Nota van wijziging : Nota van wijziging
36 725 XIV Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (XIV) en het Diergezondheidsfonds (F) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota)
Nr. 3
NOTA VAN WIJZIGING
Ontvangen 25 april 2025
Het voorstel van wet wordt als volgt gewijzigd:
De begrotingsstaat van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en
Natuur voor het jaar 2025 komt te luiden:
Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid
en Natuur voor het jaar 2025 (bedragen x € 1.000)
Art.
Omschrijving
Vastgestelde begroting (incl. NvW en amendementen)
Mutaties 1e suppletoire begroting (incl. ISB, NvW en amendementen)
Verplichtingen
Uitgaven
Ontvangsten
Verplichtingen
Uitgaven
Ontvangsten
Totaal
2.740.771
4.774.112
74.297
1.202.012
– 9.356
118.820
Beleidsartikelen
21
Land- en tuinbouw
967.875
2.342.326
31.193
932.786
– 48.415
11.672
22
Natuur, visserij en gebiedsgericht werken
680.673
1.159.875
31.486
– 74.782
– 103.934
83.448
23
Kennis en innovatie
227.395
407.083
7.474
224.275
23.260
0
24
Uitvoering en toezicht
614.466
614.466
0
101.379
101.379
23.700
Niet-beleidsartikelen
50
Apparaat
245.242
245.242
4.144
15.471
15.471
0
51
Nog onverdeeld
5.120
5.120
0
2.883
2.883
0
Toelichting
Algemeen
De Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel heeft op 25 april ingestemd met
een eerste pakket maatregelen dat een balans kent tussen doelbereik op stikstofreductie,
het oplossen van urgente problemen (waaronder mest), randvoorwaardelijke maatregelen
en natuurherstel. Met deze maatregelen kan op korte termijn een start worden gemaakt
op de genoemde onderwerpen en begonnen worden met het van het slot halen van Nederland.
De Minister van Klimaat en Groene Groei heeft in de Kamerbrief «Pakket voor een weerbaar
energiesysteem en een toekomstbestendige industrie» (d.d. 25 april 2025) en het ontwerpMeerjarenprogramma
Klimaatfonds 2026 enkele maatregelen aangekondigd, waarvoor middelen uit het Klimaatfonds
worden ingezet. Middels deze nota van wijziging worden middelen vanuit het Klimaatfonds
overgeheveld naar het Ministerie van LVVN ter uitvoering van enkele van deze maatregelen.
Artikelsgewijze toelichting bij de begrotingsartikelen
Artikel 21 Land- en tuinbouw
Subsidieregeling schone en emissieloze landbouwvoertuigen
Naar aanleiding van de besluitvorming bij Voorjaarsnota 2024 over de opt-in ETS2 voor
de landbouw is een maatregel opgenomen in het ontwerpMJP 2025 voor de verduurzaming
van de landbouw. Het betreft een subsidieregeling voor de verduurzaming van landbouwwerktuigen.
Hierbij kunnen ondernemers een subsidieaanvraag doen voor aanschaf of ombouw tot een
duurzaam, toekomstbestendig landbouwwerktuig. De opties waar deze regeling zich op
richt zijn elektrificatie en gasmotoren geschikt maken voor biogas of waterstof. Voor
een eerste ronde van deze subsidieregeling wordt in totaal € 10,0 mln. uit het Klimaatfonds
toegevoegd aan de LVVN-begroting.
Stimulering biobased teelt
Vanuit het Klimaatfonds worden maatregelen gefinancierd die gericht zijn op het stimuleren
van het gebruik van biobased materialen in de bouwsector en grond- weg- en waterbouwsector
door middel van een ketenbenadering. Onderdeel daarvan is het bijeenbrengen van vraag
en aanbod. Om het aanbod te stimuleren wordt € 8,0 mln. aan de LVVN-begroting toegevoegd
voor het opzetten van een stelsel van koolstofcertificaten voor vezelrijke teelt.
Vrijwillige beëindiging
Op dit moment staat er geen landelijke beëindigingsregeling meer open voor agrarische
ondernemers die willen stoppen met hun bedrijf. Omdat de noodzaak om stikstof te reduceren
hoog blijft, heeft het kabinet besloten om een nieuwe beëindigingsregeling uit te
gaan werken. Deze nieuwe vrijwillige beëindigingsregeling is er met name op gericht
om stikstofemissie te reduceren in overbelaste Natura 2000-gebieden. Hiervoor wordt
€ 750,0 mln. vrijgemaakt tussen 2026 en 2028.
Extensivering melkvee
Conform de motie Van Campen c.s. en de motie Grinwis c.s. werkt het kabinet aan een
tijdelijke, vrijwillige extensiveringsregeling voor de melkveehouderij waarbij de
permanente emissiereductie zal worden geborgd. Deze regeling moet bijdragen aan het
verlichten van de mestmarkt en het behalen van klimaat- en ammoniakdoelen. Hiervoor
wordt € 627,0 mln. beschikbaar gesteld (2025–2029).
Artikel 22 Natuur, visserij en gebiedsgericht werken
Agrarisch natuurbeheer (1e tranche)
Het agrarisch natuurbeheer wordt uitgebreid in areaal en instrumenten. Dit draagt
bij aan bedrijfsperspectief van boeren, maar ook aan de natuur-, water-, en klimaatdoelen.
In de uitbreiding zal de prioriteit liggen bij gebieden met de grootste opgaven. Vanaf
2026 tot en met 2035 wordt hiervoor cumulatief € 2,18 mld. vrijgemaakt. Vanaf 2036
is dit structureel € 200,0 mln.
Natuurmonitoring
Zoals aangekondigd in het Hoofdlijnenakkoord heeft het kabinet de ambitie om de daadwerkelijke
staat van natuur te gaan meten en de kritische depositiewaarde uit de wet te halen.
Om dit te realiseren is het nodig om de huidige monitoringssystematiek te verbeteren,
met name op gebiedsniveau. Er wordt structureel € 12,5 mln. vrijgemaakt vanaf 2026
voor een verbeterprogramma VHR-monitoring.
Natuurherstel
In de natuurdoelanalyses die vorig jaar zijn gepubliceerd is verslechtering van habitats
in diverse Natura 2000-gebieden geconstateerd. Dit is conform de VHR-richtlijnen niet
toegestaan. Het kabinet maakt daarom € 100,0 mln. vrij tussen 2026 en 2030, zodat
provincies hiermee natuurherstelmaatregelen kunnen treffen. Bij het toekennen van
de middelen wordt voorrang gegeven aan prioritaire stikstof-overbelaste Natura 2000-gebieden
en de meest effectieve maatregelen.
Artikel 23 Kennis en innovatie
Doelsturing
Om de doelen op het gebied van stikstofreductie, klimaat en waterkwaliteit te halen
zet het kabinet in op bedrijfsgerichte doelsturing. Dit jaar worden afrekenbare bedrijfsspecifieke
emissienormen vastgesteld voor 2035. Die aanpak en normstelling wordt ook vastgelegd
in wet- en regelgeving. Om hier effectief mee aan de slag te gaan moet een nieuwe
doelsturingssystematiek worden ontwikkeld. Met deze middelen wordt o.a. gestart met
het ontwikkelen van KPI's en een passende data-infrastructuur. Ook wordt geïnvesteerd
in de voorbereiding op controle en handhaving door de toezichthoudende en uitvoerende
diensten. Hiervoor wordt in totaal € 200,0 mln. vrijgemaakt tussen 2026 en 2030.
Artikel 50 Apparaat
Kasschuif personeel
Omdat het langer duurt dan gepland om vacatures te vervullen is niet al het apparaatsbudget
in 2025 nodig. Omdat het apparaatsbudget van LVVN afloopt verdeelt deze kasschuif
het apparaatsbudget beter over de komende jaren.
Artikel 51 Nog onverdeeld
Kasschuif dekking maatregelen
Ter dekking van de maatregelen in het tussenpakket worden middelen van de Aanvullende
Post overgeheveld naar de LVVN-begroting. Omdat de middelen op de Aanvullende Post
niet in het juiste ritme staan, wordt dit met deze kasschuif gecompenseerd.
Meerjarige doorwerking
In de onderstaande tabellen zijn per artikel de standen eerste suppletoire begroting
2025 vóór nota van wijziging, de mutaties en de standen eerste suppletoire begroting
2025 ná nota van wijziging meerjarig opgenomen.
Tabel 2 Meerjarige doorwerking verplichtingen (bedragen x € 1.000)
Art.
Omschrijving
2025
2026
2027
2028
2029
2030
21
Land- en tuinbouw
Stand vóór nota van wijziging
1.308.161
683.560
589.782
441.722
382.154
366.449
Klimaatfonds landbouwvoertuigen
500
9.500
Klimaatfonds biobased teelt (2e tranche)
4.000
4.000
Extensiveringsregeling melkvee
592.000
10.000
10.000
10.000
5.000
Vrijwillige beëindiging
730.000
10.000
10.000
Stand na nota van wijziging
1.900.661
1.433.060
613.782
465.722
387.154
366.449
22
Natuur, visserij en gebiedsgericht werken
Stand vóór nota van wijziging
605.891
575.977
527.921
266.030
224.469
241.517
Agrarisch natuurbeheer (1e tranche)
223.000
238.629
235.202
235.781
218.417
Natuurmonitoring
12.500
12.500
12.500
12.500
12.500
Natuurherstel
20.000
20.000
20.000
20.000
20.000
Stand na nota van wijziging
605.891
831.477
799.050
533.732
492.750
492.434
23
Kennis en innovatie
Stand vóór nota van wijziging
451.670
245.213
229.074
256.395
285.334
262.481
Doelsturing
61.500
78.500
20.000
20.000
20.000
Stand na nota van wijziging
451.670
306.713
307.574
276.395
305.334
282.481
50
Apparaat
Stand vóór nota van wijziging
269.713
252.859
231.115
223.735
219.800
217.914
Kasschuif personeel
– 9.000
4.500
4.500
Stand na nota van wijziging
260.713
252.859
231.115
228.235
224.300
217.914
51
Nog onverdeeld
Stand vóór nota van wijziging
208.003
422.325
52.991
18.836
24.884
14.647
Kasschuif dekking maatregelen
– 200.000
– 288.888
110.932
377.956
Stand na nota van wijziging
8.003
133.437
163.923
396.792
24.884
14.647
Totaal
Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
Stand voor nota van wijziging
3.559.283
2.786.308
2.245.163
1.778.529
1.695.551
1.658.187
Klimaatfonds landbouwvoertuigen
500
9.500
Klimaatfonds biobased teelt (2e tranche)
4.000
4.000
Extensiveringsregeling melkvee
592.000
10.000
10.000
10.000
5.000
Vrijwillige beëindiging
730.000
10.000
10.000
Agrarisch natuurbeheer (1e tranche)
223.000
238.629
235.202
235.781
218.417
Natuurmonitoring
12.500
12.500
12.500
12.500
12.500
Natuurherstel
20.000
20.000
20.000
20.000
20.000
Doelsturing
61.500
78.500
20.000
20.000
20.000
Kasschuif personeel
– 9.000
4.500
4.500
Kasschuif dekking maatregelen
– 200.000
– 288.888
110.932
377.956
Stand na nota van wijziging
3.942.783
3.563.920
2.729.724
2.472.687
1.993.332
1.929.104
Tabel 3 Meerjarige doorwerking uitgaven (bedragen x € 1.000)
Art.
Omschrijving
2025
2026
2027
2028
2029
2030
21
Land- en tuinbouw
Stand vóór nota van wijziging
2.084.411
1.283.036
786.969
388.729
362.045
310.666
Klimaatfonds landbouwvoertuigen
500
9.500
Klimaatfonds biobased teelt (2e tranche)
4.000
4.000
Extensiveringsregeling melkvee
209.000
165.000
110.000
110.000
33.000
Vrijwillige beëindiging
150.000
450.000
150.000
Stand na nota van wijziging
2.293.911
1.607.536
1.350.969
652.729
395.045
310.666
22
Natuur, visserij en gebiedsgericht werken
Stand vóór nota van wijziging
1.055.941
989.986
699.015
525.896
456.206
439.487
Agrarisch natuurbeheer (1e tranche)
223.000
238.629
235.202
235.781
218.417
Natuurmonitoring
12.500
12.500
12.500
12.500
12.500
Natuurherstel
20.000
20.000
20.000
20.000
20.000
Stand na nota van wijziging
1.055.941
1.245.486
970.144
793.598
724.487
690.404
23
Kennis en innovatie
Stand vóór nota van wijziging
430.343
365.038
345.973
367.231
305.893
257.165
Doelsturing
61.500
78.500
20.000
20.000
20.000
Stand na nota van wijziging
430.343
426.538
424.473
387.231
325.893
277.165
50
Apparaat
Stand vóór nota van wijziging
269.713
252.859
231.115
223.735
219.800
217.914
Kasschuif personeel
– 9.000
4.500
4.500
Stand na nota van wijziging
260.713
252.859
231.115
228.235
224.300
217.914
51
Nog onverdeeld
Stand vóór nota van wijziging
208.003
422.325
52.991
18.836
24.884
14.647
Kasschuif dekking maatregelen
– 200.000
– 288.888
110.932
377.956
Stand na nota van wijziging
8.003
133.437
163.923
396.792
24.884
14.647
Totaal
Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
Stand voor nota van wijziging
4.764.256
3.919.618
2.729.943
2.095.838
1.927.738
1.795.058
Klimaatfonds landbouwvoertuigen
500
9.500
Klimaatfonds biobased teelt (2e tranche)
4.000
4.000
Extensiveringsregeling melkvee
209.000
165.000
110.000
110.000
33.000
Vrijwillige beëindiging
150.000
450.000
150.000
Agrarisch natuurbeheer (1e tranche)
223.000
238.629
235.202
235.781
218.417
Natuurmonitoring
12.500
12.500
12.500
12.500
12.500
Natuurherstel
20.000
20.000
20.000
20.000
20.000
Doelsturing
61.500
78.500
20.000
20.000
20.000
Kasschuif personeel
– 9.000
4.500
4.500
Kasschuif dekking maatregelen
– 200.000
– 288.888
110.932
377.956
Stand na nota van wijziging
4.764.756
4.272.230
3.754.504
3.029.996
2.253.519
2.065.975
De Minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, F.M. Wiersma
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
F.M. Wiersma, minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur