zaken van de meldingen van volwassenen
die er hun jeugd hebben doorgebracht die aangiftes deden van onder meer psychische
terreur, kinderarbeid, lijfstraffen voor minderjarigen en duiveluitdrijving, waaraan
kinderen vanaf zes jaar werden gedwongen mee te doen?

Antwoord 4

De politie en het Openbaar Ministerie hebben desgevraagd aangegeven dat er in 2016
in twee gevallen aangifte van mishandeling is gedaan bij de politie met betrekking
tot de stichting Pater Pio. De aangevers waren ten tijde van de mishandeling minderjarig.
Daarnaast is er in 2016 ook een aangifte gedaan van mishandeling/mensenhandel. Als
gevolg van deze aangiftes heeft de politie contact gehad met de Inspectie Gezondheidszorg
en Jeugd en de Inspectie Sociale zaken en Werkgelegenheid. Deze zagen geen aanleiding
om een nader onderzoek in te stellen. Het Openbaar Ministerie heeft destijds besloten
dat er geen strafrechtelijk onderzoek werd opgestart. De reden was dat de mishandeling
verjaard was en er geen sprake van was van opsporingsindicatoren om bewijs te vergaren
voor mensenhandel. Wel heeft de Belastingdienst, met terugwerkende kracht, de ANBI-status
van de stichting opgeheven. Verder is er vanaf 2016 diverse keren contact geweest
tussen de politie en de gemeente Tubbergen over de mogelijkheden om tegen de stichting
op te treden. Meer recent, in 2022, is er aangifte gedaan van oplichting. Er is toen
besloten wegens te weinig aanknopingspunten de aangifte niet verder strafrechtelijk
op te pakken. Daarnaast is door de aangever een civiele procedure gestart, waarbij
de aangever in het gelijk is gesteld. Op dit moment heeft de politie één aangifte
in behandeling.

Vraag 5

Hoe kan het nou dat ondanks meldingen en bewijzen deze sekte gewoon door kan gaan
en tot op de dag van vandaag actief is?

Antwoord 5

Iedereen mag zijn eigen godsdienst of levensovertuiging kiezen en zich op zijn eigen
manier daarnaar gedragen, mits dit past binnen de wettelijke regels. Strafrechtelijk
kan pas worden ingegrepen als het Openbaar Ministerie (OM) voldoende bewijs heeft
dat er sprake is van strafbare feiten.

Het OM kan, in beginsel, ook civielrechtelijk optreden tegen rechtspersonen indien
het doel of de werkzaamheid van de rechtspersoon in strijd is met de openbare orde.
In dat geval kan het OM de rechter vragen de rechtspersoon verboden te verklaren en
te ontbinden. Uiteraard moet ook in dit geval genoeg bewijs zijn dat het doel en de
werkzaamheid van de rechtspersoon in strijd is met de openbare orde.

Vraag 6

Wat is uw reactie op oud-leden en ex-volgelingen van deze sekte die hun verhaal doen
en vinden dat deze «club moet worden gestopt»?

Antwoord 6

Ik hecht veel waarde aan de getuigenissen van mensen die zich in een kwetsbare positie
hebben bevonden en die hun ervaringen willen delen. Het is van groot belang dat we
de impact van deze ervaringen op individuen en hun welzijn erkennen.

Vraag 7

Welke mogelijkheden zijn er om de schadelijke invloeden van deze sekte te stoppen
en mensen hier tegen te beschermen? Welke belemmeringen zijn er volgens u op dit moment
nog om in te grijpen?

Antwoord 7

Om de schadelijke invloeden van groeperingen zoals sektes te stoppen en mensen te
beschermen, zijn er verschillende mogelijkheden. Bewustwording en educatie over de
risico's zijn noodzakelijk. Hierin zal expertisecentrum Fier een belangrijke rol spelen.
Fier lanceert naast een hulppunt een online platform voor slachtoffers van onveiligheid
en dwingende controle in (gesloten) groeperingen. Op dit platform kunnen gebruikers
informatie vinden, zoals risico-indicatoren en een hulpwijzer. Na livegang zal ook
campagne worden gevoerd. Juridisch kan het OM ingrijpen als er voldoende bewijs is
van strafbare feiten of als de activiteiten van een groep in strijd zijn met de openbare
orde. In dat geval kan het OM de rechter vragen om de rechtspersoon te verbieden en
te ontbinden. Echter, belemmeringen zoals de vrijheid van godsdienst maken ingrijpen
complex. Gemeenten kunnen ook optreden tegen groepen, hoewel hun mogelijkheden vaak
beperkter zijn dan die van het OM. De burgemeester is belast met de handhaving van
de openbare orde. Als een groep activiteiten organiseert die overlast veroorzaken
of in strijd zijn met lokale regelgeving, kan de gemeente in dat verband vergunningen
weigeren of intrekken.

Vraag 8

Wat is stand van zaken van de implementatie van het meldpunt bij Fier? Is de politie
hierbij aangehaakt? Zo ja, op welke wijze precies en hoe intensief is die samenwerking?

Antwoord 8

Het hulppunt bij Fier zal in de zomer van 2025 live gaan. Slachtoffers en hun naasten
kunnen dan kosteloos op een veilige en vertrouwelijke manier chatten, en via die weg
informatie, advies en hulp ontvangen. Het is de bedoeling dat Fier in contact staat
met de politie en hulpverleningspartners, zodat slachtoffers ook van hen (face-to-face)
ondersteuning kunnen krijgen als ze dat willen. Het hulppunt zal daartoe met de politie
samenwerken, onder meer met politiemedewerkers met de kenniscompetentie sektes en
gesloten gemeenschappen. De gesprekken over hoe de samenwerking tussen het hulppunt
en de politie vorm te geven, lopen nog. De precieze uitwerking van de samenwerking
zal worden gepilot. Het hulppunt is daarnaast vanuit hun expertpositie beschikbaar
voor de politie voor kennis en informatie ten behoeve van opsporing en vervolging.

Vraag 9

Hoe beoordeelt u de wetgeving in Nederland om sektes effectief aan te pakken? Bent
u bereid te kijken naar de ervaringen en de aanpak in het buitenland, zoals de aparte
strafbaarstelling in de Franse wet (de wet Picard) die dit soort groeperingen verbiedt,
om te bezien wat Nederland daarvan zou kunnen leren, met als doel een effectieve aanpak
van misstanden bij sektes?

Antwoord 9

Strafbare feiten kunnen binnen het huidige instrumentarium worden aangepakt. De wettelijke
aanpak van sektes in andere Europese landen is divers en niet één op één toepasbaar
op de Nederlandse situatie met onder andere het primaat van de vrijheid van godsdienst
en vereniging.