Mededeling (uitstel antwoord) : Uitstel beantwoording vragen van het lid Heite over het screenen van wetenschappers en studenten door hogeronderwijsinstellingen omwille van de nationale veiligheid en wie dit moet bekostigen

Mededeling van Minister Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen 17 april
2025)

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Screeningswet gaat universiteiten tientallen miljoenen
kosten»?1

Vraag 2

Klopt het dat het wetsvoorstel screening kennisveiligheid als voornaamste doel heeft
het verminderen van risico's voor de nationale veiligheid?

Vraag 3

Erkent u dat kennisveiligheid inderdaad een gezamenlijk nationaal belang dient en
dat dit weerspiegeld moet worden in de wijze waarop de verantwoordelijkheden en de
financiering hiervan maatschappelijk worden geregeld?

Vraag 4

Erkent u dat kennisveiligheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid is die niet uitsluitend
bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belegd mag worden?

Vraag 5

Klopt het dat het bewaken van de nationale veiligheid nergens in de Wet op het hoger
onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, noch in enige andere wet, als wettelijke
taak van hoger onderwijsinstellingen is vastgelegd?

Vraag 6

Bent u het ermee eens dat het bewaken van de nationale veiligheid een wezensvreemde
taak is voor een hoger onderwijsinstelling?

Vraag 7

Erkent u dat het wetsvoorstel screening kennisveiligheid hoger onderwijsinstellingen
primair een verplichting oplegt in het belang van de nationale veiligheid, en niet
in het eigenbelang van de instellingen?

Vraag 8

Erkent u dat het feit dat de screening ook in het directe belang van de instellingen
zelf kan zijn hier niets aan verandert, en dat deze onverschilligheid relevant is
voor de vraag bij wie de financiële lasten van deze nationale opgave moeten worden
gelegd?

Vraag 9

Welk ministerie is volgens u eindverantwoordelijk voor het bewaken van kennisveiligheid
in het kader van de nationale veiligheid, en bent u het ermee eens dat er minstens
een gedeelde verantwoordelijkheid bestaat tussen de betrokken ministeries?

Vraag 10

Acht u het doelmatig om publieke middelen, die bestemd zijn voor het bekostigen van
hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, in te zetten voor doeleinden op het
gebied van nationale veiligheid?

Vraag 11

Acht u het rechtmatig om publieke middelen, die bestemd zijn voor het bekostigen van
hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, in te zetten voor nationale veiligheidsdoeleinden?

Vraag 12

Klopt het dat het bewaken van de nationale veiligheid de verantwoordelijkheid is van
het Ministerie van Justitie en Veiligheid en het Ministerie van Defensie, en dat de
financiële middelen die zij tot hun beschikking hebben, onder andere voor dit doel
aan hen worden verstrekt?

Vraag 13

Zo ja, bent u het ermee eens dat als hoger onderwijsinstellingen financiële middelen
nodig hebben om een maatschappelijke opdracht in het kader van de nationale veiligheid
uit te voeren, het in de rede ligt dat deze middelen ook door deze ministeries aan
hen worden verstrekt?

Vraag 14

Kent u, naast Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, nog andere landen die een dergelijke
screeningsplicht hanteren?

Vraag 15

Zo nee, bent u het ermee eens dat het wetsvoorstel screening kennisveiligheid in de
eerste plaats een nationale politieke keuze is, die om een forse legitimering vraagt
als de rekening hiervoor enkel bij kennisinstellingen komt te liggen?

Vraag 16

Deelt u de opvatting dat naast hoger onderwijsinstellingen ook andere organisaties,
zoals ASML, een net zo grote verantwoordelijkheid hebben voor kennisveiligheid in
het kader van de nationale veiligheid en weerbaarheid? Zo ja, wat gaat u doen om ervoor
te zorgen dat dit ook bij deze organisaties geborgd wordt?

Vraag 17

Bent u het eens dat kennisveiligheid een noodzakelijke voorwaarde is voor verdere
samenwerking tussen defensie en het hoger onderwijs? Zo ja, welke rol ziet u voor
uzelf in het realiseren van deze samenwerking, gezien de urgente en grote defensieopgave
waarvoor ons land staat?

Vraag 18

Bent u bereid om gezamenlijk verantwoordelijkheid te dragen voor kennisveiligheid
en om de financiële lasten hiervoor evenwichtiger en op een meer principiële wijze
te verdelen?

Vraag 19

Zijn er Europese financieringsmogelijkheden, bijvoorbeeld onder de European Economic
Security Strategy of het onderzoeksprogramma Horizon Europe, die universiteiten kunnen
ondersteunen bij het uitvoeren van screeningsverplichtingen op het gebied van kennisveiligheid,
zodat onderwijs- en onderzoeksbudgetten niet extra belast hoeven te worden?

Mededeling

Op 10 april 2025 heeft het lid Heite (Nieuw Sociaal Contract) schriftelijke vragen
gesteld over het screenen van wetenschappers en studenten door hogeronderwijsinstellingen
omwille van de nationale veiligheid en wie dit moet bekostigen.

Tot mijn spijt is beantwoording binnen de gestelde termijn niet mogelijk, omdat de
beantwoording meer tijd vraagt vanwege de interdepartementale afstemming. Ik zal de
vragen zo snel mogelijk beantwoorden.