Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Thiadens over het bericht: ‘Recordaantal gedwongen opnames gevraagd voor verpleeghuis: ‘Vooral alleenstaande demente ouderen vormen een groot gevaar’'

Antwoord van Minister Agema (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens de Staatssecretaris
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 28 mei 2025). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 2213.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Vooral alleenstaande demente ouderen vormen
een groot gevaar»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van de gevaarlijke situaties die ouderen met een ernstige vorm van dementie
veroorzaken voor zichzelf en mensen in hun omgeving, denk hierbij aan een pan uren
lang op het vuur laten staan en het gooien van zware bloempotten van het balkon?

Antwoord 2

Ik vind het heel erg en aangrijpend dat deze situaties zich voordoen. Op het moment
dat mensen een gevaar vormen voor zichzelf of voor anderen, moet en kan er ingegrepen
worden. Tegelijkertijd vind ik het ook belangrijk dat ouderen met dementie zo veel
als mogelijk de regie over hun eigen leven in handen houden en dat zij ook zoveel
en zolang als mogelijk mee kunnen doen in de samenleving.

Daarom is in de Wet zorg en dwang (Wzd) geregeld dat bij het toepassen van gedwongen
zorg eerst gekeken moet worden of het gevaar kan worden weggenomen met vrijwillige
zorg. Als dat niet zo is, mag gedwongen zorg verleend worden als er een gevaarlijke
situatie ontstaat voor een oudere met dementie of voor zijn/haar omgeving.

Die gedwongen zorg moet zo kort mogelijk en minst ingrijpend zijn. In het uiterste
geval is het mogelijk om een oudere met dementie tegen zijn wens in op te nemen als
hij een gevaar voor zichzelf of anderen is. Een gedwongen opname kan alleen als laatste
middel worden ingezet, als er geen mogelijkheden voor vrijwillige zorg zijn. Dit is
altijd een individuele afweging waarbij alle omstandigheden rondom de persoon en zijn
omgeving zorgvuldig gewogen moeten worden. Hiermee borgen we de rechten van mensen
met dementie.

Vraag 3

Wat vindt u van de oproep die in het artikel wordt gedaan voor het herintroduceren
van verzorgingshuizen, waardoor deze problemen voorkomen hadden kunnen worden? Deelt
u deze mening?

Antwoord 3

Nee, ik deel deze veronderstelling niet. Nee, de doelgroep die vroeger in het verzorgingshuis
woonde had een relatief lichte zorgvraag en voldeed niet aan de criteria voor gedwongen
opname onder de toenmalige Wet Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen
(Wet Bopz). Ook onder de huidige wet- en regelgeving van de Wet zorg en dwang (Wzd)
zou bij deze doelgroep niet aan de criteria voor gedwongen opname worden voldaan.
Alhoewel ik het pleidooi voor terugkeer van de verzorgingshuizen ondersteun, vind
ik het te kort door de bocht om te stellen dat hiermee gedwongen opnames voorkomen
kunnen worden.

Vraag 4

Hoeveel gedwongen opnames waren te voorkomen geweest als eerder zou zijn gestart met
de terugkeer van verzorgingshuizen?

Antwoord 4

Nee, ik deel de veronderstelling die aan deze mening ten grondslag ligt niet. De oproep
voor het introduceren van verzorgingshuizen deel ik wel. Ik vind het belangrijk dat
er voor kwetsbare ouderen voldoende geschikte huisvesting is. Daarom wordt in opdracht
van het kabinet onderzoek gedaan naar de terugkeer van de verzorgingshuizen. Dat betekent
echter niet dat verzorgingshuizen gedwongen opnames hadden kunnen voorkomen. Immers,
de doelgroep die vroeger in het verzorgingshuis woonde had een relatief lichte zorgvraag
en voldeed niet aan de criteria voor gedwongen opname onder de toenmalige Wet Bijzondere
opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz). Ook onder de huidige wet- en
regelgeving van de Wet zorg en dwang (Wzd) zou bij deze doelgroep niet aan de criteria
voor gedwongen opname worden voldaan. Alhoewel ik het pleidooi voor terugkeer van
de verzorgingshuizen ondersteun, vind ik het te kort door de bocht om te stellen dat
hiermee gedwongen opnames voorkomen kunnen worden.

Vraag 5

Hoe staat het ervoor met de terugkeer van verzorgingshuizen? Welke concrete plannen
zijn al gemaakt en wanneer kan de Kamer de eerste opening van een verzorgingshuis
verwachten?

Antwoord 5

PricewaterhouseCoopers (PwC) onderzoekt, in opdracht van het kabinet, in een nadere
doorrekening wat de (financiële) meerwaarde voor de samenleving kan zijn, indien ouderen
met sterk verminderde regie kunnen verblijven in een verzorgingshuis in plaats van
thuis. Zij zullen rond de zomer met hun advies komen. Ik zal kort na de zomer reageren
op de onderzoeksresultaten. Na afronding van het onderzoek kunnen afspraken worden
gemaakt met betrekking tot de bouw van de verzorgingshuizen. Hiervoor zijn door het
kabinet reeds middelen beschikbaar gesteld.

Vraag 6

Hoeveel van de in het regeerprogramma geplande 290.000 nieuwe woningen voor ouderen
zijn er momenteel gerealiseerd? En hoeveel van deze woningen zullen in een verzorgingshuis
zijn? Is de doelstelling nog steeds reëel en haalbaar voor deze tijdspanne?

Antwoord 6

Op 25 april j.l. hebben de Ministers van VRO en VWS de voortgangsbrief ouderenhuisvesting
aan uw Kamer gezonden. In de brief is opgenomen dat inmiddels in alle regio’s woondealafspraken
over de bouwopgave voor ouderen zijn vastgelegd in afsprakenkaders.2 Hiermee is voor elke gemeente duidelijk hoe groot de opgave tot en met 2030 is voor
woningen die geschikt zijn voor ouderen. De som van alle regionale woondealafspraken
(288.000) zit heel dicht aan tegen de opgave van circa 290.000 woningen geschikt voor
ouderen tot en met 2030 die bij de start van het programma Wonen en zorg voor ouderen
is vastgesteld. In deze woningdeals zijn nog geen afspraken gemaakt over verzorgingshuizen.