Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Dobbe en Dijk over het bericht 'Na vier maanden strengere zzp-handhaving knelt het vooral nog in de zorg'

Antwoord van Minister Van Hijum (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 12 juni
2025)

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «Na vier maanden strengere zzp-handhaving knelt het
vooral nog in de zorg»?1

Antwoord 1

Tijdens het Commissiedebat van 19 december 2024, en in de brief van 17 december jl.,
heeft de Minister van VWS reeds aangegeven dat het voldoen aan de wet- en regelgeving
en de opheffing van het handhavingsmoratorium inspanning vergt en een spannend moment
kan zijn voor werkgevers en werkenden. Daarbij heeft zij erkend dat het kan gebeuren
dat er op bepaalde plekken (tijdelijk) gaten vallen doordat schijnzelfstandigen niet
meer ingezet worden. Ook voor de opheffing van het handhavingsmoratorium was het soms
al heel lastig om de roosters rond te krijgen; de uitstroom van medewerkers in loondienst
naar het zzp-schap is daarbij vaak als een van de oorzaken genoemd. Ik herhaal de
eerdere gedeelde verwachting dat de voordelen van de opheffing van het handhavingsmoratorium
op schijnzelfstandigheid zullen opwegen tegen de situatie van voor 1 januari 2025
waarin het handhavingsmoratorium nog bestond. Daarbij geldt voor 2025 een zachte landing.
De Belastingdienst legt over 2025 geen boetes op en zal in principe eerst in gesprek
gaan. Op deze wijze krijgen ondernemers de ruimte om het goed te doen en zich te houden
aan de wet- en regelgeving. Uiteraard blijf ik de ontwikkelingen nauwgezet volgen.

Vraag 2

Hoeveel zzp’ers zijn er het afgelopen jaar in loondienst getreden bij zorgaanbieders?

Antwoord 2

Ik beschik niet over cijfers over het aantal zzp’ers dat afgelopen jaar in loondienst
is getreden bij zorgaanbieders. In de werkgeversenquête van het onderzoeksprogramma
Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (AZW) is dit voorjaar gevraagd aan werkgevers of zij
mensen in loondienst hebben genomen die eerder voor hen werkten als zzp’er. De resultaten
hiervan worden in het najaar verwacht.

Vraag 3

Bent u het ermee eens dat de te grote afhankelijkheid van zzp’ers in de zorg niet
alleen kan worden opgelost door het minder aantrekkelijk te maken om zzp’er te worden,
maar dat het vooral noodzakelijk is om het werken in loondienst aantrekkelijker te
maken?

Antwoord 3

Ik ben met u van mening dat op beide sporen moet worden ingezet.

Vraag 4

Welke stappen worden er gezet om het voor zzp’ers aantrekkelijker te maken om in loondienst
te komen en het voor zorgverleners die al in loondienst werken aantrekkelijker te
maken om in loondienst te blijven?

Antwoord 4

Ondanks de uitdagingen zie ik dat al veel werkgevers de organisatie anders aan het
inrichten zijn. Zij hebben eerder de nadelen ervaren van te veel zzp’ers en gaan nu
handelen conform wet- en regelgeving. Een deel van de werkgevers ervaart daar inmiddels
ook al de voordelen van.

De afgelopen periode is door veel zorgwerkgevers al actief ingezet op goed en modern
werkgeverschap. Hierbij hebben zij rekening gehouden met de eerder door zzp’ers aangegeven
redenen voor vertrek uit loondienst. Bijvoorbeeld de wens voor een betere werk/privé
balans.

Vraag 5

In hoeverre worden zorgaanbieders gestimuleerd om zorgverleners in loondienst meer
zeggenschap te geven over hun werk en hun roosters? Welke stappen bent u van plan
te zetten om deze zeggenschap te vergroten?

Antwoord 5

Zeggenschap voor professionals, bijvoorbeeld over het rooster, is essentieel voor
werkplezier en behoud. Daarvoor is een cultuur nodig in organisaties waar zeggenschap
de norm is. Werkgevers in zorg en welzijn zijn hiervoor aan zet. Ik bied hen ondersteuning
op verschillende manieren. Zo zijn in de afgelopen drie jaar 316 subsidies verstrekt
via de Subsidieregeling Veerkracht en Zeggenschap. De uitvoering hiervan loopt tot
en met 2026. Verder ondersteun ik werkgevers en professionals via de projectsubsidie
voor het Landelijk Actieplan Zeggenschap (LAZ), dat leermiddelen ontwikkelt en (intervisie)bijeenkomsten
organiseert. Ook wordt zeggenschap landelijk gemonitord via de Monitor Zeggenschap.
Hiernaast is op landelijk niveau structureel aandacht voor de zeggenschap van professionals.
Onder andere met de maandelijkse klankbordgroep van VWS onder leiding van de Chief
Nursing Officer. En met verschillende events, zoals «VOICE: op weg naar de zorgtop»,
van 7 april jl.

Vraag 6

Wat gaat u doen om de nog steeds bestaande loonkloof tussen de zorg en andere sectoren
in de publieke sector te dichten, om de zorg aantrekkelijker te maken om te werken?

Antwoord 6

Uit onderzoeken blijkt dat het gemiddelde uurloon van zorgmedewerkers redelijk vergelijkbaar
is met de vergelijkbare medewerkers in de marktsector. Wel is er binnen de zorg een
gedifferentieerd beeld wat betreft de marktconformiteit van de salarissen tussen verschillende
zorgbranches en ook tussen verschillende groepen binnen dezelfde branche. Zo liggen
bijvoorbeeld de salarissen binnen de umc’s ruim boven marktconform. Maar er zijn ook
groepen zorgmedewerkers die een salaris verdienen wat lager ligt dan vergelijkbare
groepen buiten de zorg. Het gaat bijvoorbeeld om de salarissen in het midden van het
loongebouw in de meeste grote zorgcao’s (het zogenaamde «buikje»). Die salarissen
optrekken kost structureel enkele miljarden euro’s. Vanwege de staat van de overheidsfinanciën
zie ik geen ruimte om – bovenop de jaarlijkse overheidsbijdrage voor de arbeidskostenontwikkeling
die dit kabinet al beschikbaar stelt (voor 2025 circa 3,6 miljard euro structureel)
– nog extra middelen vrij te maken voor verbetering van arbeidsvoorwaarden binnen
zorg en welzijn.

Vraag 7 en 8

Wat doet uw ministerie om mensen te werven om in de zorg te gaan werken?

Bent u het met ons eens dat geleerd kan worden van de schijnbaar succesvolle wervingscampagne
van Defensie om nieuw personeel aan te trekken? Welke onderdelen van de campagne van
Defensie om mensen te werven gaat u ook toepassen om mensen aan te trekken om in de
zorg te gaan werken?

Antwoord op vraag 7 en 8

Tijdens de Zorgtop van 2 juni heeft de Minister van VWS het Platform Afwenden Arbeidsmarkttekort
gelanceerd. Dit platform belicht veel initiatieven die bijdragen aan het anders werken
en het vergroten van vakmanschap en werkplezier. Zodoende heeft dit platform mede
tot doel om de aantrekkelijkheid van de sector zorg en welzijn te vergroten. Het zal
daarmee een wervende kracht kunnen zijn.