Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Bruyning over kindgesprekken van kinderen bij rechters, naar aanleiding van de podcast ‘Scheidszaken’ van het Jeugdjournaal

Antwoord van Staatssecretaris Struycken (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 2 april
2025). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 1585.

Vraag 1

Herinnert u zich nog de vragen van het lid Bruyning over Kindgesprekken van kinderen
bij rechters, naar aanleiding van de podcast «Scheidszaken» van het Jeugdjournaal
van 22 juli 2024?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Heeft u nog kennis van zijn beantwoording op deze vragen die aan de Kamer zijn verzonden
op 30 augustus 2024?2

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Staat u nog steeds achter zijn beantwoording dat volgens het VN-Kinderrechtencomité
kinderen gehoord dienen te worden in een omgeving die niet intimiderend of vijandig
is en waarin rekening wordt gehouden met de leeftijd van het kind?

Antwoord 3

Ja, hier sta ik nog steeds achter.

Vraag 4

Klopt het volgens u dat binnen de rechtspraak deze veiligheid van kinderen gewaarborgd
wordt door het kindgesprek te houden in een daarvoor geschikte werk- of spreekkamer
of een zittingszaal indien een kindvriendelijke ruimte om gebouw-technische of logistieke
redenen niet beschikbaar is? En klopt het volgens u dat, indien het gesprek onverhoopt
toch in een zittingszaal plaatsvindt, bijzondere aandacht geschonken wordt aan de
grootte van de zittingszaal (bij voorkeur kleinere zittingszaal) en de opstelling
voor het gesprek?

Antwoord 4

Ja, vanuit de rechtspraak is aangegeven dat op deze wijze ervoor gezorgd wordt dat
de veiligheid van kinderen gewaarborgd wordt.

Vraag 5 en 6

Kunt u bevestigen dat vanuit de Rechtspraak is aangegeven dat de algemene lijn is
dat het kindgesprek plaatsvindt op een ander moment dan de zitting, zodat een confrontatie
met andere procesdeelnemers wordt vermeden? Kunt u bevestigen dat dit geldt voor alle
soorten zittingen? Kunt u bevestigen dat alle gerechten (op een enkele uitzondering
na) deze lijn volgen bij scheidingszaken?

Kunt u dan reflecteren op de vraag waarom er nog met grote regelmaat signalen binnenkomen
dat in meerdere gerechten de kindgesprekken nog altijd voorafgaand aan de zittingen
plaatsvinden, waarbij de gesprekken in de zittingszaal plaatsvinden, er confrontaties
zijn met andere procesdeelnemers, jongeren tegenover rechters zitten in toga die op
een verhoging zitten? Bent u bekend met het signaal dat het onder meer om de rechtbanken
in Rotterdam, Almere, Utrecht en Zwolle gaat?

Antwoord 5 en 6

Het is niet wenselijk voor een kind dat hij of zij wordt geconfronteerd met onderlinge
spanning tussen de ouders en/of de andere procesdeelnemers in de wachtkamer of tijdens
de zitting. Hier is binnen de gerechten aandacht voor. Ook is het te allen tijde het
streven om waar dat mogelijk is het kind in een kindvriendelijke ruimte te horen en
het kind niet in de wachtruimte van de ouders te laten plaatsnemen voorafgaand aan
het kindgesprek. Hiervoor zal ik blijvend aandacht vragen. Dit doe ik mede in het
licht van de uitwerking van de eerder door u ingediende en aangenomen motie aangaande
kindvriendelijke ruimtes en het horen van kinderen in een pedagogische omgeving met
voldoende tijd voor het kind3.

Ik kan bevestigen dat de rechtspraak heeft aangegeven dat de algemene lijn al is dat
het kindgesprek in gezag- en omgangzaken op een ander moment plaatsvindt dan de zitting.
Besloten is dat dit uiterlijk per 1 oktober 2025 ook het geval zal zijn in de civiele
jeugdzaken. Dit om confrontatie met andere procesdeelnemers te vermijden.

Eén gerecht, de rechtbank Limburg, heeft de kindgesprekken in de gezag- en omgangszaken
al wel losgekoppeld van de zittingen, maar zal dat vooralsnog niet doen voor wat betreft
de kindgesprekken in de civiele jeugdzaken. Dit gerecht heeft wel kindvriendelijke
ruimtes en werkt ook op andere onderdelen aan kindvriendelijkheid (zoals de aanwezigheid
van informatiezuilen en een website specifiek voor jeugdigen en begeleiding van de
jongeren binnen de rechtbank). Binnen de rechtbank Midden-Nederland wordt e.e.a. al
gerealiseerd binnen de locaties Utrecht en Lelystad, maar zijn er nog stappen te maken
voor wat betreft de locatie Almere. Binnen de rechtbank Rotterdam en de rechtbank
Overijssel, inclusief locatie Zwolle, zijn al kindvriendelijke ruimtes en wordt de
landelijke lijn van het loskoppelen van de kindgesprekken van de zittingen ook gevolgd.

Ten aanzien van de verzoeken machtiging gesloten jeugdhulp moet worden opgemerkt dat
die situatie juridisch geheel anders is. De minderjarige is in deze zaken procespartij
en wordt daarom altijd voor de zitting uitgenodigd met zijn advocaat. Vaak zal de
minderjarige met zijn advocaat in een apart kindgesprek spreken met de rechter en
zullen vervolgens de overige procesdeelnemers binnenkomen en zal de zitting dus in
aanwezigheid van de minderjarige plaatsvinden.

Vraag 7

Erkent u dat vanuit de Rechtspraak is aangegeven dat in de praktijk op veel gerechten
aparte kindvriendelijke ruimtes voor het kindgesprek beschikbaar zijn? Kunt u aangeven
in welke gerechten deze ruimtes niet beschikbaar zijn en, als ze er niet zijn, hoe
lang het nog gaat duren voor deze ruimtes wel beschikbaar zijn en hoeveel van deze
ruimtes beschikbaar zijn per gerecht? Kunt u uitleggen hoe de gesprekken vorm worden
gegeven als deze ruimte niet beschikbaar is?

Antwoord 7

Ja, vanuit de rechtspraak is aangegeven dat in de praktijk op veel gerechten aparte
kindvriendelijke ruimtes voor het kindgesprek beschikbaar zijn.

Gevraagd wordt welke gerechten geen kindvriendelijke ruimte beschikbaar hebben, en
als deze er niet zijn, hoe lang het nog gaat duren voor deze ruimtes wel beschikbaar
zijn. Ook vraagt u hoeveel ruimtes beschikbaar zijn per gerecht. De ontwikkelingen
in dit kader zijn volop in beweging binnen de rechtspraak. De rechtspraak geeft aan
dat op dit moment (minimaal) 20 van de 25 locaties van de rechtbanken en gerechtshoven
kindvriendelijke ruimtes hebben. Rechtspraaklocaties waar nog geen kindvriendelijke
ruimtes zijn, zijn druk bezig om dit zo spoedig mogelijk te realiseren. In het algemeen
wordt bij nieuwbouw en renovatie rekening gehouden met een kindvriendelijke spreekkamer
en zo mogelijk wachtruimte en/of zittingszaal. Afhankelijk van de gebouwelijke situatie
worden ook bestaande ruimtes aangepast. Verder zijn er binnen diverse gerechten initiatieven
om minderjarigen te laten begeleiden naar het kindgesprek.

De aanwezigheid van kindvriendelijke ruimtes bij alle gerechtshoven en rechtbanken,
en uniformiteit daarin, heeft binnen de rechtspraak en de gerechtsbesturen aldus de
aandacht. Dat ondersteun ik. Mede in het licht van uw hierboven genoemde motie, ben
ik hierover ook nader met de rechtspraak in gesprek.

Vraag 8

Heeft u kennisgenomen van de brandbrief die op 2 september 2024 is verzonden vanuit
18 instanties aan de Minister-President met een cc naar de Staatssecretarissen Karremans
en u over het participatierecht van kinderen en het kindgesprek bij de rechters, waarin
zij de noodklok luiden over de wijze waarop dit op dit moment gebeurt?

Antwoord 8

Ja, hier heb ik kennis van genomen.

Vraag 9

Klopt het dat, ondanks een toezegging van u dat u het gesprek aan zou gaan met de
initiatiefnemers, zij tot op de dag van vandaag nog niets gehoord hebben? Indien dit
klopt, wanneer verwacht u het gesprek met de initiatiefnemers aan te gaan? Kunt u
toezeggen dat dit nu op korte termijn gaat gebeuren?

Antwoord 9

Ik streef ernaar op korte termijn in gesprek te treden met initiatiefnemer(s) van
deze brief over het participatierecht van kinderen en het kindgesprek bij de rechters.