Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Plas over het opiniestuk 'Er is geen verband tussen geitenboerderijen en longontstekingen bij omwonenden'

Antwoord van Minister Van Hijum (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens de
Minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (ontvangen 11 juni 2025).

Vraag 1

Bent u bekend met het opiniestuk van dierenarts Piet Vellema in De Stentor van 7 mei
2025, waarin hij stelt dat er geen consistent en aantoonbaar verband is tussen geitenhouderijen
en longontstekingen bij omwonenden?

Antwoord 1

Ja, ik heb het stuk onder ogen gekregen. Het is mij ook bekend dat het stuk op 9 mei
2025 na een inhoudelijke reactie van het RIVM door de Stentor van de website is verwijderd.
Het opiniestuk is nu niet meer in te zien.

Vraag 2

Hoe reageert u op de bewering dat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
(RIVM) en het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport waarheidsvinding frustreren
door het niet verstrekken van de in het debat door de BBB gevraagde gegevens?

Antwoord 2

Ik deel die bewering niet. Tijdens het Commissiedebat Zoönosen en Dierziekten van
6 februari jl. heeft Kamerlid Van der Plas (BBB) het verzoek gedaan om de gegevens
van de vragenlijsten van patiënten in de patiëntenstudie die deel uitmaakt van het
VGO-III onderzoek te kunnen inzien. Ik heb zo goed mogelijk aan dat verzoek voldaan.
Het delen van data van individuele patiënten is echter gebonden aan privacywetgeving
en daarom is de database niet zondermeer openbaar gemaakt. De data zijn als vertrouwelijk
stuk ter inzage gelegd voor Tweede Kamerleden1, geanonimiseerd en waar nodig beperkt zodat de privacy van de personen gewaarborgd
blijft en aan alle wettelijke vereisten daaromtrent wordt voldaan.

Vraag 3

Hoe kan het dat in een dergelijk groot onderzoeksgebied slechts 108 patiënten zijn
geïdentificeerd die voldeden aan de gestelde criteria? Acht u dit aantal representatief
genoeg om daar verstrekkende conclusies aan te verbinden?

Antwoord 3

De conclusie over verhoogde kans op longontsteking voor omwonenden van geitenhouderijen
is gebaseerd op meerdere, opeenvolgende studies van gegevens uit elektronische patiëntendossiers.
De studies bekeken elk gegevens uit 58.000 tot meer dan 100.000 elektronische dossiers
per jaar. Bij elke studie werden er door huisartsen duizenden daadwerkelijke longontstekingen
vastgesteld. Uit de analyse van de onderzoekers bleek dit ruim voldoende om deze conclusie
op te baseren.

Daarnaast is voor het vaststellen van de mogelijke oorzaak van het verhoogde aantal
longontstekingen in de nabijheid van geitenhouderijen een gezondheidsstudie opgezet.
Dat er maar 108 patiënten met longontsteking mee deden aan deze gezondheidsstudie,
is voor de conclusie over het verband tussen wonen in de buurt van een geitenhouderij
en het risico op longontstekingen als zodanig niet relevant. Wel wordt in het rapport
aangegeven dat het moeilijk te bewijzen is dat de longontstekingen bij mensen rondom
geitenhouderijen direct worden veroorzaakt door de bacteriën uit de geitenstallen.
Wel zijn de gevonden bacteriën een mogelijke verklaring voor het feit dat de longontstekingen
vaker voorkomen.

Zoals in het rapport van het RIVM beschreven staat2, konden er slechts 108 patiënten worden geïncludeerd voor de patiëntenstudie, met
name door de COVID-19-pandemie. Patiënten met luchtwegklachten kwamen minder vaak
naar de huisarts voor een face-to-face-consult. De coronamaatregelen (afstand, lockdown)
speelden hierbij een rol. Daarnaast werd de zorg in de huisartspraktijk in die periode
anders georganiseerd. Patiënten gingen minder vaak naar de huisarts vanwege aanwezige
teststraten en hoestspreekuren; anderzijds waren huisartsen ook erg druk door de pandemie
en hadden zij minder tijd om patiënten te vragen om aan deze studie mee te doen en
extra keel- en neusswabs af te nemen.

Vraag 4

Kunt u, in aanvulling op de eerdere schriftelijke vragen van deze leden over de onafhankelijkheid
van de review op het VGO-III onderzoek (kenmerk 2024Z04493), toezeggen dat niet alleen de afzonderlijke deelrapportages, maar ook het integrale
eindrapport door een transparant en onafhankelijk peer review-proces zal worden beoordeeld,
aangezien uiteindelijk het rapport als één geheel beleidsmatig wordt gewogen?

Antwoord 4

Ik heb de Gezondheidsraad gevraagd om op basis van VGO-III te adviseren over gezondheidsrisico’s
voor omwonenden van veehouderijen. De Gezondheidsraad is een onafhankelijke wetenschappelijke
adviesraad met als wettelijke taak regering en parlement te adviseren over de stand
van de wetenschap op het gebied van volksgezondheid.

De Gezondheidsraad zal ingaan op de vraag wat er is af te leiden uit de wetenschappelijke
literatuur over het verband tussen wonen in de nabijheid van geitenhouderijen en het
risico op longontsteking. De Raad beschouwt hierbij de resultaten van VGO-III en van
alle eerder gepubliceerde onderzoeken en zal daarmee ook het integrale eindrapport
van VGO-III beoordelen.3

Zoals in de beantwoording van uw eerdere schriftelijke vragen hierover aangegeven,
is het VGO-onderzoek overigens al meermaals gereviewed en positief beoordeeld. In
2020 is een intercollegiale review gedaan en daarnaast zijn er al vele artikelen over
het VGO-onderzoek in internationale wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerd,
waarbij steeds onafhankelijke wetenschappers om een beoordeling worden gevraagd. Het
VGO-III rapport zal ook nog tot meerdere publicaties leiden, inclusief bijbehorende
reviews.4

Vraag 5

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het tweeminutendebat Zoönosen en dierziekten?

Antwoord 5

Nee, dat is helaas niet gelukt. Wel worden de vragen beantwoord voor het volgende
commissiedebat Zoönosen en dierziekten.